نهضت ملی مسکن رسماً به بُن‌بست رسید (۵ آبان ۱۴۰۴)
در ماه‌های اخیر، حجم قابل توجهی از متقاضیان طرح نهضت ملی مسکن، به ویژه افرادی که ماه‌ها یا حتی سال‌ها در انتظار تحویل واحدهای خود بوده‌اند، نسبت به تأخیر در تکمیل پروژه‌ها و عدم تحویل واحدها گلایه‌مند شده‌اند. بسیاری از متقاضیان، با وجود پرداخت اقساط یا پیش‌پرداخت‌های خود، همچنان خبری از پیشرفت قابل توجه پروژه‌ها ندارند و این مسأله نگرانی و نارضایتی آن‌ها را افزایش داده است.
تأخیر در تحویل واحدها به ویژه در شهرهایی که پروژه‌های مسکن ملی با سرعت کمتر از انتظار اجرا می‌شوند، مشکلات اجتماعی و اقتصادی ایجاد کرده است. متقاضیان به دلیل عدم تحویل واحدها مجبور به تمدید اجاره یا پرداخت هزینه‌های مضاعف زندگی هستند و این فشار مالی، شکایات آن‌ها را شدت بخشیده است. همچنین برخی افراد با وجود ثبت‌نام قانونی و تکمیل مدارک، به دلیل مشکلات اداری یا محدودیت‌های پیمانکاران، هنوز موفق به دریافت واحد نشده‌اند.
از سوی دیگر، گلایه‌ها نه تنها شامل زمان تحویل است، بلکه به کیفیت ساخت و خدمات زیرساختی نیز مرتبط است. متقاضیان گزارش داده‌اند که در برخی پروژه‌ها، زیرساخت‌هایی مانند آب، برق، گاز و شبکه فاضلاب هنوز تکمیل نشده و این موضوع باعث شده برخی واحدها عملاً قابل سکونت نباشند. این مسأله نشان می‌دهد که علاوه بر تعهد پیمانکاران، هماهنگی دستگاه‌های اجرایی و نظارت دقیق نیز اهمیت بالایی دارد تا پروژه‌ها به موقع و با کیفیت مناسب به بهره‌برداری برسند.
در مجموع، فشار و گلایه‌های متقاضیان، زنگ هشداری برای مسئولان و نهادهای متولی طرح نهضت ملی مسکن است تا با بهبود روند اجرایی، تسریع در تحویل واحدها و شفاف‌سازی اطلاعات پروژه‌ها، اعتماد عمومی را بازگردانند و از افزایش نارضایتی اجتماعی جلوگیری کنند.
نهضت ملی مسکن به بُن‌بست رسیده است
کارشناس ارشد بازار مسکن با انتقاد از درخواست دولت برای حذف ماده ۵۰ گفت: وزارت راه با مسدود کردن روند ثبت‌نام‌ها و توقف تأمین تسهیلات، عملاً نهضت ملی مسکن را به بن‌بست رسانده است.
فرشید ایلاتی، کارشناس ارشد بازار مسکن با بیان اینکه موضوع مطرح‌شده در خصوص برنامه هفتم توسعه و ماده ۵۰ آن، تکلیف مهمی برای توسعه سکونتگاه‌های شهری و روستایی در کشور ایجاد کرده است، گفت: در این ماده اشاره شده که طی پنج سال باید حدود ۳۳۰ هزار هکتار به مساحت سکونتگاه‌های شهری و روستایی کشور افزوده شود که معادل ۰.۲ درصد از کل مساحت کشور است، این تکلیف بر عهده وزارت راه و شهرسازی گذاشته شده است.
وی افزود: این اقدام در واقع زمینه اجرای قانون جهش تولید مسکن را فراهم می‌کند؛ قانونی که پیش‌تر تصویب شده و دولت برای عملیاتی‌سازی آن به زیرساخت‌هایی از جمله تأمین زمین نیاز دارد. بر اساس پیش‌بینی برنامه هفتم، قرار است از محل این الحاق‌ها زمین مورد نیاز برای اجرای قانون جهش تولید مسکن و تحقق هدف ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی فراهم شود که بخش زیادی از آن در قالب مسکن حمایتی یا واگذاری زمین به گروه‌های هدف خواهد بود.
ایلاتی گفت: اینکه برخی عنوان می‌کنند چنین موضوعی در برنامه دیده نشده، تفسیر نادرستی است که بیشتر برای توجیه کوتاهی در اجرای قانون مطرح می‌شود. این مسئله کاملاً شفاف است و نشان می‌دهد وزارت راه و شهرسازی قصد جدی برای اجرای نهضت ملی مسکن ندارد.
عملاً اجرای نهضت ملی مسکن متوقف شده است
وی یادآور شد: اکنون این وزارتخانه علاوه بر مسدود کردن روند ثبت‌نام‌ها، شرایطی ایجاد کرده که عملاً اجرای نهضت ملی مسکن متوقف شده است؛ به‌طوری‌که پروژه‌های جدید آغاز نمی‌شود و به طرح‌های قبلی نیز تسهیلات تزریق نمی‌شود. همچنین قانون جوانی جمعیت و موضوع واگذاری زمین به خانواده‌های دارای سه و چهار فرزند نیز اجرا نشده است.
این کارشناس بازار مسکن با اشاره به ادعای دولت مبنی بر پایبندی به برنامه هفتم توسعه، گفت: در حالی‌که دولت اعلام کرده به مفاد برنامه هفتم متعهد است، اما رویکردی که در پیش گرفته به‌گونه‌ای است که یا به دنبال تعدیل احکام برنامه است یا تفسیر نادرست از آن ارائه می‌دهد.
ایلاتی ادامه داد: هنگامی که قرار است زمینی به محدوده شهری الحاق شود، هدف آن فراهم کردن زمینه اجرای قانون جهش تولید مسکن است. این در حالی است که بخشی از زمین‌هایی که قرار است واگذار یا الحاق شود، دولتی هستند و بخشی نیز مالکیت خصوصی دارند. در بخش زمین‌های خصوصی، مدل الحاق به‌گونه‌ای است که حداقل ۵۰ درصد از این زمین‌ها می‌تواند در اختیار دولت قرار گیرد.
وی تاکید کرد: دولت باید پیش از الحاق زمین‌ها، برنامه عملیاتی مشخصی داشته باشد و با مالکان وارد توافق شود؛ به‌گونه‌ای که هر مالکی که سهم بیشتری از زمین خود را به دولت واگذار کند، در اولویت الحاق قرار گیرد. این اقدام می‌تواند تضمین‌کننده منافع عمومی باشد و به دولت کمک کند تا از زمین‌های خصوصی و دولتی برای تأمین مسکن اقشار محروم و طبقات ضعیف استفاده کند.
توقف عرضه زمین با بهانه کمبود آب، خطای راهبردی دولت است
این کارشناس بازار مسکن با اشاره به توقف عرضه زمین به‌دلیل کمبود آب، تصریح کرد: این تصمیم خطایی است که دولت مرتکب شده و قطعاً کشور از این ناحیه متضرر خواهد شد. مسئله آب به مدیریت منابع و حتی مدیریت پساب و فاضلاب مربوط است.
ایلاتی افزود: هنگامی‌که دولت در حوزه مدیریت آب و پساب برنامه‌ریزی مناسبی ندارد، نباید این موضوع را بهانه‌ای برای نساختن مسکن قرار دهد. باید مدیریت منابع آب در کشور اصلاح شود. اینکه گفته می‌شود نبود آب مانع ساخت‌وساز است، استدلال نادرستی است؛ زیرا مصرف آب خانوارها تفاوتی نمی‌کند که در خانه والدین باشند یا در واحد مسکونی جدید خود.
وی گفت: بهانه‌هایی از این دست برای توجیه عدم انجام وظیفه قانونی دولت پذیرفتنی نیست. اگر بحث سرانه مصرف آب باشد، این موضوع در توسعه افقی یا عمودی تفاوتی ندارد؛ زیرا جمعیت جدیدی افزوده نمی‌شود، بلکه همان افراد در قالب خانوارهای جدید مستقر می‌شوند.
این کارشناس بازار مسکن در پایان با اشاره به اظهارات اخیر رئیس‌جمهور گفت: دولت مجری قانون است و نباید در اجرای آن تعلل کند. دولت باید تمام توان خود را برای اجرای قوانین مصوب از جمله قانون جهش تولید مسکن به‌کار گیرد. اگر دولت بخواهد قوانین را بر اساس توان خود تفسیر کرده یا به آن‌ها ایراد وارد کند، هیچ طرحی در کشور پیش نخواهد رفت و این رویه‌ای نادرست است که باید متوقف شود.
