پیمانکاران چگونه کارگران را استثمار می‌کنند؟
کارگران پیمانکاری، قلب تپنده پروژه‌های عمرانی، نفتی و خدماتی کشور، زیر سایه تبعیض و بی‌ثباتی شغلی روزگار می‌گذرانند. حقوقی ناچیز، نبود امنیت شغلی و محرومیت از مزایای اولیه، نه‌تنها زندگی میلیون‌ها کارگر را به چالش کشیده، بلکه عدالت اجتماعی و بهره‌وری اقتصاد ایران را در معرض خطر قرار داده است. آیا زمان آن نرسیده که این ستون‌های پنهان اقتصاد، بالاخره دیده شوند؟
میلیون‌ها کارگر در پروژه‌های عمرانی، نفت و گاز، شهرداری‌ها و صنایع خدماتی، ستون‌های اصلی اقتصاد ایران را تشکیل می‌دهند. اما بخش بزرگی از این نیروها، تحت عنوان «کارگران پیمانکاری»، با وجود زحمات طاقت‌فرسا، از حقوق اولیه خود محروم‌اند. این وضعیت، نه‌تنها عدالت اجتماعی را تهدید می‌کند، بلکه بهره‌وری اقتصادی کشور را نیز به خطر انداخته است.
مشاغل سخت، حقوق ناعادلانه
کارگران پیمانکاری در مشاغل سخت و زیان‌آور، از پاکبانی در خیابان‌ها تا فعالیت‌های فنی در پروژه‌های نفتی و عمرانی، نقش کلیدی ایفا می‌کنند. اما شرکت‌های پیمانکاری، به‌عنوان واسطه، با کاهش حقوق و مزایای کارگران، سود خود را تضمین می‌کنند. تبعیض در پرداخت، نبود بیمه تکمیلی، حذف مزایایی مانند حق مسکن و سنوات، و حتی گاه محرومیت از بیمه تأمین اجتماعی، تنها بخشی از مشکلات این کارگران است.
یک کارگر پیمانکاری در شهرداری می‌گوید: «ما همان کار کارمند رسمی را انجام می‌دهیم، اما حقوق‌مان کمتر از نصف آنهاست. هر لحظه ممکن است پیمانکار عوض شود و ما بیکار شویم.»
نظارت ضعیف، تخلفات گسترده
یکی از ریشه‌های اصلی این بحران، نبود نظارت مؤثر از سوی کارفرمایان اصلی، مانند نهادهای دولتی یا شرکت‌های بزرگ، بر عملکرد پیمانکاران است. در بسیاری موارد، کارفرما با واگذاری کامل مسئولیت به پیمانکار، عملاً چشم خود را بر تخلفات می‌بندد. مهدی نصیری، کارشناس روابط کار، می‌گوید: «برخی پیمانکاران حتی بیمه کارگران را پرداخت نمی‌کنند و با قراردادهای یک‌ماهه یا سفید، آنها را تحت فشار قرار می‌دهند. این یک بهره‌کشی آشکار است.»
تبعات اجتماعی و اقتصادی
بی‌ثباتی شغلی و نابرابری در حقوق، تنها به مشکلات اقتصادی محدود نمی‌شود. افزایش نارضایتی، مهاجرت نیروی کار، کاهش بهره‌وری و گسترش حس بی‌عدالتی در محیط کار، از پیامدهای این وضعیت است. کارگری در بخش خدمات شهری اهواز می‌گوید: «در گرمای 50 درجه کار می‌کنیم، اما هر چند ماه باید قرارداد جدید امضا کنیم، بدون اینکه بدانیم ماه بعد شاغلیم یا نه.»
وعده‌های عملی‌نشده
با وجود وعده‌های مکرر برای سامان‌دهی وضعیت کارگران پیمانکاری، هنوز اقدام عملی در سطح ملی انجام نشده است. حمیدرضا حاجی‌بابایی، نایب‌رئیس مجلس، درباره طرح تبدیل وضعیت نیروهای شرکتی می‌گوید: «مجلس این طرح را تصویب کرده و به دولت ارجاع داده است. اکنون منتظر نظر معاون امور اداری و استخدامی کشور هستیم.»
سمیه گلپور، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران، نیز با انتقاد از نقش پیمانکاران می‌افزاید: «پیمانکاران با واسطه‌گری، بخش عمده حقوق کارگران را به جیب می‌زنند و نظامی شبیه به برده‌داری مدرن ایجاد کرده‌اند. حذف این واسطه‌ها و تضمین حقوق منصفانه، خواسته اصلی ماست.»
راهکار چیست؟
فعالان کارگری معتقدند که حذف پیمانکاران از مشاغل دائمی و انعقاد قرارداد مستقیم با کارگران، یا حداقل الزام پیمانکاران به رعایت حقوق برابر با نیروهای رسمی، تنها راه‌حل پایدار است. تا زمانی که این کارگران، که ستون‌های پنهان اقتصاد ایران‌اند، روی زمین ناهموار تبعیض و بی‌عدالتی ایستاده باشند، نمی‌توان انتظار توسعه پایدار و عدالت اجتماعی داشت. سامان‌دهی وضعیت این کارگران، نه‌تنها وظیفه‌ای قانونی و انسانی، بلکه ضرورتی برای آینده اقتصاد کشور است.
ارسال نظر