ضرب‌الاجل ترامپ | ناقوس جنگ جهانی نواخته شد
ترامپ روز دوشنبه اعلام کرد که بر واردات از ژاپن و کره جنوبی - دو شریک بزرگ تجاری آمریکا در آسیا و ستون‌های سیستم اتحاد امنیتی ایالات متحده در منطقه جنوب شرق آسیا - تعرفه ۲۵ درصدی اعمال خواهد کرد.
هفته جاری ممکن است برای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، هفته‌ای حیاتی به واسطه تلاش‌هایش برای بازطراحی نظم تجارت جهانی باشد. ضرب‌الاجل خودخواسته رئیس جمهوری آمریکا برای دستیابی به توافق با صدها کشور، چهارشنبه (۹ ژوئیه) به پایان می‌رسد — مگر اینکه همان‌طور که چندین مقام دولتی آخر هفته اشاره کردند، ضرب‌الاجل جدید اول اوت باشد.
حال اگر این ضرب‌الاجل بدون پیشرفت جدیدی پایان یابد، ممکن است بازگشت به تعرفه‌های سنگینی را رقم بزند که ترامپ در اوایل آوریل اعلام کرده بود؛ تعرفه‌هایی که رئیس جمهوری پس از واکنش شدید بازارهای سهام و اوراق بهادار آمریکا از اعمالشان عقب‌نشینی کرد. اما اگر ضرب‌الاجل تمدید شود، یک ماه دیگر جهان درگیر بلاتکلیفی تجاری خواهد بود.
جهان در شوک
به باور ناظران برخی شوک‌های تجاری از همین حالا آغاز شده‌اند: ترامپ روز دوشنبه اعلام کرد که بر واردات از ژاپن و کره جنوبی — دو شریک بزرگ تجاری آمریکا در آسیا و ستون‌های سیستم اتحاد امنیتی ایالات متحده در منطقه جنوب شرق آسیا — تعرفه ۲۵ درصدی اعمال خواهد کرد.
او در پایان نامه‌اش به رئیس‌جمهور کره‌جنوبی «لی جائه-میونگ» رویکرد معامله‌محور خود را روشن کرد: «این تعرفه‌ها ممکن است بسته به روابطمان با کشور شما، کاهش یا افزایش یابد». رئیس‌جمهور آمریکا همچنین نامه‌هایی به کشورهای دیگر ارسال کرده و آنها را به اعمال تعرفه‌های سنگین تهدید کرده و مدعی شده که قصد دارد با صدور فرمان اجرایی، زمان اجرای تعرفه‌ها را رسماً به اول اوت موکول کند.در عین حال، همچنان پرسش‌های بی‌پاسخی درباره سیاست تجاری و تعرفه‌ای ترامپ باقی است؛ مسائلی که به فضای اقتصادی آمریکا، که در حال حاضر درگیر بی‌ثباتی سرمایه‌گذاری‌ها و سردرگمی زنجیره‌های تامین است، نااطمینانی بیشتری تزریق می‌کند. این ابهام تنها محدود به آمریکا نیست، چرا که سیاست تجاری این کشور تقریبا بر تمام اقتصاد جهانی اثرگذار است.»
موسسه آکسفورد اکونومیکس روز دوشنبه هشدار داد که بازگشت تعرفه‌ها و دیگر اقدامات مخرب تجاری می‌تواند «دوره‌ای غیرمعمول از رکود در تجارت جهانی تا سال آینده» را رقم بزند.
آخرین فرصت؟
در همین راستا نشریه فارین پالسی در آستانه ضرب‌الاجلی که ترامپ آن را «روز رهایی» از محدودیت‌های تجاری خوانده پنج پرسش کلیدی مطرح کرده که هنوز پاسخی روشن برای آنها وجود ندارد. اولین سوالی که این نشریه مطرح کرده، این است که آیا ۹ ژوئیه همچنان ضرب‌الاجل نهایی است؟
ناظران در گفت‌وگو با فارین پالسی و در پاسخ به این سوال مدعی اند، شاید چنین باشد. به باور آنها ترامپ پس از تعلیق تعرفه‌های پیشنهادی‌اش در ۹ آوریل، اعلام کرد که ۹۰ روز به کشورها مهلت می‌دهد تا توافقات جدیدی با آمریکا منعقد کنند. این مهلت چهارشنبه (۹ ژوئیه) به پایان می‌رسد. دولت اعلام کرده از دوشنبه ارسال نامه به کشورهای مختلف را آغاز می‌کند که در آنها هشدار بازگشت تعرفه‌ها در صورت نهایی نشدن مذاکرات درج شده است.
مشاور ارشد اقتصادی کاخ سفید، کوین هست، آخر هفته بر اهمیت این ضرب‌الاجل تاکید کرد و از موج توافق‌های دقیقه نودی سخن گفت.با این حال، ممکن است ۹ ژوئیه ضرب‌الاجل نهایی نباشد. وزیر خزانه‌داری، اسکات بسنِت، مدعی است که کشورهایی که هدف تعرفه ها قرار گرفته اند تا اول اوت فرصت دارند تا مذاکرات را به سرانجام برسانند—گرچه تاکید کرد که این «ضرب‌الاجل جدید» نیست! با این حال، طبق آخرین بیانیه‌ها، تعرفه‌ها از اول اوت اجرایی خواهند شد.بنابراین، به‌ویژه برای بلوک‌های مهمی مانند اتحادیه اروپا، ژاپن، کره‌جنوبی و هند، به نظر می‌رسد که اول اوت تاریخ اصلی جدید باشد.
خط و نشان ترامپ
سوال دومی که این نشریه طرح کرده این است: تعرفه‌ها دقیقا به چه سطحی بازمی‌گردند؟ در پاسخ به این سوال گروهی از کارشناسان گفتند: زمانی که ترامپ در آوریل تعرفه‌ها را معلق کرد، نرخ پایه ۱۰ درصد برای همه کشورها در نظر گرفته شد، ولی اعلام کرد که در صورت عدم توافق تا ۹ ژوئیه، نرخ‌های بالاتری اعمال می‌شود که از ۲۰ تا ۳۰ درصد متغیر است و در مواردی تا ۵۰ درصد هم می رسد (مثلا ۴۶ درصد برای کالاهای ویتنامی).
اما ترامپ روز جمعه هشدار داد که نرخ‌ها ممکن است تا ۷۰ درصد هم افزایش یابد، بدون اینکه مشخص کند این نرخ بالا مربوط به کدام کشور است. چنین نرخ‌هایی بسیار فراتر از تعرفه‌های تاریخی قبلی است و احتمالا شوک جدیدی به بازارها وارد خواهد کرد.در مورد اتحادیه اروپا نیز ابتدا صحبت از تعرفه ۲۰ درصدی بود، اما ترامپ بعد از آن رقم ۵۰ درصد را مطرح کرد که همچنان نگرانی بزرگی برای مقامات تجاری اروپاست.
90 توافق در 90 روز
سوال دیگری که ذهن بسیاری را درگیر کرده این است، دولت ترامپ دقیقا چه نوع «توافقی» را مدنظر دارد؟ فارین پالسی در پاسخ به این سوال نوشت: با وجود وعده دولت مبنی بر دستیابی به ۹۰ توافق در ۹۰ روز، تاکنون تنها با سه کشور — چین، بریتانیا و ویتنام — تا حدی به توافق رسیده است.
در مورد چین، آتش‌بس محدود در ماه مه برقرار شد: تعرفه‌ها از ۱۴۵ درصد به ۳۰ درصد کاهش یافتند و چین هم وعده داد صادرات عناصر کمیاب به آمریکا را ازسر گیرد. ولی پایداری این توافق محل تردید است و تلاش‌های آمریکا برای بستن مسیر دور زدن چین از طریق کشورهایی مانند ویتنام، ممکن است تنش‌ها را دوباره شعله‌ور کند. توافق با بریتانیا نیز شامل چند بخش محدود مانند خودرو و هوافضا می‌شود، اما مسائل مهم تر مثل زنجیره تامین فولاد نادیده گرفته شده‌اند و عملا توافق تجاری کامل محسوب نمی‌شود.
در این میان توافق با ویتنام هم مبهم است. آمریکا دسترسی بدون تعرفه برای کالاهایش به ویتنام را متوقف کرده، ولی بر صادرات ویتنامی ۲۰ درصد و بر «ترانشیپمنت» (حمل و نقل کالاها و مسافران به وسیله‌ی کشتی، هواپیما، قطار یا کامیون است) از چین و سایر کشورها ۴۰ درصد تعرفه وضع کرده — مفهومی که هنوز تعریف دقیقی ندارد.
در حالی که فقط چند روز تا ضرب‌الاجل باقی مانده، مذاکرات با ژاپن و کره‌جنوبی متوقف شده، توافق با هند شکست خورده و مذاکره با اتحادیه اروپا هم همچنان در جریان است. هنوز مشخص نیست آیا اتحادیه اروپا حاضر به امتیازدهی در حوزه‌هایی مثل کشاورزی، خودرو و مقررات دیجیتال خواهد شد یا خیر.
خط و نشان ترامپ برای بریکس
در چنین شریطی گروهی بر این سوال متمرکز شدند که آیا باید نگران تعرفه‌های «متقابل» بود یا خیر؟ در پاسخ بسیاری از کارشناسان اقتصادی پاسخی منفی دادند. به باورشان حتی اگر تا اول اوت فرصت باشد، موانع تجاری دیگری نیز در راه است. وزارت بازرگانی آمریکا هفت تحقیق جداگانه براساس بند ۲۳۲ (امنیت ملی) در دست اجرا دارد — همان بندی که پیشتر برای تعرفه بر فولاد، آلومینیوم و خودرو استفاده شده — و ممکن است برای صنایع جدیدی مانند دارو، مس، کامیون، موتور جت و مواد معدنی حیاتی نیز تعرفه وضع شود.
همچنین، ترامپ یکشنبه به مواضع کشورهای در حال توسعه عضو بریکس واکنش نشان داد و این گروه را به وضع تعرفه ۱۰ درصدی در صورت هم سویی با این نهاد تهدید کرد. رئیس جمهوری آمریکا پیشتر هم مدعی شد که بر کشورهای عضو بریکس که از دلار فاصله بگیرند، تعرفه ۱۰۰ درصدی اعمال خواهد کرد.
با این حال معلوم نیست تعرفه ۱۰ درصدی دقیقا چه کشورهایی را هدف قرار داده و تحت چه مجوز قانونی اعمال خواهد شد — و آیا روی سایر تعرفه‌های موجود افزوده می‌شود یا نه.
در این میان ذکر این نکته لازم است که دو حکم قضایی در اواخر ماه مه، استفاده دولت از اختیارات اضطراری دوران کارتر برای اعمال تعرفه‌های جهانی را غیرقانونی دانستند. ولی دادگاه تجدیدنظر اجازه داد این تعرفه‌ها تا پایان روند رسیدگی باقی بمانند. جلسه رسیدگی شفاهی برای پایان ژوئیه برنامه‌ریزی شده است.
با اینکه دادگاه‌ها معمولا در زمینه امنیت ملی اختیار زیادی به دولت می‌دهند، استفاده وسیع ترامپ از مفهوم «اضطرار اقتصادی ملی» ممکن است با مقاومت قضایی روبه‌رو شود. با این حال، دولت می‌تواند در صورت صدور حکم منفی، باز هم فرجام‌خواهی کند—یعنی قانونی بودن تعرفه‌هایی که ممکن است از اول اوت بازگردند، احتمالاً تا ماه‌ها در ابهام باقی خواهد ماند.
در نهایت، باید گفت که ابهام، ویژگی اصلی جهان ترامپ است؛ و حالا، این ابهام ادامه دارد.
ترامپ هر حرفی را که زده بهش عمل کرده .