تیر خلاص عربستان به نفت جهانی

عربستان سعودی در حال تجربه یکی از گسترده‌ترین و عمیق‌ترین دگرگونی‌های اقتصادی و زیست‌محیطی تاریخ خود است. طبق برآوردها، ارزش بازار فناوری‌های سبز این کشور از ۵.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ به ۱۲.۸۳ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۰ خواهد رسید؛ رشدی که با نرخ مرکب سالانه ۱۵.۷۰ درصد همراه است. این روند چشمگیر، عربستان را به یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین مقاصد سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های سبز در منطقه خاورمیانه بدل کرده و نشان از عزم جدی این کشور برای گذار به اقتصاد پایدار و کم‌کربن دارد.

در دهه اخیر، عربستان سعودی با تغییر رویکردی بنیادی در مسیر توسعه، تلاش کرده است تا وابستگی خود به اقتصاد نفتی را کاهش دهد و به سوی آینده‌ای پایدار و سازگار با محیط زیست حرکت کند. این کشور با بهره‌گیری از چشم‌انداز ۲۰۳۰، اهداف بلندپروازانه‌ای در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، کاهش آلاینده‌ها، توسعه اقتصاد چرخشی و فناوری‌های سبز ترسیم کرده است. گزارش جدیدی که که در این زمینه منتشر شده، نشان می‌دهد که بازار فناوری سبز پایدار عربستان سعودی در حال تبدیل شدن به یکی از جذاب‌ترین و سودآورترین بازارهای منطقه است و تا سال ۲۰۳۰ رشد چشم‌گیری خواهد داشت.

طبق پیش‌بینی‌ها، ارزش بازار فناوری‌های سبز پایدار عربستان سعودی از ۵.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ به ۱۲.۸۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۰ خواهد رسید. این رشد معادل نرخ رشد مرکب سالانه ۱۵.۷۰ درصد است که نشان‌دهنده پویایی بالا و جذابیت سرمایه‌گذاری در این بخش است. محور اصلی این رشد، اجرای طرح‌های کلان ملی و تعهد دولت به حفاظت از محیط زیست و کاهش انتشار کربن است.

محرک‌های کلیدی رشد بازار

در قلب این رشد، طرح چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان قرار دارد که به‌دنبال تنوع‌بخشی به اقتصاد و کاهش وابستگی به نفت است. بخشی از این چشم‌انداز، طرح سبز عربستان (Saudi Green Initiative) است که اهداف بزرگی را دنبال می‌کند:

    کاهش ۴ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای در سطح جهان

    تأمین ۵۰ درصد از انرژی مورد نیاز کشور از منابع تجدیدپذیر

    کاشت ۱۰ میلیارد درخت در داخل کشور

همچنین پروژه‌هایی نظیر طرح انرژی تجدیدپذیر ملک سلمان، توسعه زیرساخت‌های خورشیدی و بادی را با سرعت بالا پیش می‌برند. تنها تا پایان سال ۲۰۲۴، ظرفیت انرژی خورشیدی این کشور به بیش از ۴ گیگاوات رسیده است و هدف‌گذاری برای ۲۲.۷ گیگاوات تا سال ۲۰۳۰ صورت گرفته است. این تلاش‌ها با برنامه‌ای برای افزودن ۲۷.۳ گیگاوات ظرفیت انرژی تجدیدپذیر تا سال ۲۰۲۷ نیز تکمیل می‌شود.

پیشتازان منطقه‌ای در بازار فناوری سبز

ریاض، به عنوان پایتخت اقتصادی و فرهنگی عربستان سعودی، در خط مقدم اجرای این برنامه‌ها قرار دارد. شهر ریاض نه‌تنها محل سرمایه‌گذاری‌های کلان است، بلکه میزبان شرکت‌های فناور، مراکز تحقیقاتی و نهادهای دولتی پیشرو در زمینه پایداری نیز هست.

بازار فناوری سبز عربستان شامل بخش‌های مختلفی است که همگی در حال رشد هستند:

    انرژی‌های تجدیدپذیر (خورشیدی، بادی)

    ساخت‌وساز سبز و هوشمند

    حمل و نقل پایدار (خودروهای الکتریکی و زیرساخت‌های شارژ)

    نظارت بر آلودگی آب و هوا

    بهینه‌سازی مصرف آب و فناوری‌های صرفه‌جویی در منابع

در این میان، بخش نظارت بر آلودگی هوا و آب در صدر قرار دارد و بیشترین رشد را به خود اختصاص داده است. دولت عربستان با وضع قوانین سخت‌گیرانه زیست‌محیطی، زمینه را برای رشد این حوزه فراهم کرده است.

چالش‌های مهم در مسیر توسعه

با وجود چشم‌انداز مثبت، بازار فناوری سبز عربستان با چند چالش اساسی نیز روبه‌رو است:

    نیاز به توسعه زیرساخت‌های هوشمند و شبکه‌های انرژی مدرن

    ادامه وابستگی ساختاری اقتصاد به نفت

    کمبود منابع آبی و نیاز به کشاورزی پایدار

این چالش‌ها، فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاری مشترک بین دولت و بخش خصوصی نیز به شمار می‌روند و با مدیریت هوشمندانه، می‌توانند به سکوی پرتاب بازار فناوری سبز تبدیل شوند.

روندهای کلیدی بازار تا ۲۰۳۰

برخی از روندهای شاخص در این بازار شامل موارد زیر هستند:

    رشد سریع سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی و بادی

    گسترش فناوری‌های هوشمند برای مدیریت منابع و بهینه‌سازی مصرف انرژی

    افزایش تمرکز بر اقتصاد چرخشی و کاهش ضایعات صنعتی و شهری

    توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل پایدار و خودروهای الکتریکی

    افزایش مصرف فناوری‌های کم‌مصرف، به‌ویژه در مناطق خشک و کم‌آب

بازار فناوری سبز عربستان سعودی در مسیر یک تحول بنیادین و پایدار قرار دارد. با توجه به سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه، اهداف ملی مشخص و مشوق‌های مالی، این کشور در حال تبدیل شدن به یک بازیگر کلیدی در عرصه فناوری‌های سبز خاورمیانه و حتی جهان است. برای سرمایه‌گذاران، شرکت‌های فناور و فعالان محیط زیست، این بازار نه‌تنها فرصتی اقتصادی، بلکه بستری برای ایفای نقش در ساخت آینده‌ای پایدارتر به شمار می‌آید.