هشدار جدی درباره بحران در بازار مرغ اعلام شد
بازار مرغ کشور در آستانه یک بحران تمام عیار قرار دارد، ادامه کمبود نهادههای دامی و نوسانات عرضه میتواند تولید را ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش داده و قیمتها را افزایشی کند.
بازار مرغ کشور در آستانه تجربه یک بحران تازه قرار گرفته است، بحرانی که ریشه اصلی آن در تأمین نهادههای دامی و نوسانات شدید عرضه خوراک طیور نهفته است. در ماههای اخیر کمبود و اختلال در تأمین ذرت و کنجاله سویا، فضای تولید را متلاطم کرده و بسیاری از واحدهای مرغداری را در وضعیت دشواری قرار داده است. تولیدکنندگان میگویند آنچه امروز در ظاهر بازار دیده میشود تنها بخشی از یک فشار عمیقتر است، فشاری که اگر ادامه یابد، ظرفیت تولید را تا حدود یکپنجم کاهش میدهد و پیامدهای آن بهسرعت در قیمتها آشکار خواهد شد.
فشار کمبود نهادهها و تهدید جدی برای تداوم تولید
در واقع، تأخیر در تخصیص نهادهها و ناهماهنگی در توزیع، هزینه خوراک را بهطور چشمگیری افزایش داده است. بخشی از مرغداران ناچار شدهاند برای تأمین نیاز فوری، نهاده را از بازار آزاد تهیه کنند؛ بازاری که قیمتها در آن گاه چند برابر نرخ مصوب است. افزایش هزینه تمامشده تولید موجب شده حاشیه سود بسیاری از واحدها به صفر برسد و برخی تولیدکنندگان کوچک عملاً در آستانه خروج از چرخه تولید قرار گیرند. چنین روندی، نهتنها عرضه مرغ را کاهش میدهد، بلکه به بیثباتی گسترده در بازار پروتئین منجر میشود.
مشکلات ساختاری نیز وضعیت را پیچیدهتر کرده است. ضعف در سامانههای توزیع، کندی ترخیص محمولهها از بنادر، و نبود نظارت کافی بر تخصیص سهمیهها، زنجیره تأمین را آسیبپذیرتر کرده است. نوسانات ارزی هم هزینه واردات نهادهها را بالا برده و روند تأمین را با اختلال روبهرو کرده است. با وجود اینکه دادههای مربوط به جوجهریزی نشان میدهد برنامهریزی برای تولید در ماههای اخیر افزایش یافته و از نظر ظرفیت اولیه مشکلی وجود ندارد، استمرار کمبود نهادهها میتواند این روند را مختل کند.
فعالان صنعت هشدار میدهند که در شرایط فعلی، مرغها به دلیل دشواری تأمین خوراک، زودتر از موعد روانه بازار میشوند. چنین رفتاری در نهایت باعث کاهش وزن تولید، افت عملکرد دورهای و کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی تولید در سطح ملی خواهد شد. همزمان، قیمت جوجه یکروزه نیز کاهش پیدا کرده که نشانهای نگرانکننده برای آینده جوجهریزی است و امکان دارد در دورههای بعدی به کمبود عرضه و جهش قیمتی منجر شود.
اختلال در سیاستگذاری و نگرانی از جهش دوباره قیمت مرغ
محمدعلی کمالی، قائممقام مشاور اتحادیه سراسری مرغ گوشتی کشور اظهار کرد: «ما به دولت در این زمینه هشدار دادیم و اگر این هشدارها جدی گرفته نشود باید منتظر افزایش قیمت مرغ باشیم.»
در این بین، سیاستگذاری دستوری قیمت نیز به یکی از نقاط چالش بدل شده است. تولیدکنندگان معتقدند مادامی که نهادهها با قیمت و زمانبندی مناسب تأمین نشود، الزام به فروش با نرخ مصوب نه منطقی است و نه عملی. از نگاه آنان، قیمتگذاری تنها زمانی قابل اجراست که دولت تعهدات خود در تأمین نهادهها را انجام دهد؛ در غیر این صورت، قیمت مصوب صرفاً بر روی کاغذ باقی میماند و بازار بر اساس هزینه واقعی تولید حرکت خواهد کرد.
وزارت جهاد کشاورزی در واکنش به این نگرانیها اعلام کرده که برنامهریزی منسجم برای تأمین نهادهها، تخصیص ارز ترجیحی و تسریع روند ترخیص محمولهها انجام شده است و جوجهریزی ماهانه کشور نیز نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. همچنین بخش قابل توجهی از نهادهها از طریق سامانه بازارگاه و ذخایر پشتیبانی، با اولویت واحدهای گوشتی و تخمگذار توزیع میشود. با این حال، واقعیت این است که بازار تنها زمانی آرام میگیرد که این چرخه تأمین به شکل پایدار، منظم و بدون نوسان عمل کند.
اکنون پرسش کلیدی این است که چه میزان از وعدههای اعلامشده برای بهبود تأمین نهاده در یک ماه اخیر عملی شده و وضعیت تولیدکنندگان تا چه حد بهبود یافته است؟ بازار مرغ و تخممرغ بیش از هر عامل دیگری به ثبات در تأمین نهاده وابسته است، و ادامه نوسانات میتواند پیامدهایی فراتر از افزایش قیمت داشته باشد؛ از تضعیف امنیت غذایی گرفته تا فشار بیشتر بر سفره خانوار. مسیر پیشرو نیازمند اقدام عملی و فوری است، نه صرفاً تکرار وعدههایی که بدون پشتوانه اجرایی نمیتوانند چرخه تولید را از توقف نجات دهند.
