شیر رایگان مدارس در ایران به بن‌بست رسید
توزیع شیر مدارس در ایران که روزگاری به‌عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های تغذیه رایگان دانش‌آموزان شناخته می‌شد، امروز به دلیل کمبود بودجه، گرانی لبنیات و بی‌ثباتی دولت‌ها به پروژه‌ای نیمه‌کاره و پرچالش تبدیل شده است؛ ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش، با مرور تاریخچه ۶۰ ساله این طرح، از وضعیت نابسامان کنونی و توقف دوباره آن در دولت پزشکیان انتقاد کرد.
توزیع شیر مدارس در ایران که روزگاری گسترده و فراگیر بود، به دلیل کمبود بودجه، گرانی لبنیات و بی‌ثباتی دولت‌ها به تدریج محدود و دچار مشکل شد. ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش، گفت: «از سال ۲۰۰۰ میلادی تاکنون حدود ۱۰۰ کشور جهان، هر ساله در آخرین چهارشنبه ماه سپتامبر، روز جهانی شیر مدارس را جشن می‌گیرند» تا اهمیت تغذیه مناسب کودکان در برنامه غذایی روزانه به مردم و دولت‌ها یادآوری شود.
او با اشاره به سابقه ۶۰ ساله تغذیه رایگان دانش‌آموزان در ایران افزود: از توزیع شیرهای پاکتی، سیب و پرتقال تا انواع بیسکویت، موز، پسته، کشمش و حتی خوراک‌های پختنی مانند لوبیا، کره، سیب‌زمینی و تخم‌مرغ آبپز با نان بربری تازه، مدارس به ایستگاه‌های تغذیه سالم و بانشاط تبدیل شده بودند. در آن روزها هیچ دانش‌آموزی به دلیل فقر و نداری، در حیاط مدرسه حسرت خوراک همکلاسی‌اش را نمی‌خورد.
از شکوفایی تا فراموشی در گذر زمان
سحرخیز ادامه داد: با گذشت زمان، همه چیز به پول گره خورد. نبود بودجه، افزایش جمعیت دانش‌آموزی و کاهش سهم آموزش و پرورش از بودجه کشور باعث شد پوشش تغذیه رایگان سال به سال محدودتر شود و در نهایت به تاریخ بپیوندد. با جهانی شدن الگوی شیر مدارس در بیش از ۱۰۰ کشور، شورای اقتصاد در نشست نوزدهم آبان ۱۳۸۳ مجوز داد تا حدود ۸ میلیون دانش‌آموز دبستانی و پیش‌دبستانی تحت پوشش شیر رایگان قرار گیرند. این اقدام با هدف ارتقای مصرف شیر و لبنیات در ایران و نزدیک شدن به متوسط جهانی انجام شد.
بازگشت بحران در دهه هشتاد و پس از آن
سحرخیز افزود: این طرح پس از عبور از سال‌های دهه هشتاد دوباره به مشکل کمبود منابع خورد. نبود بودجه پایدار، افزایش قیمت شیر و فرآورده‌های لبنی به دلیل حذف ارز یارانه‌ای نهاده‌های دامی، تورم، تحریم‌ها و گرانی افسارگسیخته ارز و طلا، سفره مردم را خالی‌تر کرد و توزیع شیر مدارس نیز به مسیر پر دست‌انداز افتاد. از دولت یازدهم به بعد، وعده‌های شیر مدارس هر بار با تأخیرهای چندماهه مطرح شد و در نهایت تنها چند نوبت محدود اجرا گردید.
توقف دوباره در دولت پزشکیان
او درباره وضعیت کنونی گفت: در دولت پزشکیان شرایط متفاوت است؛ شیر و لبنیات تنها در هشت ماه نخست امسال طی سه نوبت با بیش از ۶۰ تا ۶۵ درصد افزایش قیمت روبه‌رو شده و لبنیات به خوراک ثابت تنها چهار درصدی‌ها تبدیل شده است. دو ماه پیش سخنگوی آموزش و پرورش خبر از توزیع شیر مدارس داد، اما نه برای همه دانش‌آموزان؛ بلکه فقط در چهار استان. حالا مشخص شده که حتی در سه استان آغازکننده طرح نیز پروژه متوقف شده است.
سحرخیز تأکید کرد: وزیر آموزش و پرورش تقصیر را به گردن تولیدکنندگان لبنی انداخته و گفته آنها زیر قولشان زده‌اند و حاضر نیستند شیر را به قیمت توافق‌شده در اختیار مدارس قرار دهند. تولیدکنندگان هم دولت را متهم می‌کنند که در تأمین نهاده‌های دامی صادقانه عمل نکرده است. اوضاع در دولت پزشکیان به تعبیر سحرخیز «خیلی شیر تو شیر» است. به همین دلیل وقتی خبرنگاران از سخنگوی وزارتخانه درباره دستاوردهای دولت می‌پرسند، پاسخ می‌دهد: بزرگ‌ترین دستاورد دولت پزشکیان، رو راست و شفاف بودن با مردم است!
