گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد در مهرماه ۱۴۰۴، تورم نقطه به نقطه بخش خوراکی‌ها با سرعتی بیشتر از بخش غیرخوراکی‌ها رشد کرده است و دهک‌های پایین درآمدی فشار بیشتری را احساس کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد دهک دوم با ۵۱ درصد تورم بیشترین و دهک دهم با ۴۷.۵ درصد کمترین تورم را تجربه کرده‌اند، در حالی که بخش خوراکی‌ها به ویژه نان، غلات و میوه و خشکبار، سهم مهمی در افزایش فشار تورمی بر طبقات پایین داشته‌اند.

سال ۱۴۰۵ برای اقتصاد ایران سالی دشوار خواهد بود؛ جایی که همگرایی سه بحران همزمان — تنش‌های خارجی، ناترازی‌های داخلی و خشکسالی گسترده — می‌تواند تورم را به بالای ۵۰ درصد برساند و بحران انرژی و مواد غذایی را تشدید کند. کارشناسان هشدار می‌دهند اگر دست‌فرمان سیاست‌ها تغییر نکند، دهه جاری برای ایرانیان به یکی از سخت‌ترین دوران‌های اقتصادی بدل خواهد شد.

بازگشت تحریم‌ها، بار دیگر فشار اقتصادی را بر سفره مردم ایران سنگین‌تر می‌کند. هزینه واردات کالاهای اساسی، مواد اولیه تولید و قیمت تمام‌شده محصولات داخلی افزایش خواهد یافت و این فشار مستقیم بر قدرت خرید اقشار کم‌درآمد و متوسط جامعه وارد می‌شود. احمدرضا فرشچیان، رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران، تاکید می‌کند که حتی مسیرهای وارداتی به کشورهای همسایه یا اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز با هزینه‌های بالاتر و کندی تأمین کالا روبرو خواهد شد. نتیجه نهایی، افزایش تورم و بالا رفتن قیمت‌ها در بازار و کوچک‌تر شدن سفره خانوارهاست.

گزارش تازه مرکز آمار نشان می‌دهد سهم هزینه سبد خوراکی‌ها از حداقل دستمزد یک خانواده چهارنفره در مهرماه به حدود ۷۰ درصد رسیده است؛ رقمی که سال گذشته ۵۵.۴ درصد بود. افزایش شدید قیمت اقلام اساسی مانند برنج، حبوبات و نان، در کنار ثبات دستمزدها، خطر «فقر کالری» را برای خانوارهای ایرانی به‌ویژه دهک‌های کم‌درآمد جدی‌تر کرده است.

عبدالوحید فیاضی، عضو کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۴ و نماینده نور و محمودآباد، با انتقاد از ناهماهنگی تیم اقتصادی دولت گفت: وزارت جهاد کشاورزی با وجود دریافت حداقل ۸ میلیارد دلار ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی، نتوانسته مانع افزایش قیمت‌ها در بازار شود. او تأکید کرد که سازمان برنامه و بودجه مسئول اصلی این ناهماهنگی‌هاست و باید پاسخگو باشد.

جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران از جهش نگران‌کننده تورم در مهرماه حکایت دارد؛ به‌ویژه در بخش خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها که تورم نقطه‌به‌نقطه آن در چهار ماه گذشته با رشد ۱۷ درصدی به ۶۴ درصد رسیده است. این روند، فشار مضاعفی بر معیشت دهک‌های پایین وارد کرده و در کنار ثبات یارانه نقدی و حذف میلیون‌ها نفر از فهرست یارانه‌بگیران، قدرت خرید خانوارهای کم‌درآمد را به‌شدت تضعیف کرده است.

رئیس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به چالش‌های اقتصادی کشور، از آغاز آزمایشی اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی خبر داد و تأکید کرد که دولت با وجود فشارهای مالی، تلاش دارد حمایت معیشتی را به شکل مؤثر و هدفمند به دست نیازمندان واقعی برساند. او همچنین خواستار اصلاح سازوکارهای توزیع کالاهای اساسی و کاهش تأثیر نوسانات ارزی بر تولید داخلی شد.

تورم بی‌امان و گرانی کالاهای اساسی، سفره ۹۹ درصد مردم ایران را کوچک‌تر کرده و معیشت آن‌ها را به خطر انداخته است. سمیه گلپور، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران، هشدار می‌دهد که بدون شفافیت در قیمت‌گذاری، هماهنگی بین وزارتخانه‌ها و نظارت مردمی، سوبسیدهای دولتی به جای نیازمندان به دست ثروتمندان می‌رسد و عدالت اقتصادی همچنان در حد شعار باقی می‌ماند.

با جهش قیمت کالاهای اساسی مانند برنج به ۳۰۰ هزار تومان و لوبیا چیتی به ۴۰۰ هزار تومان، معیشت مردم ایران در تنگنای بی‌سابقه‌ای قرار گرفته است. کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که تورم ۴۰ درصدی، افزایش نرخ ارز و ضعف مدیریت داخلی، اقتصاد کشور را به مرز بحران کشانده و نیاز به اقدامات فوری برای کنترل بازار و حمایت از خانوارها را بیش از پیش ضروری کرده است.

افزایش ۳۰ درصدی نرخ ارز در شش ماه گذشته و صعود بی‌امان تورم، قدرت خرید کارگران ایرانی را به شدت کاهش داده است. احسان سهرابی، فعال کارگری، هشدار می‌دهد که کارگران نه‌تنها از خرید گوشت و میوه محروم شده‌اند، بلکه هزینه‌های سنگین زندگی حتی آن‌ها را از بیمه تکمیلی و تحصیل فرزندانشان محروم کرده است. دولت چه زمانی به این بحران معیشتی ورود خواهد کرد؟

نماینده سردشت و پیرانشهر در مجلس با انتقاد شدید از عملکرد وزارت جهاد کشاورزی و تأخیر در اجرای کالابرگ الکترونیک، هشدار داد که سفره‌های دهک‌های پایین و کارگران روزبه‌روز کوچک‌تر شده و مردم از وعده‌های توخالی خسته‌اند.

وزیر جهاد کشاورزی در جلسه‌ای با نمایندگان مجلس، از تبعات تورمی عدم کاهش مالیات بر ارزش افزوده کالاهای اساسی هشدار داد و خواستار اصلاح قانون بودجه ۱۴۰۴ برای کاهش مالیات از ۱۰ درصد به یک درصد شد. به گفته وی، عدم تصویب این لایحه می‌تواند تورم مواد غذایی را تا ۷ درصد افزایش دهد و معیشت مردم را تحت فشار قرار دهد.

افزایش قیمت شیر خام و تأثیر آن بر بازار لبنیات، همراه با چالش‌های تأمین گوشت قرمز، روغن و شکر، بازار کالاهای اساسی را در هفته دوم خرداد ۱۴۰۴ با نوسانات قیمتی قابل‌توجهی مواجه کرده است. در این میان، خودکفایی در تولید تخم‌مرغ و افزایش قیمت برنج نیز از دیگر تحولات مهم این بازار هستند.

سیاست‌های تعرفه‌ای دولت ترامپ نه‌تنها غول‌های اقتصادی را به واکنش واداشته، بلکه موجی از نگرانی را میان شهروندان آمریکایی به راه انداخته است. با افزایش شدید تعرفه‌ها بر کالاهای وارداتی، از چین گرفته تا قطعات خودرو، صنایع مختلف در آستانه افزایش قیمت قرار گرفته‌اند؛ و در نهایت، این مصرف‌کننده آمریکایی است که بار سنگین این تصمیمات را به دوش خواهد کشید.

روز گذشته خبری منتشر شد که واردات چای به کشور با دستور رئیس‌جمهوری محدود شده است. در یک خبر دیگر آمده بود که ممنوعیت واردات چهار کالا لغو شده است. این رویه از قبل برای تنظیم عرضه کالا در بازار یا حمایت از تولید داخلی به کار گرفته می‌شود. این سیاست‌ها، ابتدا با تعیین قیمت‌ها در بازار و سپس با مدیریت تجارت، هدف تنظیم عرضه و تقاضا را دنبال می‌کنند. اما اینکه مبنای تصمیم‌گیری برای منع صادرات یا واردات چه مواردی است و چه تأثیری بر اعتماد شرکای تجاری کشور دارد، هنوز واضح نیست.

یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس اظهار کرد که سیاست‌های بانک مرکزی، به ویژه پس از تولید آقای فرزین، منجر به افزایش ناپایدار قیمت سکه و ارز شده است.