آیا واقعاْ میشود ایران را به کلی از بازار نفت جهان حذف کرد؟ آیا فشار بر فروش نفت ایران باعث افزایش نرخ در بازار نخواهد شد؟
گسترش نیوز: کنار کشیدن دولت آمریکا از توافق هستهای و تلاش برای به صفر رساندن فروش نفت ایران از طریق اجماع بینالمللی و تحت فشار قرار دادن مشتریان همچنان در صدر موضوعات خبرساز قرار دارد.
دولت امریکا در تلاش است که فروش ۲.۴ میلیون بشکه در روز ایران را به صفر برساند. از طرفی برنامه مشابه را برای ونزوئلا اجرا و در نهایت عربستان، قطر و امارات متحده عربی را جایگزین آنها کند. پادشاه عربستان نیز در پاسخ به توییت دستوری رئیسجمهوری آمریکا مبنی بر افزایش سقف تولید موافقت خود را اعلام کرد. اما آیا واقعاْ میشود ایران را به کلی از بازار نفت جهان حذف کرد؟ آیا فشار بر فروش نفت ایران باعث افزایش نرخ در بازار نخواهد شد؟
واکنش بازار
در هفتهای که گذشت نشانههای افزایش عرضه نفت خام، موجب کاهش هفتگی بهای معاملات و التهاب در بازارهای مختلف شد. بهای معاملات نفت برنت برای تحویل در سپتامبر ۲۸ سنت یا ۰.۴ درصد کاهش یافت و بر ۷۷.۱۱ دلار در هر بشکه بسته شد. همچنین برای کل هفته ۲.۷ درصد کاهش به ثبت رساند.
به گزارش اداره آمار و اطلاعات انرژی آمریکا ذخایر نفت این کشور در هفته منتهی به ۲۹ ژوئن ۱.۲ میلیون بشکه افزایش یافت. همچنین گزارش هفتگی شرکت خدمات انرژی «بیکرهیوز» از افزایش ۵ حلقهای دکلهای نفت امریکا و رسیدن تعداد آنها به ۸۶۳ حلقه خبر میدهد. این در حالی است که بهای معاملات وست تگزاس اینترمدیت امریکا برای تحویل در اوت ۸۶ سنت یا ۱.۲ درصد افزایش یافت و در ۷۳.۸۰ دلار در هر بشکه بسته شد و بخشی از سقوط ۱.۶ درصدی روز پنج شنبه را جبران کرد.
کارشناسان بینتیجه بودن درخواستهای مکرر دونالد ترامپ، رئیسجمهوری امریکا از اوپک برای پایین بردن نرخ نفت، تشدید تنشهای تجاری میان چین و امریکا و نگرانی از توان افزایش تولید عربستان را عوامل افزایش نرخ در بازار میدانند. کارشناسان دولت امریکا و برخی مقامات بانکی این کشور بارها نسبت به افزایش نرخ و خیز آن به ۱۲۰ دلار به رئیسجمهوری هشدار دادهاند.
نگران تکرار تاریخ هستیم
مرتضی بهروزی فرد کارشناس اقتصاد انرژی در پاسخ به سوالات گسترش نیوز میگوید: در این مورد تجربه قبلی داریم و متاسفانه امر حذف ایران از بازار جهانی امکانپذیر است. رساندن پول نفت به سفره مردم نه یک برنامه دولتی یا در اختیار وزارتخانه که یک وظیفه حاکمیتی است که مدتها است در انتظار تحقق است. تنها راه برای خروج از این بحران و کاهش فشار تعامل با دنیا است. تعبیر اشتباهی از مذاکره در اذهان عمومی است. مذاکره به معنای تسلیم و توقف نیست.
وی میافزاید: به نظر به حداقل رساندن فروش نفت ایران امکانپذیر بوده و به صفر رساندن یک اصطلاح است. ما در دوران دولت پیشین به فروش روزانه ۷۰۰- ۸۰۰ هزار بشکه رسیدیم و دچار بحران شدیم. اجماع بینالمللی فعلی روی کاغذ نشان میدهد جایگزینی عربستان و تلاش روسیه و امریکا برای کنار گذاشتن ایران از بازار جهانی میتواند فروش نفت را به زیر ۵۰۰ هزار بشکه در روز برساند که در این شرایط برای تامین کالاهای اساسی و نیاز مردم دچار بحران خواهیم شد.
بهروزی فرد با بیان اینکه در دوران قبل هم ثابت شد که با خروج ایران از بازار اتفاق عجیبی در بهای نفت رخ نمیدهد و با این موضوع که نرخ به بالای ۲۰۰ دلار خواهید رسید مخالفم. اضافه کرد: این غیر منطقی است. کشورهای عضو اوپک با کاهش ۱.۸ میلیون بشکه موافقت کردهاند و عربستان نیز حدود ۱.۷ میلیون تولید مازاد دارد که موافقت خود با تزریق آن به بازار را اعلام کرده است بنابراین بعید است شاهد جهشی در نرخ باشیم. فکر میکنم حذف ایران بیش از بحران اقتصادی در منطقه چالشهای ژئوپولتیک ایجاد کند و این موضوع امنیت انرژی در جهان را با مخاطره روبهرو میکند.
ایران حذف شدنی است؟
در دور قبلی تحریمها در سال ۲۰۱۲، مشتریان نفتی ایران هر شش ماه یک بار با کاهش ۲۰ درصدی خرید نفت ایران، از تحریمها معاف میشدند. دولت جدید با ساز و کاری متفاوت به این کارزار وارد شد. برنامه دونالد ترامپ تحت فشار قرار دادن خریداران عمده نفت ایران و تهدید به تحریم آنها است.
خروج ایران از بازار به توجه تنشهای موجود در لیبی، آشفتگی اقتصادی ونزوئلا و نامشخص بودن توان واقعی عربستان در افزایش تولید و جایگزینی کمبود بازار نگرانیها را درباره افزایش نرخ جهانی بالا برده است. این در حالی است که اوپک مدتی قبل در نشست وین با تمدید توافق پیشین کاهش نفت تا پایان سال ۲۰۱۸ موافقت کرد. در این شرایط واکنش چندی پیش حسن روحانی رئیسجمهوری که گفته بود: «امکان ندارد نفت منطقه صادر شود و نفت ایران صادر نشود» به اضطراب و التهابات بازار جهانی افزود.
منابع نفت و گاز ایران همواره به عنوان یکی از عوامل اصلی و موثر در تامین امنیت انرژی در منطقه و جهان مطرح است. اخلال در بازار انرژی از طریق ناامن کردن شاهراه مسیر عبور ۱۷.۴ میلیون بشکه نفت در روز، فروش از طریق واسطهها به دلیل تحریم و تنش در مسائل سیاسی و ژئوپولتیک بار دیگر ناامنیهای ۲۰۱۲ را باز میگرداند.
با بررسی احتمالات میتوان گفت حذف ایران از بازار جهانی انرژی تبعات منفی بسیاری در مسائل اقتصادی و امنیتی به وجود خواهد آورد. روزنامه گاردین در گزارشی عنوان کرده است که در صورت عملی شدن تهدید ایران در بستن تنگه هرمز و پیگیری سرسختانه تحریمهای امریکا، اخلال در تولید، برهم خوردن تقاضا و انتقال انرژی نرخ نفت در بازارهای جهانی را به بالای ۲۰۰ دلار در هر بشکه برساند.
