تلاش برای جذب سرمایه‌های خارجی در صنعت گردشگری
هیچ‌یک از شرایط سرمایه‌گذاری درحوزه گردشگری مهیا نیست
علی‌اصغر مونسان در گفت‌وگویی تلویزیونی که در شماره پنجشنبه گذشته در همین صفحه به آن اشاره کردیم، تاکید کرد: «دولت ایران توسعه گردشگری را به‌عنوان یکی از ماموریت‌های اصلی خود انتخاب کرده است، در نتیجه از تمام سرمایه‌گذاران خارجی دعوت می‌کنم که در بخش گردشگری ایران وارد شوند و سرمایه‌گذاری کنند و مطمئن باشند که هم دولت ایران از آنها استقبال می‌کند و هم سرمایه‌گذاری‌شان سودده خواهد بود.» حال پرسش اینجاست که به کدام دلایل سرمایه‌گذاران خارجی تاکنون در صنعت گردشگری ایران سرمایه‌گذاری نکرده‌اند؟ ایران در زمینه جاذبه‌های گردشگری دهمین کشور دنیا شناخته شده و نیازی به رتبه‌بندی نیست. فقط کافی است گردشگران و سرمایه‌گذاران خارجی به کشورمان سفر کنند تا دریابند به چه مقصد زیبا و منحصربه‌فردی آمده‌اند. با این‌همه سرمایه‌گذاران خارجی تاکنون تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری در زمینه گردشگری ایران نشان نداده‌اند. یکی از این دلایل می‌تواند تحریم‌های گسترده علیه ایران پیش از توافق هسته‌ای باشد، اما پس از برجام هیات‌های تجاری و اقتصادی بسیاری به کشورمان سفر کرده و شرایط، فرصت‌ها و ظرفیت‌های گردشگری ایران را مورد بررسی قرار دادند که با این‌همه سرمایه چندانی جذب صنعت گردشگری نشد. اکنون بیش از ۳ سال از برجام می‌گذرد و همچنان صنعت گردشگری از جذب سرمایه‌گذاران خارجی بی‌بهره است. عوامل بسیاری را در این زمینه می‌توان موثر دانست. اگر خواهان جذب سرمایه‌گذاران خارجی به کشور هستیم، باید درباره جاذبه‌ها و ظرفیت‌های گردشگری ایران تبلیغات کنیم. البته تبلیغات به آن معنی نیست که فقط در صدا و سیمای ملی کشورمان از سرمایه‌گذاران خارجی دعوت به همکاری کنیم، چراکه این رسانه مخاطب خارجی ندارد. به جای آن بهتر نیست در رسانه‌های خارجی از سرمایه‌گذاران خارجی دعوت کنیم؟ از سوی دیگر ظرفیت‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری گردشگری کشور را چه زمانی به گردشگران خارجی معرفی کرده‌ایم تا آنها را ترغیب به سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری کشورمان کنیم؟ اگر سرمایه‌گذاران خارجی در ایران هتل بسازند، براساس قانون نمی‌توانند مالکیت هتل را در اختیار داشته باشند. بسته‌های تشویقی، ضمانت سرمایه‌گذاری و تسهیلات مالی برای سرمایه‌گذاران خارجی نیز وجود ندارد. در صورتی که کشورهایی مانند ترکیه ۵۰ درصد از سرمایه مورد نیاز سرمایه‌گذاران خارجی را با ارائه وام‌های بی‌بهره تامین می‌کنند، اما در ایران هیچ‌یک از این موارد آماده نیست. دعوت از سرمایه‌گذاران خارجی کافی نیست زمانی که هیچ‌یک از بسترهای لازم برای سرمایه‌گذاری آنها فراهم نیست. مانند آن است که مهمان به خانه دعوت کنید، اما در را باز نکنید.
دعوت از سرمایه‌گذاران خارجی یا ایجاد رقابت برای سرمایه‌گذاران داخلی؟ به عقیده فعالان گردشگری، اگر دولت و سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به‌راستی برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی تلاش می‌کنند، باید راهکار دیگری را در پیش بگیرند و در رسانه‌های بین‌المللی، با تبلیغات و دعوت از سرمایه‌گذاران به سفر به ایران آنها را به سرمایه‌گذاری در گردشگری کشور ترغیب کنند. حمید خلیلی‌پناه، مدیر یک آژانس گردشگری در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» اظهار کرد: به طور کلی زیرساخت‌های گردشگری ناقص هستند و نیاز به سرمایه‌گذاران خارجی داریم تا بودجه لازم برای تکمیل این زیرساخت‌ها فراهم شود. یکی از راه‌های تامین اعتبار تکمیل زیرساخت‌های گردشگری دریافت وام از بانک‌های خارجی است که خلیلی‌پناه معتقد است به طور کلی ما توان دریافت وام‌های بلندمدت از بانک‌های خارجی با سود اندک را نداریم تا بتوان با بهره‌گیری از اعتبارات خارجی روی زیرساخت‌های گردشگری سرمایه‌گذاری کرد. به همین منظور باید در حوزه‌هایی که در جذب گردشگران خارجی موثر هستند، سرمایه‌های خارجی جذب شود و این جذب سرمایه از طریق پیام‌های تلویزیونی رخ نمی‌دهد. خلیلی‌پناه درباره پیام تلویزیونی مونسان بیان کرد: به طور کلی پیام‌های تلویزیونی مشابه مصاحبه آقای مونسان به درد عامه مردم می‌خورد و یا اینکه هشداری به سرمایه‌گذاران داخلی به شمار می‌رود که اگر شتاب نکنید، تمامی موقعیت‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری از دست می‌رود و سرمایه‌گذاران خارجی از فرصت‌های موجود استفاده می‌کنند تا سرمایه‌گذاری کرده و به سود برسند. از سوی دیگر این پیام‌ها می‌تواند به این منظور از رسانه ملی کشورمان بیان شود تا ما دلخوش باشیم که گردشگری در حال توسعه و رونق است. او گفت: به طور کلی در عمل اقدامی برای توسعه گردشگری در نظر گرفته نشد و با اینکه در گفته‌های مدیران دولتی و دولتمردان اشارات بسیاری بر لزوم توسعه گردشگری شده، اما به نظر نمی‌رسد برنامه خاصی برای توسعه این صنعت داشته باشیم.
بسترهای مناسب برای سرمایه‌گذاری به گفته کارشناسان گردشگری، جذب سرمایه‌گذاران خارجی نیاز به فراهم کردن بسترهای مناسب، تسهیل امر سرمایه‌گذاری، تضمین سرمایه‌گذاری و بسته‌های تشویقی لازم دارد. مصطفی سروی، عضو هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر مسافرتی و گردشگری استان تهران در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» اظهار کرد: برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی چند مسئله اساسی باید در نظر گرفته شود؛ نخست آنکه باید بسترهای لازم برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی فراهم شود. باید ضمانت‌ها و بسته‌های تشویقی لازم ایجاد شوند تا سرمایه‌گذاران خارجی از امنیت سرمایه خود اطمینان پیدا کنند. او افزود: گردشگری صنعتی است با آسیب‌پذیری بالا. تمام اتفاقاتی که در حوزه روابط بین‌المللی دولت‌ها و یا سیاست‌های داخلی رخ می‌دهند، بر این صنعت تاثیر می‌گذارند. به عنوان نمونه مسائلی مانند افزایش و کاهش نرخ ارز و مسائل مختلف اقتصادی بر این صنعت تاثیرگذار هستند. سروی در ادامه بیان کرد: باید زیرساخت‌های مناسب برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی فراهم شوند. همچنین بسته‌های قابل توجیه و تضمین امنیت مالی برای سرمایه‌گذاران خارجی باید در نظر گرفته شوند. در برخی از حوزه‌ها در ایران مانند صنعت نفت صندوق‌هایی وجود دارند که ضمانت سرمایه‌گذاری می‌دهند، اما در گردشگری هنوز این امر رخ نداده است. او با تاکید بر تسهیل کردن روند سرمایه‌گذاری در ایران اظهار کرد: متاسفانه نهادهای بسیاری در ایران متولی حوزه‌های مرتبط با گردشگری هستند و سرمایه‌گذاران باید از چندین نهاد مجوز سرمایه‌گذاری بگیرند. به عنوان نمونه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از سرمایه‌گذاران دعوت می‌کند در کشور هتل بسازند، اما حتی مالکیت هتل را نمی‌تواند به هتلداران خارجی بدهد و این از اموری است که باید مجلس شورای اسلامی درباره آن تصمیم‌گیری کند. عضو هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر مسافرتی و گردشگری استان تهران افزود: هتلداران باید از شهرداری و نهادهای بسیاری مجوز احداث هتل را بگیرند و سیر اداری این امر بسیار طولانی است. از سوی دیگر هتلداران باید مالیات و عوارض شهرداری پرداخت کنند که هزینه گزافی می‌شود. او افزود: بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی به ایران سفر می‌کنند، اما مذاکرات آنها در زمینه سرمایه‌گذاری به نتیجه مطلوب نمی‌رسد. یکی دیگر از مشکلات بر سر راه جذب سرمایه‌گذاران خارجی مبهم بودن آینده گردشگری ایران است. سرمایه‌گذاران خارجی نمی‌دانند رونق گردشگری ایران در آینده پابرجا خواهد بود یا خیر. سروی با اشاره به تسهیلاتی که دیگر کشورها برای سرمایه‌گذاران خارجی فراهم می‌کنند، اظهار کرد: در ترکیه به سرمایه‌گذاران خارجی گفته می‌شود ۵۰ درصد از سرمایه با آنها و ۵۰ درصد مابقی را دولت با ارائه تسهیلات بدون بهره تامین می‌کند. بسیاری از کشورها چنین اقداماتی را در پیش می‌گیرند. اما در ایران سرمایه‌گذاران با ۱۰۰ درصد سرمایه خود به کشور می‌آیند و هیچ تضمینی هم برای سرمایه‌گذاری آنها داده نمی‌شود. هتلداری شغلی است که پس از ۵ سال به سود می‌رسد و سرمایه‌گذاران باید تا ۵ سال پس از بهره‌برداری هتل نیز هزینه کنند. او درباره فرصت‌های سرمایه‌گذاری در دیگر حوزه‌های گردشگری برای سرمایه‌گذاران خارجی بیان کرد: در حوزه حمل‌ونقل نیز تصمیماتی از سوی بخش خصوصی گرفته شد تا اتوبوس‌های گردشگری به ایران وارد شوند، اما مجلس شورای اسلامی با این امر مخالفت و اظهار کرد که ایرانی‌ها خود اتوبوس تولید می‌کنند. نتیجه چه شد؟ اتوبوس‌های چینی بی‌کیفیت به کشور آمدند و هیچ اتوبوس گردشگری که نیازهای این صنعت را پاسخگو باشد نیز تولید نشد. حتی می‌توان تسهیلاتی ایجاد کرد تا میدل‌باس‌ها و اتوبوس‌ها به صورت اقساطی به فروش برسند. در حوزه هواپیما نیز تحریم‌ها مانع بزرگی بر سر راه واردات آنها به ایران شده‌اند. هرچند تعدادی از هواپیماهای خریداری‌شده وارد کشور شده‌اند.
سخن آخر علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از سرمایه‌گذاران خارجی دعوت به سرمایه‌گذاری در گردشگری کرده، اما برای تسهیل سرمایه‌گذاری آنها نه صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری فراهم شده است. به عقیده بسیاری از فعالان این حوزه برای جذب سرمایه خارجی باید در راستای تسهیل سرمایه‌گذاری گام براداشت مانند ایجاد بسته تشویقی و ایجاد پنجره واحد اداری به‌منظور دریافت مجوزهای لازم.
ارسال نظر