در گفت‌وگو با مشاور طراحی صنعتی وزارت صنعت، معدن و تجارت مطرح شد
سرمایه‌گذاری به تنهایی راه‌حل توسعه صنعتی نیست
تنوع تولید و تجاری‌سازی محصولات از چالش‌های بخش صنعت است. این چالش گاه با تزریق دانش فنی و فناوری برطرف میشود و گاه با جذب سرمایه‌گذاری؛اما دیدگاه طراحان صنعتی بر این مبناست که باید بیش از پیش بر اهمیت طراحی و توسعه و پارادایم «دی‌انددی» تاکید شود تا هم تنوع بیشتر محصولات حاصل شود هم از قبل این فرآیند بازار مصرف فراهم آید.
به گزارش پایگاه خبری گسترش،داوود اکبری، مشاور طراحی صنعتی وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز بر این ادعا صحه گذاشته است. اکبری معتقد است که فقط نباید روی جذب سرمایه‌گذاری برای توسعه صنعتی پافشاری کرد بلکه باید دو پارادایم «تحقیق و توسعه» و «طراحی و توسعه» به موازات همدیگر باعث تکمیل زنجیره تکامل محصولات شوند. به عبارتی، این دو محور که رویکردی فناورانه دارند، می‌توانند زمینه تجاری‌سازی را برای محصولات فراهم کنند. مشروح گفت‌وگو با اکبری را می‌خوانید. تفکر طراحی صنعتی از چه زمانی شکل گرفت؟ طراحی و توسعه در دنیا از زمانی شکل گرفت که با استفاده از فناوری‌های نوین روش‌ها و محاسبات تولید محصول نیز به‌کار گرفته شد. به عبارتی، طراحی صنعتی تا زمانی که فناوری‌های پیشرفته شکل نگرفته بودند هنوز به وجود نیامده بود. تفکر طراحی صنعتی برای آن دسته از شرکت‌های بزرگی که نیازمند تنوع محصول هستند به کار می‌آید. البته در گذشته تنوع محصول معنایی نداشت بنابراین استفاده از فناوری‌های نوین و طراحی صنعتی نیز احساس نمی‌شد تا اینکه در دهه‌های ۸۰ و ۹۰میلادی فناوری‌های روز در تولید و قالب‌های صنعتی به وجود آمد. پیشرفت در حوزه محاسبه‌ها و نرم‌افزاری‌های فناورانه باعث شد شرکت‌های تولیدی که نیاز به تنوع محصول را احساس می‌کردند از طراحی صنعتی استفاده کنند تا محصولات خود را به صورت بهینه به مشتریان بهره بگیرند. زمانی که فناوری روز به روز رشد کرد باعث شد دامنه سرمایه‌گذاری برای تولیدات صنعتی بیشتر شود. نکته دیگر اینکه طراحی صنعتی رشته‌ای میان‌رشته‌ای است که می‌تواند از دانش فنی و فناوری روز استفاده کند و بازپرور شود. نیاز بازار و تقاضای مصرف‌کنندگان در این صورت نخستین موضوعی است که مدنظر طراحان قرار می‌گیرد. استفاده از فناوری روز در این حالت بدیهی است. طراحان می‌توانند دانش خام را به ایده و طرح تولیدی تبدیل کنند و هرکدام از آنها قابلیت تبدیل به کسب‌وکار جدید را دارد. از این‌رو، توجه بنگاه‌های تولیدی به طراحی صنعتی می‌تواند موثر باشد. تفکر طراحی صنعتی چگونه می‌تواند زمینه‌ساز توسعه پایدار و متوازن شود؟ توسعه باید در سطوح فناوری باشد. توسعه فناوری طراحی صنعتی به توسعه ساخت و تولید می‌انجامد. عرضه محصولات باکیفیت در تراز فناوری روز دنیا به ما کمک می‌کند روی محور توازن حرکت کنیم. البته نباید برای تولید بیشتر و تنوع بالاتر تنها روی سرمایه‌گذاری و جذب آن تکیه کنیم بلکه باید بر فناوری‌های نوین و ارتقای آنها نیز تمرکز داشته باشیم؛ هر چند رشد دانش فنی یک‌شبه حاصل نمی‌شود. اینها مواردی هستند که در توسعه پایدار مهم به نظر می‌رسند. از این‌رو، باید روی تفکر طراحی و خلاقیت در نظام تولید صنعتی بیشتر سرمایه‌گذاری کنیم به ویژه اینکه حجم بسیاری از نیروی انسانی مهندس در جامعه داریم. توجه داشته باشیم که نباید این نگاه مهندسی به حاشیه رانده شود چراکه جامعه مهندسی بخشی از متن جامعه است. اگر این نگاه و این بخش از جامعه به حاشیه رانده شود، بهره‌وری در جامعه کم میشود. بنابراین باید از ظرفیت‌های ملی در بخش مهندسی در کنار سطوح سرمایه‌گذاری بیشترین بهره را ببریم. روند طراحی محصول به چه صورتی است؟ طراحی محصول روندی ۱۷ مرحله‌ای است که تمامی موارد زیست‌محیطی، ارگونومی و اکوسیستم نیز در آن لحاظ میشود. از این‌رو، هرقدر عملیات طراحی صنعتی با دانش فنی روز همگام باشد نقش مولفه‌های زیست‌محیطی با هدف تولید محصولات سازگار با محیط‌زیست بیشتر خواهد شد. دو پارادایم «طراحی و توسعه» و «تحقیق و توسعه» چه رابطه‌ای با هم دارند؟ در طراحی صنعتی دو پارادایم «تحقیق و توسعه» و «طراحی و توسعه» وجود دارد که هیچ‌کدام نفی‌کننده همدیگر نیستند. با این حال، در کشور ما به دلیل وجود صنعت مونتاژ چندان بخش طراحی و توسعه شکل نگرفته است. بنابراین تنها در حوزه تحقیق و توسعه و گسترش واحدهای پژوهشی کار شده که البته خروجی مطلوبی نیز نداشته است. این واحدهای تحقیق و توسعه در صنایعی که کاربرمحور هستند همچون خودرو و لوازم‌خانگی بیشتر بوده است در حالی که باید به بخش طراحی و توسعه نیز متناسب با نیاز بازار توجه شود زیرا نگرش طراحی و توسعه می‌تواند خروجی متناسبی با نیاز بازار داشته باشد. به عبارتی «آرانددی» و «دی‌انددی» در طول همدیگر قرار دارند. با این حال واحدهای «دی‌انددی» محصولات را تجاری‌سازی و بازار خوبی برای آنها فراهم می‌کند. پیش‌نیاز توجه به طراحی صنعتی در کشور ما چیست؟ باید در تفکر طراحی صنعتی در کشور ما تغییر ایجاد شود. البته اگر می‌خواهیم در طراحی و توسعه محصول تغییر احساس کنیم باید این تغییر نگرش به وجود آید. این زنجیره تغییر در نظام صنعت و تولید باید پیوسته باشد به این معنی اگر می‌خواهیم نشان تجاری واحد و مشهور در دنیا در هر بخش صنعتی داشته باشیم باید تفکر طراحی را ایجاد کنیم. این تفکر نیازمند یک پارادایم طراحی و توسعه است که در تلاطم زمانی می‌تواند متفاوت و بر شالوده‌های صنعتی تاثیرگذار باشد. در کشور ما کمترین میزان تنوع محصول را داریم از این‌رو لازم است با بکارگیری فناوری‌های نوین زمینه استفاده از طراحی صنعتی بیشتر شود. متاسفانه در سطح کلان صنعت چندان آشنایی با رشته طراحی صنعتی وجود ندارد. به عبارتی، آن را به عنوان یک رشته حرفه‌ای نمی‌دانند تا جایی که با رشته مهندسی مکانیک یا مدیریت صنعتی اشتباه گرفته میشود. البته میزان آشنایی با رشته طراحی صنعتی به جامعه طراحان نیز بستگی دارد. ارتباط دوطرفه‌ای که در صورت افزایش، بخش صنعتی کشور نیز بیشتر مجموعه طراحان را خواهد شناخت و با آن ارتباط برقرار خواهد کرد. آنچه به این موضوع می‌تواند کمک کند نوع سیاست‌گذاری‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت است. هرچند سال‌هاست بر ایجاد واحدهای تحقیق و توسعه تاکید شده است اما از آنجا که ایجاد این واحدها در یک نظام بروکراتیک قرار گرفته و بودجه سالانه‌ای برای آنها درنظر گرفته میشود که درباره موضوع معینی تحقیق کنند باعث میشود خروجی محصول از پژوهش چندان با اهمیت نباشد. باید گفت تا زمانی که احساس نیاز در صنعت ما نسبت به طراحی صنعتی به وجود نیاید از اساس موضوع طراحی مطرح نخواهد شد. از این‌رو، بحث عرضه و تقاضا و ضرورت‌های موضوعی نیز پیرامون این رشته وجود دارد. البته طبیعی است که طراحی صنعتی در خارج از کشور یا بنگاه‌های خصوصی کشور را جدی‌تر می‌بینیم چراکه آنها احساس منافع بیشتری برای دریافت خدمات از بخش‌های طراحی می‌کنند در حالی که بدنه صنعتی دولتی چندان لزومی به طراحی صنعتی احساس نمی‌کند زیرا مدیر دولتی از محصول نهایی چندان احساس منافع نمی‌کند و به دنبال آن نیز نمی‌رود. می‌توان گفت مسئله طراحی در صنعت کشور ما به ساختار تبدیل نشده است تا جایی که دپارتمان طراحی نداریم. شاید به این دلیل که صنعت مونتاژ در کشور ما غالب شده است. اما باید دانست تا زمانی که این ساختار در صنایع ما به وجود نیاید نمی‌توانیم روند توسعه و رشد صنعتی را طی کنیم.
ارسال نظر