محموله ویژه روسیه در راه ایران؛ دوست قدیمی به آمریکا پشت پا زد
خرید ۴۸ فروند جنگنده سوخو-۳۵ از روسیه توسط ایران، تنها یک معامله نظامی نیست؛ بلکه بخشی از یک راهبرد کلان برای بازسازی زیرساخت‌های دفاعی و بازدارندگی ملی محسوب می‌شود. این اقدام در عین حال پیامدهایی فراتر از حوزه نظامی دارد و می‌تواند در بلندمدت بر امنیت مسیرهای هوایی، زمینی و دریایی کشور تأثیرگذار باشد. افزایش توان دفاعی ایران به‌طور طبیعی اعتماد سرمایه‌گذاران و فعالان حوزه ترانزیت بین‌المللی را بالا می‌برد و بستر توسعه همکاری‌های حمل‌ونقلی با کشورهای منطقه را فراهم می‌سازد.
در شرایطی که ایران در مسیر توسعه کریدورهای بین‌المللی چون شمال–جنوب و شرق–غرب گام برمی‌دارد، امنیت مرزها و آسمان کشور نقشی حیاتی در پایداری این پروژه‌ها دارد. حضور جنگنده‌های نسل جدید مانند سوخو-۳۵ در ناوگان هوایی نظامی، نه تنها پوشش دفاعی مرزها را تقویت می‌کند، بلکه از منظر اقتصادی نیز به ثبات مسیرهای هوایی و ترانزیتی کمک می‌کند.
کشورها زمانی سرمایه‌گذاری در مسیرهای ترانزیتی را ترجیح می‌دهند که از امنیت کامل آن اطمینان داشته باشند، و خرید این جنگنده‌ها در عمل پاسخی مستقیم به همین نگرانی است.
در دنیای امروز، امنیت هوایی و دفاع مرزی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی پایداری تجارت و ترانزیت بین‌المللی شناخته می‌شود. ایران با تجهیز نیروی هوایی خود به سامانه‌هایی مانند سوخو-۳۵، توان بازدارندگی منطقه‌ای را ارتقا داده و به یکی از بازیگران اصلی در تأمین امنیت مسیرهای ترانزیتی خاورمیانه بدل می‌شود. این تحول، به ویژه برای کریدورهای ترانزیتی ایران–روسیه–هند و ایران–چین اهمیت مضاعفی دارد، زیرا هرگونه اختلال امنیتی در مسیرهای پرواز یا جابه‌جایی کالا می‌تواند به میلیاردها دلار خسارت بین‌المللی منجر شود.
افزون بر آن، همکاری ایران و روسیه در حوزه نظامی، زمینه‌ساز همگرایی استراتژیک در سایر بخش‌ها از جمله حمل‌ونقل ریلی و دریایی خواهد بود. تقویت روابط فنی و لجستیکی میان دو کشور می‌تواند منجر به افزایش سرمایه‌گذاری روسیه در پروژه‌های زیرساختی ایران شود، از جمله توسعه بنادر شمالی و اتصال بهتر شبکه ریلی ایران به مسیرهای اوراسیایی.
تثبیت موقعیت ژئو‌اکونومیک ایران در سایه بازدارندگی دفاعی
واقعیت این است که قدرت دفاعی و امنیت پایدار، پیش‌نیاز جذب سرمایه در حوزه ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی است. کشورهایی که توان دفاعی بالاتری دارند، مسیرهای ترانزیتی امن‌تر و قابل‌اعتماد‌تری ارائه می‌دهند. بنابراین، خرید جنگنده‌های سوخو-۳۵ را می‌توان بخشی از استراتژی کلان ایران برای تبدیل‌شدن به «هاب ترانزیتی منطقه» دانست.
افزایش توان هوایی، به معنای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ریلی، جاده‌ای و بندری است و این اطمینان را به شرکای اقتصادی می‌دهد که مسیرهای عبوری از ایران، حتی در شرایط پرتنش جهانی نیز از امنیت کافی برخوردار خواهند بود. در نهایت، این اقدام می‌تواند ایران را به جایگاه واقعی خود در نقشه ژئو‌اکونومیک منطقه بازگرداند؛ جایگاهی که ترکیبی از قدرت دفاعی، موقعیت جغرافیایی و ظرفیت زیرساختی است.
یک رسانه مدعی است که تهران قراردادی برای خرید ۴۸ فروند جنگنده سوخو-۳۵ امضا کرده است.
۴۸ فروند جنگنده سوخو-۳۵ روسی در راه ایران
انتظار می‌رود هواپیما‌های سوخو-۳۵ بین سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۸ تحویل داده شوند. این ادعا که ۴۸ هواپیما خریداری شده، جدید است؛ گزارش‌های قبلی تعداد این سفارش ادعایی را نصف این رقم تخمین زده بودند.
«امواج میدیا» در گزارشی مدعی شده که «ادعا‌های افشاشده‌ای حاکی از آن است که تهران قراردادی برای خرید ۴۸ فروند جنگنده سوخو-۳۵ امضا کرده است.»
بر اساس این گزارش، اسناد ادعایی افشاشده، که گفته می‌شود از هلدینگ دفاعی KRET روسیه نشأت گرفته، اوایل این ماه در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد. برخی گزارش‌ها ادعا می‌کنند که این اطلاعات از یک حمله سایبری به سیستم‌های Rostec که به هکر‌های اوکراینی نسبت داده می‌شود، به دست آمده است.
انتظار می‌رود هواپیما‌های سوخو-۳۵ بین سال‌های ۲۰۲۶ تا ۲۰۲۸ تحویل داده شوند. این ادعا که ۴۸ هواپیما خریداری شده، جدید است؛ گزارش‌های قبلی تعداد این سفارش ادعایی را نصف این رقم تخمین زده بودند.
تقویت توان دفاعی ایران در یک برهه حساس
همانطور که «امواج میدیا» در اکتبر ۲۰۲۳ گزارش داد، ۲۴ فروند هواپیما برای تجهیز یک هنگ هوایی کافی است، اما بعید است که توان رزمی کلی نیروی هوایی ایران را به طور محسوسی تغییر دهد.
ادعای افشای اطلاعات همچنین از رویکرد تحویل مرحله‌ای و امکان مونتاژ نیمه‌ساخته در خاک ایران خبر می‌دهد که به طور بالقوه می‌تواند اولین قابلیت تولید جنگنده نسل چهارم تقریباً بومی ایران از دهه ۱۹۷۰ به بعد را ایجاد کند.
به نوشته این رسانه: زمانی که اسرائیل و متعاقباً آمریکا در خلال جنگ ۲۴-۱۳ ژوئن ایران را بمباران کردند، به نظر می‌رسید روسیه کاری بیش از ارائه حمایت دیپلماتیک به جمهوری اسلامی انجام نداده است. در تهران، برخی حتی بدون ارائه شواهد، مسکو را به کمک‌رسانی به تل‌آویو با ارائه اطلاعاتی که به هدف‌گیری دفاع هوایی ایران کمک کرد، متهم کردند.
پیمان همکاری راهبردی ۲۰ ساله با روسیه می‌تواند نشان‌دهنده تغییر محوری در جهت‌گیری سیاست خارجی ایران باشد. اگر به سرعت و به طور مؤثر اجرا شود، این معامله پتانسیل تقویت توان دفاعی ایران را در یک برهه حساس دارد.
با این حال، در میان ناظران تردید‌هایی وجود دارد که آیا این توافق به دستاورد‌های اساسی برای تهران به ویژه در حوزه اقتصادی منجر خواهد شد یا خیر.
موفقیت این مشارکت به احتمال زیاد به چگونگی مدیریت تحریم‌های جاری غرب، تنش‌های منطقه‌ای و تحولات گسترده‌تر ژئوپلیتیک توسط هر دو کشور بستگی دارد، که در آن همکاری اقتصادی و همکاری نظامی نقش‌های کلیدی، اما پیچیده‌ای در شکل‌دهی به موضع راهبردی ایران ایفا می‌کنند.
