سه کشور مسلمان حسابی دست رژیم صهیونیستی را گرفتند

فیدان در سخنرانی خود در پارلمان ترکیه، اقدامات اسرائیل در غزه را «نسل‌کشی» خواند و ادعا کرد که این رژیم با ممانعت از ورود کمک‌های بشردوستانه، هزاران فلسطینی را به کام مرگ کشانده است. به گفته وی، سیاست‌های تهاجمی اسرائیل نه‌تنها غزه، بلکه منطقه‌ای از جمله سوریه، لبنان و ایران را تحت تأثیر قرار داده است. گزارش‌های رسانه‌های عبری نشان می‌دهد که حملات اخیر اسرائیل به پایگاه‌های نظامی در جنوب سوریه، که تجهیزات حساس متعلق به ترکیه را هدف قرار داده، احتمالاً انگیزه اصلی این واکنش تند بوده است. با این حال، سؤال اینجاست که آیا این تصمیم واکنشی احساسی و مقطعی است یا ترکیه واقعاً قصد مهار اسرائیل را دارد؟

سابقه تجارت با اسرائیل؛ وعده‌های عملی‌نشده

ترکیه در سال‌های گذشته بارها اعلام کرده که روابط تجاری خود با اسرائیل را قطع خواهد کرد، اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که این روابط نه‌تنها متوقف نشده، بلکه در برخی موارد رشد کرده است. برای مثال، در سال ۲۰۲۳، حجم تجارت دوجانبه به ۷ میلیارد دلار رسید، که ۵.۴ میلیارد دلار آن صادرات ترکیه به اسرائیل بود. در برخی موارد، ترکیه از واسطه‌هایی مانند تجار فلسطینی مرتبط با تشکیلات خودگردان برای ادامه تجارت استفاده کرده است. این تجار کالاها را در بندر حیفا تحویل گرفته و سپس به اسرائیل می‌فروشند، که نشان‌دهنده دور زدن محدودیت‌های اعلام‌شده است.

اهرم‌های ترکیه برای فشار بر اسرائیل

ترکیه به‌عنوان یکی از اعضای ناتو، می‌تواند با محدود کردن دسترسی اسرائیل به زیرساخت‌های این سازمان در خاک خود، که برای عملیات نظامی علیه همسایگان استفاده می‌شود، فشار قابل‌توجهی بر تل‌آویو وارد کند. علاوه بر این، ترکیه نقش کلیدی در تأمین نفت و مشتقات آن از آذربایجان و قزاقستان و همچنین کالاهای ارزان‌قیمت برای اسرائیل ایفا کرده است. قطع این جریانات می‌تواند تعادل اقتصادی اسرائیل را مختل کند، زیرا این رژیم به تأمین‌کنندگان نزدیک و مقرون‌به‌صرفه وابسته است. بدون دسترسی به این منابع، اسرائیل با افزایش هزینه‌ها و نیاز به یافتن تأمین‌کنندگان جدید مواجه خواهد شد، که بخش قابل‌توجهی از توان لابی‌گری و منابع دولتی آن را مصرف خواهد کرد.

نقش کشورهای مسلمان در تجارت با اسرائیل

اسرائیل به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از امکانات کشورهای مسلمان بهره می‌برد. برای مثال، شرکت‌های کشتیرانی اماراتی و سعودی در انتقال تسلیحات به اسرائیل نقش داشته‌اند. همچنین، در اوج جنگ غزه، مصر قرارداد ۳۵ میلیارد دلاری برای خرید گاز از اسرائیل امضا کرد، که نشان‌دهنده افزایش روابط اقتصادی برخی کشورهای مسلمان با این رژیم در بحبوحه درگیری‌هاست. کارشناسان معتقدند که دولت‌های مسلمان باید شرکت‌های خود و شرکت‌هایی که در آن‌ها نفوذ دارند را از همکاری با اسرائیل منع کنند تا فشار اقتصادی بر این رژیم افزایش یابد.

پیامدهای قطع روابط؛ فرصتی برای تغییر معادلات

اگر ترکیه به وعده خود برای قطع کامل روابط تجاری و اقتصادی عمل کند، اسرائیل با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد. افزایش هزینه‌های تأمین کالا، به‌ویژه در بخش‌های ساخت‌وساز، فولاد و خودرو، و همچنین دشواری در یافتن تأمین‌کنندگان جایگزین، می‌تواند اقتصاد اسرائیل را تحت فشار قرار دهد. علاوه بر این، قطع دسترسی به حریم هوایی و بنادر ترکیه، زمان و هزینه سفرهای هوایی به مقاصدی مانند گرجستان و آذربایجان را افزایش خواهد داد. با این حال، تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که ترکیه تحت فشارهای اقتصادی داخلی، از جمله تورم بالا و کاهش ارزش لیر، ممکن است به‌طور کامل به این سیاست پایبند نماند.

آزمونی برای عزم ترکیه

تصمیم ترکیه برای قطع روابط تجاری و اقتصادی با اسرائیل، در صورت اجرا، می‌تواند گامی مهم در فشار بر این رژیم باشد. اما با توجه به سوابق قبلی و وابستگی اقتصادی ترکیه به تجارت با اسرائیل، تردیدهایی درباره عملی شدن این تصمیم وجود دارد. آنکارا باید بین فشارهای داخلی و بین‌المللی، نیازهای اقتصادی خود و تعهد به حمایت از فلسطین تعادل برقرار کند. آیا این بار ترکیه واقعاً در مسیر تغییر معادلات منطقه‌ای گام برمی‌دارد یا این تنها یک ژست سیاسی دیگر است؟