استفاده از سوئیفت به نحوی یک بازی دو سر باخت برای اقتصاد ایران بوده که موجب دسترسی امریکا به اطلاعات تبادلات مالی ایران و بهرهگیری از آنها بر علیه کشور است.
گسترش نیوز: کارشناسان بر این باورند که استفاده از سوئیفت به نحوی یک بازی دو سر باخت برای اقتصاد ایران بوده که موجب دسترسی امریکا به اطلاعات تبادلات مالی ایران و بهرهگیری از آنها بر علیه کشور است.
حسین عطاءاللهی، پژوهشگر شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی و عضو جامعه اندیشکدههای ایران در یادداشتی که در اختیار خبرنگار قرار داده، به این موضوع پرداخته است که متن کامل آن از نظرتان میگذرد:
پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، امریکا برنامهای را تحت عنوان ردیابی تأمین مالی تروریسم راهاندازی کرد که در قالب این برنامه، سوئیفت که اطلاعات تبادلات مالی بین بانکی تمام کشورهای دنیا را در اختیار داشت، مجبور شد این اطلاعات را در دسترس امریکا قرار دهد.
بر این اساس، امریکا از این اطلاعات در راستای ایجاد محدودیت هایی از قبیل تحریم و اعمال فشار بر کشورهای مختلف از جمله ایران استفاده نموده و از این رو، کاهش وابستگی به استفاده از سوئیفت با بهرهگیری از سامانههای مشابه کشورهای دیگر و یا استفاده از ظرفیت پیام رسان ملی سپام باید در دستور کار نظام مالی و بانکی کشور قرار گیرد.
در این میان، سوئیفت به عنوان یک پیام رسان مالی، وظیفه تبادل اطلاعات را بین بانکهای بینالمللی جهت انجام یک انتقال مالی بر عهده داشته و دولت امریکا پس از حادثه ۱۱ سپتامبر، مجوز دسترسی به این اطلاعات را از سوئیفت گرفته است؛ به نحوی که این دسترسی امکان شناسایی مسیرهای مالی مبادلات کشور ایران و مقابله با ایران بر مبنای آنها را برای امریکا فراهم کرده است. البته تاثیر دسترسی به این اطلاعات در تحریمهای سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۷ نیز قابل مشاهده است.
رصد اطلاعات مالی کشورها از طریق سوئیفت توسط امریکا
یکی از برنامه هایی که پس از حادثه ۱۱ سپتامبر در دستور کار دولت امریکا قرار گرفت، برنامهای تحت عنوان ردیابی تأمین مالی تروریسم بود. هنگامیکه دولت امریکا متوجه شد که میتواند فعالیتهای بانکی در سطح جهان را با دسترسی به سوابق حسابهای مالی سوئیفت تحت رصد قرار دهد، دسترسی به این اطلاعات را در دستور کار خود قرار داد.
بر این اساس، با توجه به اینکه بخش قابل توجهی از کسب و کار سوئیفت در امریکا بوده است و تحت مجوز بانک مرکزی این کشور به فعالیت میپرداخت، مجبور به همکاری با امریکا گردید.
در این شرایط و به بهانه دسترسی به اطلاعات تروریست ها، اطلاعاتی نظیر هویت فرستنده و گیرنده کلیه پیامهای مالی، شماره حساب بانکی طرفین، مقدار وجه و اقلام مورد معامله و بسیاری اطلاعات دیگر با جزییات کامل در اختیار امریکا قرار گرفت.
مشخص شدن ابعاد این دسترسی و نامحدود بودن دسترسی امریکا به اطلاعات موجب شکایت گسترده کشورها از سوئیفت گردید.
جاسوسی مشترک اروپا و امریکا از طریق سوئیفت
در این میان، دولتهای اتحادیه اروپا با جاسوسی امریکا از سوئیفت به دو علت مخالف نمودند؛ اول اینکه بهرهبرداری امریکا از دادههای سوئیفت تا قبل از سال ۲۰۰۶ بدون اطلاع آنها صورت گرفته بود و دوم اینکه این کار امریکا قوانین اروپا را در حوزه حریم خصوصی نقض نموده بود.
بدین ترتیب سوئیفت از جانب اتحادیه اروپا تحت فشار قرار گرفت و در سال ۲۰۰۹ ناچار به تغییر معماری فنی خدمات پیام رسانی خود گردید و یک مرکز عملیاتی جدید در سوئیس ایجاد کرد.
هدف این بود که دادههای اروپایی سوئیفت در سرورهایی در هلند و سوئیس ذخیره شده و از ذخیره این دادهها در سرورهای امریکایی جلوگیری شود. اما اطلاعات امریکا، مناطق وابسته به آن و سایر ۱۸۰ کشور عضو سوئیفت در سرورهای امریکا ذخیره میشدند.
از سوی دیگر، امریکا بمنظور دسترسی به دادههای سرورهای اروپایی با اتحادیه اروپا شروع به مذاکره کرد. نتیجه مذاکرات بدین شکل رقم خورد که مقرر گردید تا یک سرپرست از طرف اتحادیه اروپا در امریکا به عنوان یک حفاظت اضافی، بر استفاده امریکا از دادهها نظارت کند.
علاوه بر آن در سال ۲۰۱۱ اروپا یک سامانه ردیابی مالی تروریسم اروپایی راها ندازی کرد که فقط دادههای مربوط به تروریسم، آن هم با تشخیص اروپا در اختیار امریکا قرار گیرد.
بنابراین میتوان گفت که عملا با این کار دادههای سوئیفت که متعلق به بیش از ۲۲۰ کشور بود، مشترکا توسط امریکا و اروپا مورد بهرهبرداری قرار گرفته و قوانین حفاظت از حریم خصوصی افراد نیز همچنان نقض میشود.
کارکردهای سوئیفت برای امریکا
نظارت امریکا بر تبادلات مالی سوئیفت موقعیتی برای آنها ایجاد کرده است که میتواند با استفاده از این اطلاعات محدودیت هایی از قبیل تحریم برای سایر کشورها ایجاد نماید.
در واقع دولتهای امریکا از سوئیفت به عنوان وسیلهای برای اعمال فشار به گروهها و کشورهای مختلف استفاده میکنند.
علاوه بر این موارد ایجاد محرومیت در دسترسی به سوئیفت نیز به عنوان یک ابزار جنگ اقتصادی در اختیار امریکا قرار دارد.
آسیبهای سوئیفت برای اقتصاد ایران
کشور ایران همواره از جانب امریکا، به اقدامات تروریستی متهم شده است؛ لذا یکی از اطلاعاتی که در سوئیفت به صورت مستمر تحت رصد امریکا قرار داشته، اطلاعات مرتبط با مبادلات مالی ایران بوده است.
در سال ۱۳۹۰ امریکا از طریق شناسایی مسیرهای تبادلات مالی ایران به وسیلهی سوئیفت، تحریم هایی را علیه ایران وضع کرد. در همان سال با تفاهم میان اتحادیه اروپا و امریکا دسترسی ایران به سوئیفت قطع شد و زمینه قفل شدن مبادلات مالی ایران فراهم گردید.
در سال ۱۳۹۴ و پس از توافق برجام، تحریم ایران توسط سوئیفت برداشته شد و میزان تبادلات بانکهای ایرانی در قالب سوئیفت به عنوان دستاورد ارائه میگردید در صورتی که این مسئله دوباره این امکان را در اختیار امریکا قرار داد که مسیرهای جدید مبادلات مالی ایران را رصد نماید که در نهایت نیز همین رصدها موجب تحریمهای سال ۱۳۹۷ شد. در واقع استفاده دو وجهی امریکا از سوئیفت علیه ایران باعث شده که استفاده از آن و عدم استفاده از آن دارای تبعات و هزینههای فراوانی برای اقتصاد کشور باشد.
گسترش پیام رسانهای موازی سوئیفت در جهان و واکنش امریکا
با افشای دسترسی نامحدود امریکا به اطلاعات سوئیفت، کشورهای مختلف جهت کاهش وابستگی خود به این ساختار اقدام به ایجاد مسیرهای جدیدی کردند.
توسعه و استفاده از پیام رسانهای موازی با سوئیفت از جمله این اقدامات میباشد. یکی از مهمترین پیام رسانهای ایجاد شده «سامانه پرداخت بین بانکی بینالمللی چین» است که در سال ۲۰۱۵ و به منظور انجام معاملات مبتنی بر یوآن راهاندازی شده است.
روسیه نیز در سال ۲۰۱۴ و در پی تحریمهای بینالمللی علیه این کشور، شروع به طراحی «سامانه پیام رسان مالی بینالمللی» کرد که قرار است جایگزینی برای عملیات سوئیفت در سطح بینالمللی باشد.
امریکا نیز جهت مقابله با این اقدامات شروع به گسترش فعالیتهای گروه ویژه اقدام مالی یا FATF به عنوان یک سازوکار مکمل در نظام مالی جهانی کرده است.
پیشنهادها و راهکارها
سوئیفت مهمترین ابزار شناسایی امریکا در جنگ اقتصادی علیه ایران است؛ لذا ضروریست فرآیند پیام رسانی مبادلات خارجی ایران از وابستگی به سوئیفت خارج شود. بر این اساس اقدامات زیر پیشنهاد میشود:
راهاندازی و استفاده از پیام رسان مالی اختصاصی در همکاری دوجانبه و چندجانبه با سایر کشورها،
استفاده از ظرفیت پیام رسان ملی سپام در تبادلات داخلی و بینالمللی و ایجاد دسترسی برای بانکها و مؤسسات مالی خارجی طرف قرارداد با بانکهای ایرانی،
استفاده از ظرفیت پیام رسانهای ایجاد شده توسط کشورهای مختلف در معاملات با این کشورها، تأمل و احتیاط بیشتر در پیوستن به FATF در چارچوب فعلی همکاری این نهاد.
بر این اساس، استفاده از سوئیفت به نحوی یک بازی دو سر باخت برای اقتصاد ایران است. استفاده از آن موجب دسترسی امریکا به اطلاعات تبادلات مالی ایران و بهرهگیری از آنها بر علیه کشور است و از طرفی وابستگی به این پیام رسان باعث شده که کوچکترین تهدیدی به قطع دسترسی ایران به سوئیفت باعث ایجاد مشکلات اساسی در مبادلات بانکی کشور شود و به عبارتی استفاده نکردن از آن نیز تبعات سنگینی برای کشور دارد.
از این رو میتوان رویکردهایی از قبیل استفاده از پیام رسان مالی اختصاصی دوجانبه، استفاده از ظرفیت پیام رسان ملی سپام و استفاده از ظرفیت پیام رسانهای سایرکشورها را در دستور کار قرار داد.
منبع: مهر
