وزیر نفت عربستان در جدیدترین اظهارنظر خود درباره سقف تولید اوپک، یک عبارت کلیدی بهکاربرده است. خالد الفالح گفته است:« توافق اخیر اوپک، بنا را روی سقف تولید جمعی میگذارد».
گسترش نیوز: اظهارات الفالح وزیر نفت عربستان به معنای خلف این کشور از تعهدات خود به اوپک است؟
برای پاسخ به این پرسش در ابتدا باید گفت اوپک اصولاً هیچ قدرت تنبیهی برای اعضای متخلف ندارد و همه قوه قهریه آن به یک تذکر میرسد، البته این در شرایطی است که اگر عربستان مرتکب تخلفی شده باشد. دوما در ماهیت تخلف عربستان سعودی در رعایت بیانیه و تصمیم اوپک تردید جدی وجود دارد و ریشه آن را باید در بیانیه اوپک بررسی کرد.
گرچه وزیر نفت و تیم کارشناسی اوپک، سعی داشتند در مقابل عربستان ایستادگی کنند اما برای کسانی که به جنگ نفتی تهران و ریاض تسلط داشتند، همراهی عربستان با ایده کشورهای ایران،عراق، الجزایر و ونزوئلا عجیب بود. رسانههای طرفدار وزیر نفت، با فرافکنی عجیبی سعی کردند این نکته را القا کنند که وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران، محور توافق اخیر اوپک بود و اگر کسی جز زنگنه در اجلاس ۱۷۴ حاضر میشد، همهچیز به ضرر کشورمان به پایان میرسید. قهرمان سازیها از رویکرد زنگنه در اوپک و سرایش انواع داستانپردازیها، برگرفته از هیجانی بود که قصد داشت یک بزنگاه بسیار مهم را مخفی نگه دارد که اظهارات اخیر وزیر نفت عربستان، خیلی زودتر از چیزی که تصور میشد، نشان داد چه اتفاقی رخداده است. حالا بهتر است به بیانیه اوپک بپردازیم؛بر اساس این بیانیه، ملاک اوپک در تولید نفت، پایبندی صد در صد اوپک به سهمیه ۳۲.۸ میلیون بشکهای خود است؛ در بیانیه اجلاس ۱۷۴ از کلمه overall استفاده شده است، به این معنا که خط کش اصلی برای این سازمان، تعهد کامل «اوپک» به تولید ۳۲.۸ میلیون بشکهای است و نه تعهد «هر کشور به سهمیه خود». در سال ۲۰۱۶ که سهمیهبندی برای کشورهای عضو اوپک در نظر گرفتهشده بود، هر کشوری باید به تعهدات خود پایبند بوده و با توجه به رقمی که برای او در نظر گرفته شده بود، تولید کند نه بیشتر از آن. در بیانیه اجلاس ۱۷۴، ظاهر امر اینگونه است که اوپک تصمیم گرفته همان تصمیم سال ۲۰۱۶ و سابق خود را ادامه دهد درحالیکه چنین نیست.بر اساس بیانیه اوپک، این سازمان تعهد داده است تا شش ماه روزانه ۳۲.۸ میلیون بشکه در روز تولید کند و در این میان، ملاک اصلی«تولید همه اعضاست» و نه تعهد هر کشور. یک مثال ساده میتواند راهگشا باشد: فرض کنیم ایران ۵۰۰ هزار بشکه با کاهش تولید مواجه شود، آن موقع است که عربستان یا هر کشور دیگری میتواند به پشتوانه بیانیه اوپک، سهم ایران را از آن خود کند زیرا شاخص اوپک تعهد ۳۲.۸ میلیون بشکهای است و نه تعهد هر کشور به سهمیه خود. ایران هم نمیتواند از این بابت شکایتی داشته باشد و درخواست جلسه اضطراری کند زیرا اوپک خود را ملزم به اجرای بیانیهای میداند که «ایران» هم پای آن را امضا کرده است. موضوع بسیار ساده است؛ ما زیر بیانیهای را امضا کردیم که هم مجوز افزایش یکمیلیون بشکهای را داده است و هم به دیگران این اختیار را دادهایم که اگر هر کشوری نتوانست مطابق سهم خود تولید کند، سایر اعضای اوپک جای آن را بگیرند. تنها امید ایران آن است که کشورهای دیگر نتوانند حداقل ۵۰۰ هزار بشکه به تولید خود بیافزایند که امیدواریم چنین اتفاقی رخ دهد و عربستان در افزایش تولید ناتوانتر از گذشته باشد.
وحید حاجی پور
روزنامه نگار
