روسیه قبل از چکاندن ماشه اروپا را انگشت به دهان کرد
نمایندگان ایران و تروئیکای اروپایی در ژنو گرد هم آمدند تا درباره آینده قطعنامه ۲۲۳۱، تهدید مکانیسم ماشه و رفع تحریم‌ها گفت‌وگو کنند. این مذاکرات بدون بیانیه رسمی پایان یافت، در حالی که پیش‌نویس پیشنهادی روسیه برای تمدید قطعنامه، بحث‌های تازه‌ای را در شورای امنیت برانگیخته است.
عصر سه‌شنبه (۵ شهریور ۱۴۰۴) به وقت تهران، مذاکراتی با حضور مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب‌آبادی، معاونان وزارت خارجه ایران، و مدیران ارشد وزارتخانه‌های خارجه آلمان، فرانسه، بریتانیا و معاون سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ژنو برگزار شد. این گفت‌وگوها که تا ساعت ۱۹:۳۰ ادامه داشت، بر قطعنامه ۲۲۳۱، تهدید فعال‌سازی مکانیسم ماشه، واکنش ایران و چشم‌انداز رفع تحریم‌ها تمرکز داشت. کاظم غریب‌آبادی در ایکس نوشت که ایران به دیپلماسی متعهد است و از اروپا خواست به جای اقدامات خصمانه، به مذاکرات فرصت دهد.
پیش‌نویس روسیه برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱
روسیه پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای امنیت ارائه کرده که خواستار تمدید ۶ ماهه مفاد فنی قطعنامه ۲۲۳۱ تا ۱۸ آوریل ۲۰۲۶، تعلیق بررسی‌های ماهوی درباره اجرای برجام و ازسرگیری فوری مذاکرات است. این پیشنهاد برای تقویت دیپلماسی طراحی شده، اما لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال، مدعی شد که تروئیکای اروپایی به دلیل بندی که مکانیسم ماشه را محدود می‌کند، احتمالاً آن را رد خواهند کرد. نورمن افزود که این پیش‌نویس شانس کسب ۹ رأی لازم در شورای امنیت را ندارد و نیازی به وتو نخواهد داشت.
ایران در برابر تهدید اروپا
ایران هشدار داده که فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط اروپا، این کشورها را از فرآیند دیپلماتیک حذف خواهد کرد. رحمان قهرمانپور، تحلیلگر سیاست خارجی، معتقد است تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ می‌تواند فرصتی برای اجماع داخلی ایران و دیپلماسی فراهم کند، اما بازگشت تحریم‌ها ممکن است ایران را به خروج از پیمان عدم اشاعه (NPT) سوق دهد، که بحرانی جدید را رقم خواهد زد.
مذاکرات در بن‌بست؟
علی واعظ از گروه بین‌المللی بحران، مذاکرات کنونی را بی‌نتیجه خواند و سه شرط اروپا (بازرسی‌های آژانس، حسابرسی ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد و مذاکره با آمریکا) را برای ایران غیرعملی دانست. حملات اخیر اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران و تعلیق همکاری‌های ایران با آژانس، احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه را تقویت کرده است.
مکانیسم ماشه و پیامدهای آن
برجام در سال ۱۳۹۴ برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران در ازای رفع تحریم‌ها امضا شد، اما مکانیسم ماشه امکان بازگشت تحریم‌های شورای امنیت (۲۰۰۶-۲۰۱۰) را در صورت نقض تعهدات فراهم می‌کند. این تحریم‌ها بخش‌هایی مانند نفت، بانکداری و حمل‌ونقل ایران را هدف قرار می‌دهند و فعال‌سازی آن می‌تواند ایران را از نظام مالی جهانی منزوی کند.
سه سناریو برای اقتصاد ایران
آینده اقتصاد ایران در این شرایط به سه مسیر وابسته است:
۱. مکانیسم ماشه: بازگشت تحریم‌ها در مهرماه، فشار اقتصادی را بر بخش‌های کلیدی تشدید خواهد کرد.
۲. تنش‌های نظامی: افزایش درگیری‌ها می‌تواند زنجیره تأمین و تجارت ایران را مختل کند.
۳. توافق جدید: توافقی تازه می‌تواند التهاب بازارها را کاهش دهد، اما احتمال آن کم است.
اقتصاد ایران در یک نگاه
آمار تجارت غیرنفتی بهار ۱۴۰۴ نشان‌دهنده کسری ۱.۴ میلیارد دلاری، کاهش صادرات و واردات، و افت شاخص شامخ به ۴۷ درصد است. شاخص انتظارات تولید (۴۵ درصد) و سفارش‌های صادراتی (۴۲ درصد) نیز نگرانی‌ها از رکود را افزایش داده است. شرکای تجاری مانند چین و روسیه نیز ممکن است تحت فشار تحریم‌ها، همکاری خود را محدود کنند.
ارسال نظر