دولت پدافند اقتصادی را برای همه مردم فعال کرد

جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵، اقتصاد غیررسمی، کسب‌وکارهای اینترنتی، گردشگری و بازار کالاهای بادوام را به شدت تحت تأثیر قرار داد. کارگران روزمزد، به‌ویژه در بخش‌های ساختمانی و خدماتی، که از اقشار آسیب‌پذیر جامعه هستند، با توقف پروژه‌های عمرانی و کاهش تقاضا، شغل خود را از دست دادند. این گروه، به‌دلیل نبود پس‌انداز و حمایت‌های ناکافی، در برابر بحران‌های اقتصادی مانند جنگ به‌شدت شکننده‌اند.

تأثیرات جنگ بر کسب‌وکارهای کوچک و متوسط

کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، ستون فقرات اقتصاد ایران، نقش کلیدی در اشتغال‌زایی و توزیع درآمد دارند. این بنگاه‌ها به‌دلیل انعطاف‌پذیری و اثر ضریب محلی، درآمد را در مناطق خود بازچرخانی می‌کنند و به نوآوری و رقابت‌پذیری اقتصاد کمک می‌کنند. بااین‌حال، جنگ اخیر، همراه با تحریم‌ها و نااطمینانی‌های سیاسی، این واحدها را با کاهش تقاضا، تعدیل نیرو و رکود مواجه کرد. بی‌ثباتی اقتصادی، تغییر الگوهای مصرف و قطعی گسترده اینترنت، به‌ویژه کسب‌وکارهای آنلاین را در معرض نابودی قرار داده است.

رکود در بازار کالاهای بادوام

جنگ ۱۲ روزه تقاضا برای کالاهای اساسی مانند بنزین، روغن و نان را افزایش داد، اما بازار کالاهای بادوام مانند لوازم خانگی را به رکود عمیق‌تری کشاند. نوسانات ارزی و تحریم‌های پیشین، همراه با نااطمینانی‌های ناشی از جنگ، تقاضا را کاهش و قیمت‌ها را افزایش داد. حتی پس از آتش‌بس، این بازار همچنان راکد مانده است. رفع موانع واردات و تثبیت نرخ ارز می‌تواند به احیای این بخش کمک کند.

ضربه سنگین به گردشگری

صنعت گردشگری ایران، که پیش‌تر تحت تأثیر تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی تضعیف شده بود، با جنگ ۱۲ روزه ضربه‌ای مهلک خورد. لغو پروازهای خارجی، کاهش اعتماد گردشگران داخلی و خارجی و افت تقاضا برای خدمات اقامتی، رستوران‌ها و صنایع دستی، خسارات سنگینی به این بخش وارد کرد. دیپلماسی فعال برای بازگرداندن امنیت روانی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های گردشگری، از راهکارهای کلیدی برای احیای این صنعت است.

چالش‌های اینترنت و کسب‌وکارهای آنلاین

کسب‌وکارهای اینترنتی، که در سال‌های اخیر به‌رغم فیلترینگ رشد کرده بودند، در جریان جنگ با قطعی گسترده اینترنت بین‌المللی و تغییر الگوهای مصرفی ضربه شدیدی خوردند. بر اساس برآورد انجمن کسب‌وکارهای اینترنتی، بیش از ۴۰۰ هزار کسب‌وکار کوچک و متوسط در خطر نابودی هستند. رفع فیلترینگ و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ارتباطی، می‌تواند به احیای این بخش و افزایش درآمدزایی آن کمک کند.

راهکارهای سیاستی برای دوران پساجنگ

برای جلوگیری از تعمیق بحران، دولت باید اقدامات زیر را در اولویت قرار دهد:

• دیپلماسی فعال: انعقاد قراردادهای سیاسی برای اطمینان‌بخشی به تداوم صلح و کاهش نااطمینانی‌ها.

• حمایت از بنگاه‌های کوچک: ارائه بسته‌های حمایتی هدفمند برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، که نقش کلیدی در اشتغال دارند.

• بازسازی زیرساخت‌ها: سرمایه‌گذاری در بازسازی بخش‌های ساختمانی و خدماتی آسیب‌دیده برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای کارگران روزمزد.

• رفع موانع اینترنتی: کاهش فیلترینگ و بهبود دسترسی به اینترنت جهانی برای حمایت از کسب‌وکارهای آنلاین.

• تسهیل واردات: کاهش محدودیت‌های وارداتی برای کالاهای بادوام و سرمایه‌ای جهت تحریک تقاضا و کاهش قیمت‌ها.

ضرورت بسته سیاستی شفاف

دولت باید یک بسته سیاستی جامع و شفاف برای دوران پساجنگ طراحی کند که شامل اهداف کوتاه‌مدت و میان‌مدت، جدول زمان‌بندی و برآورد هزینه‌ها باشد. ارتباط مستقیم و شفاف با مردم، از طریق اطلاع‌رسانی توسط مسئولانی مانند وزیر اقتصاد، می‌تواند اعتماد عمومی را تقویت کند. این بسته باید شناسایی و حمایت هدفمند از کارگران روزمزد، بازسازی زیرساخت‌ها و احیای کسب‌وکارهای کوچک را در اولویت قرار دهد تا از تشدید بیکاری و فقر جلوگیری شود.