تقابل دیدگاه سنتی و حقوق‌بشری در صدور روادید

احمد پنجه‌پور / وکیل پایه یک دادگستری

به‌طور کلی انجمن‌های بین‌المللی مانند یونسکو و سازمان ملل معتقدند مردم باید بتوانند آزادانه به هرنقطه از کره زمین سفر کنند. سازمان جهانی گردشگری نیز معتقد است براساس منشور حقوق بشر گردشگران باید بتوانند آزادانه به هر کشوری که قصد دیدن آن را دارند، سفر کنند. براساس برنامه‌های سازمان ملل باید نقش روادید کشورها تا حد ممکن کمرنگ شده و تردد شهروندان یک کشور به دیگر کشورها تسهیل شود. به همین دلیل مقامات سیاسی کشورها تلاش می‌کنند قوانین دوجانبه‌ای را در قالب موافقتنامه و تفاهمنامه منعقد کرده و صدور روادید بین کشور خود و کشورهای بیگانه را به‌طور دو جانبه تسهیل یا لغو کنند.

لغو روادید میان کشورهای مختلف بیشتر به روابط و داد و ستدهای سیاسی مرتبط است تا روابط دوجانبه گردشگری. اگر دولتمردان دو کشور بتوانند به یکدیگر اعتماد کنند و سیاست‌های یکدیگر را بپذیرند به‌راحتی صدور روادید را لغو می‌کنند. بسیاری از کشورها نسبت به صدور روادید برای شهروندان دیگر کشورها سختگیری می‌کنند. در مجموع صدور روادید از سوی دیگر کشورها برای شهروندان بسیاری از کشورهای درحال توسعه مانند ایرانی‌ها بسیار مشکل است و دلیل آن نیز بی‌اعتمادی به شهروندان دیگر کشورها و ترس از مهاجرت دائمی این افراد به کشور مقصد است.

اکنون ایران و روسیه روابط خوبی دارند و به احتمال بسیار زیاد صدور روادید میان دو کشور لغو می‌شود اما اگر قرار است معاهده یا موافقتنامه‌ای بین ایران و روسیه منعقد شود باید روادید میان دو کشور به‌طور کامل لغو شود نه به صورت نصفه و نیمه و تسهیل روادید یا صدور روادید الکترونیکی. باید تمامی اما و اگرها و شروط سختگیرانه در صدور روادید برداشته شود تا هم گردشگران دو کشور (ایران و روسیه) به راحتی و بدون نگرانی بتوانند تردد کنند و هم مسئولان و نهادهای متولی گردشگری در ایران بتوانند بازار هدف روسیه را مطالعه کرده و برای جذب گردشگران این کشور و ایجاد توازن مثبت ( نسبت گردشگران ورودی به خروجی) میان گردشگری ایران و روسیه اقدامات لازم را انجام دهند.

به طور کلی صدور روادید یک بحث امنیتی بوده و برای صدور روادید یا جذب گردشگران خارجی در کشورهای مختلف هیچ قانون کلی وجود ندارد و هر کشوری قانون ویژه خود را دارد. البته رویکرد امروز گردشگری تغییر کرده و انجمن‌های فعال در زمینه حقوق بشر معتقدند باید براساس منشور حقوق بشر شهروندان کشورهای مختلف آزادانه به دیگر کشورها سفر کنند با اینهمه برخی کشورها مانند روسیه نگرش سنتی دارند و حتی ایالات متحده امریکا نیز دیدگاهی سنتی نسبت به صدور روادید اتخاذ کرده و به نظر می‌رسد علاقه‌ای به جذب گردشگران برخی کشورها ندارد و بیشتر نگرش امنیتی و دفاعی دارند و بسیار در صدور روادید سختگیر هستند. به همین دلیل دوگانگی بین دیدگاه سنتی و حقوق بشری میان کشورهای مختلف حتی بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته وجود دارد.