سفر ارزان حق مردم است

به پیشنهاد دولت، براساس بودجه سال ۹۷ عوارض خروج از کشور از ۷۵ هزارتومان به ۲۲۰ هزارتومان افزایش خواهد یافت.

یکی از تحولات عمده حوزه گردشگری، افزایش عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور است که در لایحه بودجه ۹۶ در خروج هوایی برای هر نفر ۷۵ هزار تومان و برای خروج دریایی و زمینی ۲۵ هزار تومان بود، اما در بودجه سال ۹۷ برای هر شخص به ۲۲۰ هزار تومان در سفر نخست و به‌ترتیب در سفرهای بعدی به‌طور تصاعدی بالاتر می‌رود. به این ترتیب که در سفر دوم عوارض خروج از کشور ۳۳۰ هزار تومان و در سفر سوم ۴۴۰ هزار تومان است. عوارض خروج از کشور برای هر مسافر در سفر دوم به میزان ۵۰ درصد و سفرهای بیشتر به میزان ۱۰۰درصد افزایش یافته است. این رقم برای گردشگران زیارتی یعنی زائران حج تمتع، عمره و عتبات عالیات، ۵۰ درصد عوارض خروج محاسبه شده است. همواره خبرهایی مبنی بر ارزان‌تر بودن برخی سفرهای خارجی نسبت به سفرهای داخل کشور شنیده می‌شد. اکنون به لطف افزایش عوارض خروج از کشور دیگر سفر به بسیاری از مقاصد خارجی همسایه مثل استانبول ارزان‌تر از کیش نبوده و سفر کردن به کشورهای همسایه نسبت به سفرهای داخلی مقرون به‌صرفه نیست. اما آیا این اقدام راهکار مناسبی برای رونق گردشگری داخلی کشور به‌شمار می‌رود؟ از سوی دیگر توازن گردشگری کشور منفی بوده و با وجود جذب ۵ میلیون گردشگر خارجی به کشور این آمار به هیچ وجه مایه افتخار صنعت گردشگری نیست، چراکه در مقابل سال گذشته ۹ میلیون نفر گردشگر ایرانی از کشور خارج شده و ارز خارج کرده‌اند. بنابراین بسیار بیشتر از ازرآوری صنعت گردشگری، شاهد خروج ارز بوده‌ایم. پرسش اینجاست که راهکار جلوگیری از خروج ارز از ایران و ارزآوری، افزایش عوارض خروج از کشور است؟ یا اینکه می‌توان با کاهش هزینه‌های سفرهای داخلی، گردشگری داخلی را رونق داده و با تکمیل زیرساخت‌های گردشگری و تبلیغات و بازاریابی در کشورهای خارجی، جذب گردشگران خارجی را افزایش داد؟ براساس گفته‌های علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با افزایش عوارض خروج از کشور، بودجه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز افزایش یافته و سهم بیشتری از عوارض خروج از کشور به این سازمان تعلق می‌گیرد. در واقع در گذشته از هر پرداخت عوارض خروج از کشور ۱۰ هزار تومان به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تعلق می‌گرفت و اکنون این مبلغ به ۴۰ هزار تومان رسیده است. از سوی دیگر محمود واعظی، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری کشورمان عنوان می‌کند که عوارض خروج از کشور به‌منظور کمک به قشر محروم جامعه افزایش یافته است! هرچند که به عقیده برخی از صاحب‌نظران مشخص نیست منظور وی دقیقا چیست؟! چراکه فشار این تصمیم به طور قطع بر قشر ضعیف و حتی متوسط جامعه خواهد بود. کمک به قشر محروم جامعه محمود واعظی، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری کشورمان در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به انتقادی درباره افزایش عوارض خروج از کشور در لایحه بودجه ۹۷ اظهار کرد: من هم در فضای مجازی با این انتقادات روبه‌رو شده‌ام. به هر حال کسانی که بودجه را طراحی کردند، به دنبال این بودند که در این بودجه موضوع عدالت و رسیدگی به طبقات محروم جامعه بیشتر مورد توجه قرار گیرد. رئیس‌جمهوری هم قول داده‌اند که تا سال ۱۴۰۰ فقر مطلق را از بین ببرند. وی در ادامه افزود: ما امروز یک دولت بزرگ داریم و باید هر ماه یک عدد قابل توجه به کارمندان دولت حقوق بدهیم. از سویی تعداد بازنشستگان در ۷-۸ سال گذشته بیشتر شده و صندوق‌های بازنشستگی نمی‌توانند حقوق بازنشستگان را پرداخت کنند و دولت این حقوق را می‌دهد. بنابراین اگر بخواهیم عدالت را اجرا کنیم، نیازمند این هستیم که منابع جدید پیدا کنیم، یا منابع موجود را افزایش دهیم و از این منابع به مستمری‌بگیران کمیته امداد و سازمان بهزیستی بیشتر کمک کنیم و با این کار فقر مطلق را از بین ببریم. رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری با اشاره به اینکه یکی از منابعی که برای کمک به اقشار ضعیف جامعه در نظر گرفته شده، همین عوارض خروج از کشور است، تاکید کرد: اما دولت همواره به نظرات مردم توجه کرده و هر جا که با واکنش اجتماعی مناسبی روبه‌رو نشده، نظر نهایی خود را با خواست مردم تطبیق داده است. ما این انعطاف را خواهیم داشت که اگر در تصمیمات دولت، فشاری به قشری از مردم بیاید، آن را بازنگری کنیم. تلاش برای ایجاد توازن مثبت در گردشگری علی‌اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در نشست خبری خود با اصحاب رسانه که ۱۹ آذر برگزار شد، درباره افزایش عوارض خروج از کشور از ۷۵ هزار تومان به ۲۲۰ هزار تومان در بودجه سال ۹۷ تصریح کرد: در گذشته ۱۰ هزار تومان از عوارض خروج از کشور برای هر مسافر به سازمان میراث فرهنگی تعلق می‌گرفت که اکنون این سهم به ۴۰ هزار تومان افزایش یافته و در کل اعتبارات جدیدی که از محل عوارض به این سازمان داده می‌شود، ۱۶۰ میلیارد تومان است و البته این اعتبار برای حمایت توراپراتورهایی هزینه خواهد شد که به ورود گردشگر خارجی کمک می‌کنند. به گفته او ریاست‌جمهوری این اقدام را به‌دلیل سفر ۹ میلیون گردشگر ایرانی به خارج از کشور انجام داده، چراکه این آمار در مقابل ۵ میلیون گردشگر ورودی موجب شده توازن گردشگری منفی شود. او در توئیت‌های خود در شبکه‌های مجازی اعلام کرد: با این رویکرد که سفر ارزان باید در سبد زندگی همه ایرانیان فراهم شود، معتقدم اجرای هر تصمیمی باید متناسب با وضعیت اقتصادی مردم باشد.ای کاش تصمیم‌گیران افزایش عوارض خروج از کشور نظرات کارشناسی سازمان میراث‌فرهنگی، فعالان و متولیان گردشگری را جویا می‌شدند. برای تعدیل موضوع هنوز هم دیر نشده و نهایت تلاش خود را برای اصلاح ارقام به‌کار خواهیم بست. توازن مثبت با افزایش عوارض ایجادنمی‌شود به گفته کارشناسان بخش خصوصی فعال در صنعت گردشگری، راهکار ایجاد توازن مثبت در گردشگری، افزایش عوارض خروج از کشور نبوده و این اقدام اشتباه است. ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» اظهار کرد: به‌طور کلی گردشگری به معنای ایجاد تعامل فرهنگی و اقتصادی در میان کشورهای مختلف با یکدیگر است، به این معنا که مردم کشورهای مختلف به دیگر کشورها سفر کرده، با فرهنگ، شیوه زندگی، جاذبه‌های گردشگری و تاریخ دیگر کشورها آشنا شوند. او با اشاره به اینکه ایجاد توازن گردشگری راهکار منطقی نیاز دارد، بیان کرد: نمی‌توانیم بگوییم همه می‌توانند به کشور ما بیایند و از ایران دیدن کنند، اما مردم کشورمان کمتر به کشورهای دیگر سفر کنند، چراکه این گفته منطقی نیست. پورفرج تاکید کرد: در واقع من فعال گردشگری در زمینه تورهای ورودی و رئیس تشکلی هستم که اعضای آن از دیگر کشورها گردشگران خارجی را وارد کشور می‌کنند (جامعه تورگردانان ایران) و حتی این تصمیم می‌تواند به نفع ما باشد. با این‌همه با افزایش عوارض خروج از کشور مخالف هستم. او در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش عوارض خروج از کشور می‌تواند توازن گردشگری را مثبت کند و یا بهبود بخشد، پاسخ داد: راهکار ایجاد توازن مثبت بین گردشگری ورودی و گردشگری خروجی، افزایش عوارض خروج از کشور نیست. اگر به راستی دولت قصد دارد توازن گردشگری را مثبت کند، باید با بهبود زیرساخت‌های گردشگری، معرفی ایران به گردشگران جهانی، تبلیغات درباره جاذبه‌های گردشگری ایران و اطلاع‌رسانی درباره گردشگری کشور، گردشگران خارجی را به کشور جذب کند. رئیس جامعه تورگردانان ایران تاکید کرد: ایران امن‌ترین کشور خاورمیانه است. آیا تاکنون برای این ویژگی تبلیغاتی داشته‌ایم؟ آیا تاکنون به گوش گردشگران جهانی رسانده‌ایم که ایرانی‌ها چه مردم خونگرم و مهمان‌نوازی هستند؟ ایجاد انگیزه برای گردشگران خارجی او با اشاره به اینکه برای ایجاد توازن مثبت در گردشگری، باید برای گردشگران خارجی انگیزه سفر به کشورمان را ایجاد کنیم، بیان کرد: با معرفی ایران و تبلیغات و بازاریابی می‌توانیم جذب گردشگران خارجی به کشور را افزایش داده و توازن گردشگری را بهبود بخشیم. پورفرج با اشاره به اینکه ایران اکنون کشور گرانی برای سفر شده است، اظهار کرد: به‌جای اینکه برای سفرهای خارجی مردم مانع‌تراشی کنیم، بهتر است هزینه سفرهای داخلی را کاهش دهیم، تا دیگر شاهد این گفته نباشیم که سفر به استانبول از کیش ارزان‌تر است. به جای افزایش عوارض خروج از کشور، باید خدمات‌رسانی گردشگری را در داخل کشور ارتقا دهیم، تا هم ایرانی‌ها تمایل بیشتری برای سفرهای داخلی داشته باشند و هم گردشگران خارجی بیشتری به کشورمان سفر کنند.

دولت با بخش خصوصی نیز مشورت کند او با اشاره به اینکه دولت برای گرفتن چنین تصمیم‌هایی باید با بخش خصوصی نیز مشورت کند، گفت: رئیس‌جمهوری همواره در گفته‌های خود تاکید می‌کند که بخش خصوصی بسیار مهم است، اما در گرفتن چنین تصمیم‌های مهمی با بخش خصوصی مشورت نمی‌کند. در واقع دولت در این زمینه مقصر نیست، بلکه مقصر اصلی کارشناسانی هستند که پیشنهاد کرده‌اند عوارض خروج از کشور باید افزایش یابد. پورفرج با اشاره به اینکه راهکارهای دیگری نیز برای حمایت از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وجود دارد، اظهار کرد: دولت می‌تواند ۲ درصد از سهم فروش نفت یا گاز را به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و توسعه صنعت گردشگری اختصاص دهد، اما افزایش عوارض خروج از کشور برای افزایش بودجه این سازمان راهکار درستی نبوده است. به‌جای عوارض، اقامتگاه‌ها را افزایش دهید به عقیده کارشناسان حقوقی، افزایش عوارض خروج از کشور هیچ تاثیری بر ایجاد توازن مثبت در گردشگری ورودی و خروجی کشور ندارد و مغایر با مفاد قانون اساسی است. احمد پنجه‌پور، وکیل پایه یک دادگستری درباره افزایش عوارض خروج از کشور در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» بیان کرد: اگرچه افزایش عوارض خروج از کشور به معنای منع مردم از سفرهای خارجی و خروج از کشور نیست، اما می‌تواند رفت‌وآمد آنها به دیگر کشورها را گران‌تر و دشوارتر کند. این در حالی است که در قانون اساسی عنوان شده افراد می‌توانند آزادانه به هر کشور و منطقه‌ای که تمایل داشته باشند، رفت‌وآمد کنند. بنابراین می‌توان گفت که منع قانونی در قانون اساسی کشور در این زمینه وجود دارد. از سوی دیگر ایران اعلامیه حقوق بشر را پذیرفته و این اعلامیه به صراحت اعلام می‌کند که افراد هر کشوری آزاد هستند به دیگر کشورها سفر کنند. او تاکید کرد: هنگامی که برای نخستین بار بحث پرداخت عوارض خروج از کشور مطرح شد، شورای نگهبان نیز اعلام کرده بود که این اقدام غیرقانونی است. این کارشناس حقوقی درباره اینکه این اقدام می‌تواند به بهبود توازن گردشگری کمک کند، اظهار کرد: افرادی که قصد خروج از کشور و سفر به دیگر کشورها را داشته باشند، باز هم به کشورهای خارجی سفر می‌کنند. همان‌گونه که حذف ارز مسافرتی تاثیری در کاهش سفرهای خارجی ایرانی‌ها نداشته، افزایش عوارض خروج از کشور نیز تاثیر چندانی در این امر نخواهد داشت. راهکار رونق گردشگری داخلی، فرهنگ‌سازی و راه‌حل ایجاد توازن مثبت، بهبود زیرساخت‌هایی مانند اماکن اقامتی و حمل‌ونقلی است. به عقیده من به جای زیرساخت باید اقامتگاه‌های گردشگری را افزایش داد، تا شاهد افزایش حضور گردشگران خارجی و بهبود توازن گردشگری باشیم. به‌جای عوارض، آگاهی را افزایش دهید به عقیده نمایندگان مجلس شورای اسلامی؛ تمامی افرادی که مبادرت به سفرهای خارجی می‌کنند، در قشر مرفه جامعه قرار نمی‌گیرند و البته بهتر است به‌جای افزایش عوارض خروج از کشور، به افزایش سطح دانش و آگاهی مردم کشورمان درباره جاذبه‌ها و ظرفیت‌های گردشگری پرداخته تا هنگام خروج از کشور سفیران خوبی برای معرفی ایران باشند. اصغر مسعودی، نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «گسترش‌تجارت» اظهار کرد: من با افزایش عوارض خروج از کشور مخالفم، به عقیده من تمامی افرادی که به خارج از کشور سفر می‌کنند، در طبقه ثروتمند و مرفه جامعه قرار ندارند. او درباره تاثیر این اقدام بر افزایش درآمدهای دولتی بیان کرد: برای افزایش درآمدهای دولت باید راه‌های مختلف و متفاوتی را بررسی کرده و از میان آنها بهترین راهکار را انتخاب کنیم. نماینده مردم نی‌ریز و استهبان در مجلس شورای اسلامی درباره تاثیر افزایش عوارض خروج از کشور بر گردشگری گفت: اگر هدف توسعه گردشگری است، باید راهکارهای دیگری در نظر گرفته شود. با افزایش عوارض خروج از کشور نمی‌توان کمکی به گردشگری کرد و یا تعداد افرادی که از کشور خارج می‌شوند را کنترل کرد، بلکه باید تسهیلات سفرهای داخلی را برای گردشگران ایرانی و خدمات‌رسانی مناسب را برای گردشگران خارجی فراهم کنیم. اگر تسهیلات و زیرساخت‌های گردشگری فراهم شود، گردشگری توسعه می‌یابد. به‌طور کلی تبلیغات و معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران است که می‌تواند صنعت گردشگری را گسترش دهد، نه افزایش عوارض خروج از کشور. او تاکید کرد: آموزش مناسب و فرهنگ‌سازی درست به ایرانی‌ها نیز راهکار مناسبی برای توسعه گردشگری کشور است، چراکه هریک از ایرانی‌هایی که از کشور خارج می‌شوند، نمایندگان کشورمان به‌شمار می‌روند و اگر رفتار مناسبی داشته باشند و اطلاعات مناسبی را درباره ایران به گوش مردم دیگر کشورها برسانند، می‌توانند در جذب گردشگران خارجی موثر باشند، در صورتی که حتی سطح آگاهی مردم کشورمان نیز درباره گردشگری و جاذبه‌های آن ناچیز است و این امر نشانگر آن است که تا چه حد در زمینه اطلاع‌رسانی در صنعت گردشگری ضعف داریم. بنابراین بهتر است به‌جای افزایش عوارض خروج از کشور به افزایش آگاهی مردم کشور بپردازیم. سخن آخر افزایش عوارض خروج از کشور برای کمک به قشر محروم جامعه است؟ مگر افرادی که به کشورهای خارجی سفر می‌کنند، همگی در قشر مرفه جامعه قرار دارند؟ بسیاری از آنها از طبقه متوسط هستند که پس از یک سال کار و تلاش قصد دارند از جاذبه‌های دیدنی پروردگار در دیگر کشورها دیدن کنند. چراکه خدا جاذبه‌ها را فقط برای یک نژاد و مردم یک کشور نیافریده و همگی حق لذت بردن از آنها را دارند. بسیاری سفر می‌کنند تا با فرهنگ و نحوه زندگی مردم دیگر کشورها آشنا شوند. تا زمانی که فرهنگ رانندگی در کشورهای اروپایی را مشاهده نکنیم، در نخواهیم یافت که تخلفات رانندگی در کشور خودمان افتخار نیست، بلکه اقدامی اشتباه و نابجا بوده که می‌تواند جان دیگران را به خطر بیندازد. اگر هدف از افزایش عوارض بهبود توازن گردشگری است، بهتر است تلاش کنیم برای گردشگران خارجی انگیزه سفر به ایران را ایجاد کنیم.