تورم سنگین در کمین مردم؛ مجلس به زودی تصمیم نهایی می‌گیرد
در حالی که اصل تک‌نرخی کردن ارز میان مسئولان اقتصادی مورد توافق قرار گرفته است، اختلاف نظرها درباره امکان اجرای آن در شرایط فعلی همچنان پابرجاست؛ موافقان بر ضرورت مقابله با رانت ارزی تأکید دارند و مخالفان نسبت به پیامدهای تورمی و فشار احتمالی بر کالاهای اساسی هشدار می‌دهند.
موضوع تک‌نرخی‌سازی ارز سال‌هاست به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سیاست‌های اصلاحی در اقتصاد ایران مطرح است. تقریباً هیچ مقام یا کارشناس اقتصادی با اصل یکسان‌سازی نرخ ارز مخالفت نمی‌کند و همگی اذعان دارند که وجود چند نرخ متفاوت، زمینه‌ساز فساد، رانت، سفته‌بازی و بی‌ثباتی در بازار است. با این حال، اختلاف نظر جدی همچنان بر سر امکان اجرای این سیاست در شرایط فعلی باقی مانده است.
اقتصاد ایران امروز با چالش‌های متعددی مواجه است؛ از یک‌سو تحریم‌های بین‌المللی همچنان جریان ورود و خروج ارز را با محدودیت روبه‌رو کرده و فضای پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد را تحت تأثیر قرار داده است، از سوی دیگر، ضعف در نظام نظارتی، حجم گسترده قاچاق کالا و ارز، و خروج سرمایه، عملاً مانع شکل‌گیری یک بازار شفاف و منسجم برای ارز شده است، کنار این عوامل، فشارهای معیشتی بر خانوارها و حساسیت بالای قیمت کالاهای اساسی، سیاست‌گذار را با این دغدغه مواجه کرده است که حذف نرخ‌های ترجیحی و حرکت به‌سمت تک‌نرخی‌شدن، می‌تواند تبعات تورمی سنگینی به‌همراه داشته باشد،
به‌بیان دیگر، اجماع نظری بر ضرورت تک‌نرخی‌سازی ارز وجود دارد، اما در مقام اجرا، دو نگاه متفاوت شکل گرفته است؛ گروهی از مسئولان و کارشناسان معتقدند که بدون یکسان‌سازی نرخ ارز، امکان ایجاد ثبات و پیش‌بینی‌پذیری در اقتصاد وجود ندارد و باید هرچه سریع‌تر به‌سمت این هدف حرکت کرد، در مقابل، گروهی دیگر هشدار می‌دهند که در شرایط تحریم و نااطمینانی سیاسی، اجرای عجولانه این سیاست نه‌تنها به ثبات نمی‌انجامد، بلکه می‌تواند فشارهای تورمی و ارزی را تشدید و هزینه‌های سنگینی بر معیشت مردم تحمیل کند،
بر همین اساس، بررسی دیدگاه‌های مسئولان ارشد اقتصادی کشور در خصوص تک‌نرخی‌سازی ارز، می‌تواند تصویری روشن‌تر از جایگاه این سیاست و موانع و الزامات اجرای آن در شرایط فعلی به دست دهد.
در ادامه، مواضع موافقان و مخالفان تک‌نرخی‌سازی ارز میان مسئولان ارشد اقتصادی مرور می‌شود:
دیدگاه‌های موافقان تک‌نرخی‌سازی ارز
۱ ـ سید علی مدنی‌زاده، وزیر اقتصاد: ما تلاش می‌کنیم تغییراتی به وجود بیاوریم که به‌سمت تک‌نرخی شدن ارز حرکت کنیم تا بازار تنها یک نرخ داشته باشد و بانک مرکزی بتواند آن را در چارچوب سیاست شناور مدیریت‌شده کنترل کند.
۲ ـ عبدالناصر همتی، وزیر اول اقتصاد دولت چهاردهم: همان‌طور که مجلس به‌درستی تصویب کرده، نرخ ارز باید شناور مدیریت‌شده و تک‌نرخی باشد، داشتن چهار نرخ ارز قابل قبول نیست.
۳ ـ سیدعلی لطفی‌زاده، دستیار ویژه وزیر صمت: تک‌نرخی‌شدن باید به‌صورت مرحله‌ای اجرا شود؛ از کشاورزی تا صنعت. بازگشت ارز باید آزاد باشد و زیرساخت‌های لازم برای فعالان اقتصادی فراهم شود.
۴ ـ مهدی طغیانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی: چندنرخی‌بودن ارز در بلندمدت قابل تداوم نیست، دغدغه مجلس حرکت به‌سمت ثبات و پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد است، مجلس قطعاً از تک‌نرخی‌شدن ارز حمایت می‌کند و امیدواریم که بشود.
۵ ـ محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجمع تشخیص مصلحت نظام: تنها راه‌حل مشکلات ارزی کشور، تک‌نرخی‌شدن است، با این سیاست، صادرکننده و واردکننده تکلیف خود را خواهند دانست.
۶ ـ حسین پیرمؤذن، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی: ما پیشنهادات خود را برای ارائه یک بسته عملیاتی در حوزه ارز به دولت ارائه خواهیم کرد، تا دولت را برای رساندن به تک‌نرخی‌سازی ارز کمک کند تا بسیاری از مفسده‌ها از بین برود.
۷ ـ عباس علی‌آبادی، وزیر سابق صمت و وزیر فعلی نیرو: معتقدم در بخش ارز ما باید به‌تدریج مطابق سیاست شورای پول و اعتبار به‌سمت تک‌نرخی‌شدن حرکت کنیم، ما در این زمینه راهکاری را داریم.
۸ ـ سید شمس‌الدین حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس: با توجه به مجموعه دلایل گفته و ناگفته، امروز بازار موازی ارز داریم، اما دغدغه ما تک‌نرخی‌کردن ارز است، اولویت اول و بهینه ما در دولت تک‌نرخی‌کردن ارز است.
۹ ـ سید جواد حسینی‌کیا، عضو کمیسیون صنایع مجلس تک‌نرخی‌شدن ارز را به‌عنوان مسیر حفظ عدالت و حذف رانت مطرح کرده است.
۱۰ ـ روح‌الله عباس‌پور، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس: تجربه سالهای اخیر به ما نشان داده است که هرجا نظام دونرخی وجود داشته، متأسفانه فساد، رانت و امضاهای طلایی به‌دنبال آن شکل گرفته است.
دیدگاه‌های محتاط یا مخالف در شرایط فعلی
۱ ـ محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی: در شرایط فعلی امکان تک‌نرخی‌شدن وجود ندارد، حذف ارز ۲۸۵۰۰تومانی تورم شدیدی در کالاهای اساسی ایجاد می‌کند.
۲ ـ شیرجیان، معاون بانک مرکزی: با وجود قاچاق ۱۰میلیارد‌دلاری خروجی و ۱۶میلیارد‌دلاری ورودی، و استمرار تحریم‌ها، تک‌نرخی‌شدن دور از دسترس خواهد بود.
۳ ـ صالح عسگری، مدیر بانک مرکزی: ترکیب صادرات خام و واردات کالاهای مصرفی، مانع اصلی تک‌نرخی‌شدن است، حساسیت بالای واردات به قیمت، سیاست یکسان‌سازی را دشوار می‌کند.
۴ ـ حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس: پیش‌شرط موفقیت یکسان‌سازی، کنترل قاچاق، تسهیل بازگشت ارز و شفافیت است، بدون این اصلاحات، چرخه افزایش قیمت ارز تکرار می‌شود.
۵ ـ محمدعلی دهقان‌دهنوی، رئیس سابق سازمان توسعه تجارت: در شرایط فعلی امکان تک‌نرخی‌شدن وجود ندارد؛ حذف صف تخصیص ارز معیشت مردم را تحت فشار قرار می‌دهد.
۶ ـ سید احسان خاندوزی، وزیر پیشین اقتصاد: در دوره تحریم، اختلاف حداقلی میان دو نرخ اجتناب‌ناپذیر است، ثبات ارزی مستلزم بستن حساب سرمایه است.
۷ ـ سید حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه: در زمان حاضر روال موجود ادامه دارد و جمع‌بندی نهایی درباره تک‌نرخی‌سازی باید در شورای اقتصاد و دولت بررسی شود و فعلاً در این خصوص اظهارنظر نمی‌کنیم.
۸ ـ محمدرضا عارف، معاون اول رئیس دولت چهاردهم: در سیاست جدید اقتصادی دولت در تک‌نرخی‌کردن ارز راهبرد درستی بود اما مشکل در زمان اجرا به وجود آمد و جهش در ارز نیمایی در بازار غیررسمی ارز اثر می‌گذارد.
۹ ـ مجید کریمی، رئیس مرکز ملی تأمین مالی وزارت اقتصاد: باید بدانیم که تثبیت نرخ ارز در شرایط تحریم ممکن نیست و صرفاً ممکن است در کوتاه‌مدت جواب بدهد؛ اما تک‌نرخی‌شدن ارز باید تدریجی باشد.
۱۰ ـ داود منظور، رئیس پیشین سازمان برنامه و بودجه: ارز باید به‌تدریج تک‌نرخی شود، نرخ ترجیحی از ۴۲۰۰ به ۲۸۵۰۰ رسیده است و باید در مسیر یکسان‌سازی قرار گیرد.
ما اماده ایم 'اما با استیضاح وتغییر وزیر اقتصاد ورییس بانک مرکزی قبلی' قرار بود شرایط ارز ،اقتصاد وارزش پول مل ی وسفره ومعیشت نردم بهبود پیدا کند ولی ب دتر شد وهیچ به هیچ طوری شده که بگیم دریغ از پارسال ودولت قبل