اجرای طرح HOV در تهران، بدون فراهمسازی زیرساختهای مکمل مانند توسعه حملونقل عمومی و فرهنگسازی سفر اشتراکی، بیشتر به یک اقدام نمادین شباهت دارد تا راهکاری عملی برای کاهش ترافیک. در شهری که بخش قابلتوجهی از شهروندان بهناچار از خودروی شخصی استفاده میکنند، محدودسازی مسیرها به خودروهای چندسرنشین، بدون ارائه جایگزینهای قابل اتکا، میتواند به افزایش نارضایتی عمومی و تشدید گرههای ترافیکی منجر شود.
از سوی دیگر، این طرح اگر با نگاهی بلندمدت و در کنار سیاستهای تشویقی اجرا شود، میتواند به تغییر رفتار ترافیکی شهروندان کمک کند. اما در شرایط فعلی، که نه زیرساخت سفر اشتراکی وجود دارد و نه اعتماد عمومی به حملونقل عمومی تقویت شده، اجرای HOV بیشتر به تضعیف کارایی مسیرهای پرتردد منجر خواهد شد. موفقیت چنین طرحهایی نیازمند همافزایی میان سیاستگذاری، سرمایهگذاری در حملونقل عمومی و مشارکت واقعی شهروندان است.
در شرایطی که حملونقل عمومی کفاف عدماستفاده از خودروی شخصی را نمیدهد، این مرتبه مدیریت شهری درصدد برآمده تا طرح HOV را در بخشی از اتوبان چمران و در مسیر خطوط اتوبوس تندرو اجرایی کند. اجرای این طرح در شرایطی که حملونقل عمومی نیز بهبود قابلتوجهی نداشته، تنها به تضعیف عبور و مرور اتوبوس منجر شده و جابهجایی شهروندان در یکی از شریانهای اصلی جنوب به شمالشهر و برعکس را دچار چالش میکند.
محمدخانی در نشست خبری روز گذشته درخصوص وضعیت طرح HOV گفت: بهزودی اجرای آزمایشی طرح HOV در بخشی از اتوبان چمران و در خطوط فعلی حرکت اتوبوس تندرو اجرایی میشود. «طرح خط خودروهای پرسرنشین یا HOV طرحی است که بهمنظور کاهش ترافیک و افزایش بهرهوری مسیرهای شهری طراحی شدهاست. در این طرح، خطوط ویژهای برای خودروهایی با بیش از یک سرنشین درنظر گرفتهشده و استفاده از این خطوط برای خودروهای تکسرنشین، ممنوع است.»
وی ادامهداد: یک نگاه آن است که خطوط تندرو صرفا برای تردد اتوبوسهای سریعالسیر استفاده شود، اما نگاه دیگری که از قضا مدرنتر است وجود دارد که در آن از استفاده بیشتر از ظرفیت فعلی خطوط تندرو با هدف مدیریت بهتر ترافیک و ایجاد فرهنگ چندسرنشینی بهره گرفته میشود. این مدل با عنوان طرح HOV بهزودی در قطعهای از بزرگراه چمران اجرایی میشود. با اجرای این طرح علاوهبر اتوبوسهای تندرو، اتوبوسهای شهری، تاکسیهای برقی و خودروهای امدادی نیز میتوانند وارد مسیر اتوبوس تندرو شوند. در عینحال تمام مسیر خطوط تندرو مجهز به دوربین هوشمند شده و مسیر بهطور کامل ارزیابی میشود. طبیعتا همانند گذشته موتورسیکلتها امکان تردد در این خطوط را ندارند و باید بیش از قبل با این حرکت مقابله شود. در ادامه امکان ثبتنام و ورود تاکسی مدارس و خودروهای چندسرنشین به این خطوط فراهم میشود.
رواج زیرپا گذاشتن قوانین ترافیکی در شهر تهران موضوع خرابی تعداد زیادی از دوربینهای ترافیکی پایتخت را مطرح کردهاست؛ مسوولان راهنمایی و رانندگی نیز این موضوع را تایید میکنند. در دورههای مختلف، مدیریت شهری نسبت به خرید دوربین برای تهران اقدام کرده، اما همواره آمار خرابی و ازکار افتادنها بیش از آمار دوربینهای سالم و فعال بوده و به این ترتیب امکان نظارت هوشمند بر شهر از میان رفتهاست. در چنین شرایطی کارشناسان معتقدند راه برونرفت تهران از شرایط کنونی و ایجاد نظارت صحیح دوربینی بر جریان ترافیکی شهر، بهرهگیری از توان سرمایهگذار بخشخصوصی است؛ در واقع برای موفقیتآمیزبودن طرحهای نظارت ترافیکی هوشمند بر شهر، ضروری است که تامین دوربین، نصب و کنترل جریان ترافیکی توسط سرمایهگذار بخشخصوصی انجام شود و گرهخوردن درآمد سرمایهگذاران با عملکرد مستمر دوربینها ضامن عملکرد صحیح آنها باشد.
عبدالمطهر محمدخانی سخنگوی شهردار تهران در پاسخ به سوالی درخصوص تعداد دوربینهای فعال ترافیکی شهر گفت: در اینخصوص امکان ارائه پاسخ دقیق را ندارم. وی در ادامه در پاسخ به این سوال که برنامه مدیریت شهری برای تضمین روشنایی مداوم دوربینها با هدف کنترل صحیح ترافیک شهر چیست؟ گفت: شهرداری تهران بهدنبال نصب و توسعه دوربینهای ترافیکی پایتخت بر بستر روشهای نوین حملونقلی و مدلهای هوشمندسازی است؛ در این شرایط صرفا بهدنبال گسترش و افزایش تعداد دوربینهای ترافیکی در سطح شهر نیستیم.
محمدخانی ادامهداد: این تلقی قدیمی و منقضی شدهاست که دوربینها صرفا برای جریمهکردن در شهر نصب میشود و قرار است صرفا با آن شهروندان جریمه شوند. مدیریت شهری درصدد است تا با نصب دوربین، اجرای طرحهای نظارت هوشمند و بهرهگیری از مدلهای روز دنیا، مدیریت هوشمند حملونقل در پایتخت را اجرایی کند. در این مسیر طرحهایی نظیر HOV و طرحهایی که در بستر شبکههای اجتماعی و نرمافزارهای تلفنهمراه هستند، امکان مدیریت حملونقل و تردد در مسیرها را مهیا میکنند، بنابراین در شرایط کنونی مدیریت شهری بهدنبال افزایش دقت در نظارت بوده و لزوما بهدنبال گسترش بیش از حد دوربینها نیست.
سخنگوی شهردار تهران درخصوص بهرهگیری از ظرفیت سرمایهگذاران بخشخصوصی در نصب و اجرای طرحهای نظارت ترافیکی نیز گفت: موضوع همکاری بخشخصوصی با مدیریت شهری در زمینه نظارت بر جریان ترافیک و حملونقل در سازمان حملونقل و ترافیک شهرداری تهران در دست بررسی است و بسته به مدلهای نهاییشده در این بخش احتمالا فرصت همکاری با سرمایهگذار بخشخصوصی فراهم میشود.
