گردشگری روستایی باید جامعه‌محور باشد

مجتبی جوادیه / کارشناس گردشگری روستایی

در سال‌های اخیر با وجود مشکلاتی مانند کم‌آبی و خشکسالی مشاغل اصلی روستاییان که کشاورزی و دامپروری است با مشکل روبه‌رو شده و روستاییان نیاز به یک معیشت مکمل دارند؛ بنابراین گردشگری می‌تواند اشتغالزایی خوبی برای روستاهای کشور به همراه داشته باشد.

از همین رو مشاغل مرتبط با کشاورزی نیز در روستاهای کشور در حال نابودی است و گردشگری می‌تواند در شرایط بحرانی کشور اشتغالزایی در روستاها را به همراه داشته باشد. اگرچه بحران خشکسالی در کشور گذرا بوده و مداوم نیست؛ روستاییان نیز نباید کشاورزی و دامپروری را به یکباره کنار بگذارند، زیرا با این کار گردشگری نیز در روستاها از بین می‌رود.

یکی از دلایلی که گردشگران به روستاهای کشور سفر می‌کنند آن است که با کشاورزی، دامداری و شیوه زندگی روستایی آشنا شوند، بنابراین گردشگری نباید مشاغل روستایی را از بین ببرد بلکه باید با حفظ مشاغل روستایی برای عده‌ای از روستاییان اشتغال و درآمد ایجاد کند.

به طور کلی هدف آن است که در روستاها گردشگری به روش جامعه محور توسعه پیدا کند و بافت بومی و سنتی جامعه حفظ شود. البته گردشگری تنها صنعتی نیست که می‌تواند اشتغالزایی کند، بلکه صنایع‌دستی و احداث صنایع کوچک مانند صنایع کوچک فرآوری محصولات کشاورزی نیز در روستاها می‌تواند اشتغالزایی کند.

نکته‌ای که رونق گردشگری روستاها به همراه دارد آن است که توسعه این صنعت مشتریانی برای محصولات کشاورزی، صنایع‌دستی و دامپروری روستاها به همراه داشته و بازار روستاییان را رونق می‌بخشد. اما در توسعه گردشگری روستایی آموزش از قلم افتاده و به طور کلی اهمیت آن نادیده گرفته شده است.

این در حالی است که جامعه روستایی بدون آموزش، آمادگی لازم برای پذیرش گردشگران را نداشته و شیوه مناسب برخورد با آنها را نمی‌داند. به طور کلی گردشگران با فرهنگ‌های متفاوتی به روستاها می‌روند و مردم این جوامع کوچک اگر آموزش‌های لازم را نبینند قادر به پذیرش مردمی با فرهنگ‌های متفاوت نیستند.

دولت در حوزه آموزش روستاییان کوتاهی کرده و با اینکه آماری از هزینه ۱۷ میلیارد ریالی در آموزش منتشر کرده اما این مبلغ در روستاهای کشورهزینه نشده است. در واقع آموزش‌های ۲ ساعته و توضیحات کلی درباره اینکه گردشگری چیز خوبی است و باید با گردشگران به خوبی برخورد کنیم تاثیری روی مردم جوامع روستایی ندارد.

اگر دولت قصد دارد در روستاهای کشور از راه توسعه گردشگری اشتغالزایی کند باید گردشگری را به طور اصولی توسعه دهد و یکی از این اصول آموزش است. یکی از مشکلات کشاورزی برای کشاورزان آن است که این شغل فصلی است، گردشگری نیز به همین صورت است و فصل کم سفر و پر سفر دارد بنابراین می‌تواند شغل مکمل مناسبی برای گردشگران باشد و به معیشت آنها و اقتصاد بومی کمک شایانی کند.

با توسعه گردشگری روستایی عده‌ای از روستاییان گردشگری را به عنوان شغل اصلی خود انتخاب می‌کنند و به راهنمایان بومی، رانندگان و نیروی اقامتگاه‌های بومی تبدیل می‌شوند، اما این امر نباید موجب شود مشاغل روستایی از میان برود. در واقع اگر بخواهیم گردشگری را به طور جامعه محور توسعه بخشیم باید درصد بالایی از جامعه روستایی را درگیر گردشگری کنیم و جامعه روستایی این شغل را به عنوان شغل مکمل بپذیرند.