واردات بنزین از سر گرفته می شود؟

شیوع ویروس کرونا از دو سال گذشته تاکنون به تغییر رفتار در بازار مصرف منجر شده و با نوسانات ایجادشده بازار سوخت را نیز متحول کرده است. بر این اساس در ایران، فرصت صادرات فرآورده‌هایی مانند بنزین با توجه به سرریز شدن مخازن و انبارهای اقسام فرآورده‌ها و نفت خام از نگهداری این فرآورده، به سمت بازارهای صادراتی ایجاد و شرایط برای ارزآوری در این بخش مهیا شد.

سوخت سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار

اما رفته رفته، عقربه مصرف نه‌تنها دوباره به زمان پیش از کرونا بازگشت، تا جایی که اکنون دامنه سوزاندن بنزین در باک خودروها به ۱۲۰ میلیون لیتر نیز رسیده است، موضوعی که می‌تواند گمانه‌زنی برای واردات بنزین را شدیدتر کند. جواد اوجی وزیر نفت ضمن هشدار نسبت به این مساله، اعلام کرد: صنعت نفت پارسال در مجموع ۴۳ میلیارد دلار درآمد داشته است، اگر مصرف سوخت کشور را در بخش‌های مختلف نصف کنیم، می‌توان سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار به دولت تحویل داد.

به گفته وی، روزانه ۹۲ میلیون لیتر سوخت مایع در کشور مصرف می‌شود که در صورت اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت می‌تواند درآمد خوبی از محل صادرات این محصولات نصیب کشور شود.

برنامه‌ای برای واردات بنزین نداریم

با این وجود اما جلیل سالاری  معاون وزیر نفت  در اسفندماه سال گذشته با صراحت آن را رد کرد و به ایسنا گفت: موضوعی در مورد بنزین نوروزی مطرح نشده است و هیچ برنامه ای برای واردات بنزین نیز وجود ندارد.

وی درباره ظرفیت صادراتی ایران با توجه به بحران سوخت اروپا گفت: هم‌اکنون ظرفیت‌هایی در بحث صادرات فرآورده ایجاد شده، اما تمرکز ما در این بحث بر تأمین نیاز داخل کشور و ذخیره‌سازی مطمئن به‌ویژه در فصول سرد سال است.

جلوگیری از واردات ۸ میلیارد دلاری بنزین با توسعه سی. ان. جی

در این میان اما راهکارهایی نیز برای جبران این مساله وجود دارد، آن‌طور که اردشیر دادرس  رئیس هیات مدیره انجمن صنفی سی. ان. جی - کشور اعلام کرده اکنون قیمت هر لیتر بنزین بالای ۹۰ سنت است و اگر ۳۶۵ روز سال را در نظر بگیریم، رقم واردات بنزین با حذف سی. ان. جی از سبد سوخت کشور معادل ۸ میلیارد دلار در سال خواهد بود. در حالی که اگر تنها ۱۰ درصد از این میزان برای حمایت از صنعت سی. ان. جی در نظر گرفته شود، علاوه بر جلوگیری از واردات بنزین می‌توان سهم سی. ان. جی را از ۲۵ میلیون متر مکعب در روز به ۴۰ میلیون متر مکعب افزایش داد.

وی با بیان اینکه با توجه به اینکه جابه‌جایی ۱۰۰ میلیون لیتر بنزین در کشور حدود ۴ میلیون لیتر گازوئیل نیاز دارد، در این بخش نیز صرفه‌جویی اتفاق خواهد افتاد، اظهار کرد: توسعه سی. ان. جی در کشور نیاز به احیا دارد. در این زمینه باید خودروسازان، کارگاه‌های تبدیل، کمپرسورسازان، سازندگان کیت، سازندگان مخزن، احداث کنندگان جایگاه، بهره‌برداران، نگهداشت و تعمیرات، بازرسی و معاینه فنی آزمایشگاه‌های تخصصی و خدمات پس از فروش مورد توجه قرار گیرد.

کارشناسان چه می‌گویند؟

عبدالرضا امینی  مدیر سابق پروژه کارت هوشمند سوخت  نیز درباره احتمال واردات بنزین، گفت: مصرف بنزین در سالها و ماه‌های اخیر مخصوصا بعد از فروکش کردن بیماری کووید ۱۹ روند افزایشی چشمگیری داشته اما قطعا در کوتاه مدت واردکننده بنزین نخواهیم شد. در شرایط کنونی و در چند سال اخیر ایران در حوزه بنزین خودکفا شده است، محصولات پالایشگاه بندرعباس و پایشگاه میعانات گازی خلیج فارس به چرخه تولید اضافه شده و مقداری هم صادر می‌شود و به نظر نمی‌رسد در کوتاه مدت واردکننده بنزین شویم.

وی با اشاره به لزوم صرفه‌جویی مصرف سوخت از سوی مردم، گفت: در چند سال اخیر پالایشگاه جدیدی ساخته نشده است و عملا ساخت پالایشگاه‌های جدید جزو سیاست دولت‌های گذشته نبوده و غیر از دو پالایشگاه، پالایشگاه‌های قدیمی نیز بازسازی و بهینه‌سازی نشده‌اند و اگر به همین روال پیش برویم، در درازمدت قطعا با این روند افزایشی مصرف، واردکننده بنزین نیز خواهیم شد و حتی بنزین تولیدی کیفیت جهانی نخواهد داشت و این مساله به معنای افزایش آلودگی هواست.

این کارشناس ارشد حوزه انرژی افزود: در بازه زمانی اجرای پروژه ملی کارت هوشمند سوخت منتهی به سال ۱۳۸۶، میزان تولید روزانه حدود ۴۳ میلیون لیتر بود و مصرف روزانه بنزین به مراتب بالاتر از میزان تولید کشور  بود که با اجرا و راه‌اندازی پروژه ملی کارت هوشمند سوخت، وزارت نفت توانست با سهمیه‌بندی بصورت کاملا هوشمند مصرف بنزین را با تولید هماهنگ کند و در آن زمان ما  پیش‌بینی می‌کردیم که در بازه زمانی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ میزان مصرف به بالای ۱۲۰ میلیون لیتر در روز برسد که چنین هم شد اما خوشبختانه تولید بنزین هم در آن سالها  افزایش نسبی پیدا کرده بود و مصرف بنزین در طول دو سال اخیر به بالای ۱۳۵ میلیون لیتر در روز هم افزایش پیدا کرد.

امینی با بیان اینکه افزایش تعداد خودروی شخصی و افزایش سفرها مخصوصا بعد از کاهش بیماری کرونا و عدم توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی عاملی بر افزایش مصرف بنزین است، تاکید کرد: در شرایط کنونی تنها چیزی که به نظر می‌رسد ارزان ماندن بنزین است و البته افزایش قیمت بنزین و سایر مشتقات نفتی به این راحتی نیست چون مشتقات نفتی یک کالای کاملا سیاسی و زنجیره‌ای است و افزایش آن بر بقیه کالاها از جمله رفت و آمد اثر زیادی خواهد  گذاشت.

وی افزود: اخیرا مشاهده شده که اشخاصی ادعا و اظهار می‌کنند که قیمت هر لیتر بنزین در خارج از ایران حدود یک دلار است اما به بیان اینکه در آن کشورها حداقل دستمزد ٣٠٠٠ دلار است خودداری می‌کنند؛ در واقع قیمت هر لیتر بنزین به نسبت حقوق ماهانه می‌شود یک دلار به ٣٠٠٠ دلار، هر چند باید این مساله را با سبد هزینه خانوارها سنجید، با این حال شاید البته نه بطور قطع و یقین قیمت پایه بنزین عاملی بر افزایش مصرف بی رویه آن شده است.

این کارشناس ارشد حوزه انرژی با بیان اینکه با توجه به شروع فصل گرما احتمال افزایش مصرف بنزین وجود دارد ولی در مجموع احتمال واردات بنزین تصور نمی‌شود اما می‌تواند از میزان حجم صادرات کاسته شود، گفت: عرضه و تقاضا باید به شکلی توسط دولت با ایجاد زیرساخت‌های اساسی و بنیادی مانند توسعه حمل و نقل عمومی مدیریت شود و مردم نیز باید بتوانند در این حوزه نقش موثر ایفا کنند.