راه اردبیل به اوراسیا باز شد
استان اردبیل با موقعیت استراتژیک در شمال‌غرب ایران و همسایگی با جمهوری آذربایجان، به یکی از مهم‌ترین دروازه‌های تجارت فرامرزی کشور تبدیل شده است؛ ظرفیتی که با تولید قدرتمند کشاورزی، توسعه زیرساخت‌های مرزی و پیوندهای فرهنگی با قفقاز و اوراسیا می‌تواند آینده صادرات غیرنفتی ایران را متحول کند.
استان اردبیل به‌عنوان یکی از مناطق مهم مرزی شمال‌غرب کشور، دروازه‌ای برای دسترسی به بازار ۴۰۰ میلیون نفری قفقاز و اتحادیه اقتصادی اوراسیا محسوب می‌شود؛ ظرفیتی که در صورت بهره‌برداری کامل می‌تواند این استان را به بهشت تولیدکنندگان، بازرگانان و صادرکنندگان ایرانی بدل کند.
این استان با ۳۶۹ کیلومتر نوار مرزی در همسایگی جمهوری آذربایجان، نزدیکی به بنادر خاوری دریای خزر و مسیرهای ترانزیتی شمال به جنوب، جایگاهی استراتژیک در توسعه تجارت فرامرزی دارد. مرز بیله‌سوار مغان نیز به‌عنوان یکی از فعال‌ترین گمرک‌های شمال‌غرب، دروازه اصلی صادرات محصولات ایرانی به بازارهای قفقاز شامل آذربایجان، ارمنستان، گرجستان و بخشی از روسیه است. فعال شدن منطقه آزاد تجاری و صنعتی اردبیل در این مرز، مزیت اقتصادی استان را دوچندان کرده است.
تنوع فرصت‌های صادراتی
از دهه ۸۰ به بعد، با توسعه گمرک بیله‌سوار، احداث پایانه‌های مرزی و ارتقای زیرساخت‌های حمل‌ونقل، تجارت مرزی اردبیل وارد مرحله‌ای تازه شد. صادرات محصولات کشاورزی، مصالح ساختمانی، فرآورده‌های لبنی و تجهیزات صنعتی به جمهوری آذربایجان افزایش یافت و اردبیل به یکی از مسیرهای رسمی صادرات غیرنفتی کشور تبدیل شد. کارشناسان معتقدند صنایع غذایی، مصالح ساختمانی، محصولات کشاورزی و دامی، صنایع چوب و خدمات فنی و مهندسی می‌توانند علاوه بر بازار قفقاز، سهمی از بازار کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا شامل روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان را نیز به‌دست آورند.
صادرکنندگان اردبیلی در سال‌های اخیر گام‌های مهمی برای حضور در بازارهای باکو، تفلیس و ایروان برداشته‌اند. با وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم و نوسانات ارزی، افزایش ارتباط اتاق‌های بازرگانی اردبیل با همتایان قفقازی نشانه‌ای از روند پرتحرک در دیپلماسی اقتصادی منطقه‌ای است.
قدرت کشاورزی اردبیل
استان اردبیل با وجود اینکه کمتر از یک درصد مساحت ایران را دارد، سالانه ۴.۵ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی تولید می‌کند و چهار درصد تولیدات کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است. ۷۵۰ هزار هکتار از اراضی استان زیر کشت می‌رود و تولید بیش از ۴۰۰ هزار تن گندم، ۷۵۰ هزار تن سیب‌زمینی و ۴۵۰ هزار تن محصولات باغی سهم عمده‌ای در تأمین نیاز کشور دارد.
استاندار اردبیل تأکید کرده است که این استان در ۱۲ محصول مهم و استراتژیک رتبه‌های یک تا هفت کشوری را دارد و ۱۰۰ درصد بذر چغندر قند و ذرت کشور در آن تولید می‌شود. با این حال، ارزش افزوده بخش کشاورزی استان حدود ۱۸ درصد است که با ظرفیت‌های موجود رقم قابل قبولی نیست و باید به سمت تولید محصولات باغی و زراعی با ارزش افزوده بالا و استفاده از فناوری‌های دانش‌بنیان حرکت کرد.
دیپلماسی مرزی و زیرساخت‌های حمل‌ونقل
در سال‌های اخیر نشست‌های مشترک بین مسئولان اردبیل و جمهوری آذربایجان با هدف تسهیل تردد، کاهش تعرفه‌ها و توسعه تجارت منطقه‌ای برگزار شده است. اجرای موافقت‌نامه تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اوراسیا و فعال‌سازی مناطق ویژه اقتصادی در بیله‌سوار و پارس‌آباد از برنامه‌های کلیدی در مسیر توسعه روابط تجاری استان با همسایگان شمالی است.
مدیرکل گمرک بیله‌سوار اعلام کرده که این پایانه مرزی نقش کلیدی در صادرات محصولات کشاورزی، صنعتی و دامی دارد و در شش ماه نخست سال جاری با افزایش سه درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۳۸۶ هزار و ۳۲۸ تن کالا از این مرز صادر شده است. کارشناسان نیز معتقدند تکمیل زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی و توسعه پایانه‌های بار مرزی می‌تواند حجم صادرات استان را چندین برابر افزایش دهد. پروژه راه‌آهن اردبیل – میانه نیز طبق اعلام معاون وزیر راه و شهرسازی، بر اساس برنامه زمان‌بندی امسال به بهره‌برداری خواهد رسید.
چشم‌انداز آینده نشان می‌دهد اردبیل با بهره‌گیری از پیوندهای فرهنگی و هم‌زبانی با جمهوری آذربایجان و قفقاز جنوبی، قادر است به محور تعامل اقتصادی شمال‌غرب ایران و بازار ۴۰۰ میلیونی اوراسیا تبدیل شود. جذب سرمایه‌گذاری در صنایع غذایی، تبدیلی و تکمیلی نیز از برنامه‌های جدی مدیران استان است. دولت با هدف تکمیل زنجیره ارزش محصولات کشاورزی و معدنی، تسهیلات ویژه‌ای برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در نظر گرفته است.
استان اردبیل از پنجم تا هفتم آذرماه امسال میزبان همایش بین‌المللی سرمایه‌گذاری با حضور سفرا و سرمایه‌گذاران کشورهای منطقه و فعالان اقتصادی داخلی خواهد بود. در این همایش ۲۰۸ فرصت سرمایه‌گذاری معرفی می‌شود تا زمینه توسعه همه‌جانبه استان فراهم گردد. به باور کارشناسان، هدایت هلدینگ‌ها و شرکت‌های بزرگ به این استان می‌تواند دروازه طلایی تجارت خارجی ایران را فعال‌تر سازد و علاوه بر اردبیل، شمال‌غرب و کل کشور را از سود تجارت خارجی بهره‌مند کند.
استان اردبیل با بیش از یک میلیون و ۲۸۰ هزار نفر جمعیت و ۱۲ شهرستان در شمال‌غرب ایران واقع شده و با استان‌های گیلان، آذربایجان شرقی، زنجان و کشور جمهوری آذربایجان همسایه است.
