تولید شیشه بیش از نیاز داخل است

به اعتقاد رئیس انجمن شیشه ایران نمی‌توان گفت که رونق صادرات و درآمد دلاری به کام صنایع بزرگ شیشه‌سازی خوش آمده و تولیدی‌های کوچک را رها کرده‌اند.

گسترش‌نیوز: در آستانه دومین دوره نمایشگاه ایران گلس‌شو هستیم و فرصت مناسبی برای طرح این سوال پیش‌آمده که «صنعت شیشه کشور چه شرایط و توانمندی‌هایی دارد؟». برای داشتن یک دید کامل از صنعت شیشه کشور و جوانب مختلف آن باید با کسانی به گفتگو نشست که علاوه بر داشتن تجربه تولید، با بخش‌های مختلف این صنعت آشنا باشند. در همین راستا با رئیس انجمن صنفی شیشه ایران به گفتگو نشستیم. حسین زجاجی در این مصاحبه به‌طور مفصل درباره ابعاد مختلف این صنعت و ریزه‌کاری‌های آن سخن گفت. نظر به مفصل بودن گفتگو، آن را به چند بخش تقسیم کردیم. رئیس انجمن شیشه ایران در این قسمت از مصاحبه درباره وضعیت فناوری در صنعت شیشه ایران سخن می‌گوید و به یکی از انتقادات تولیدی‌های کوچک پاسخ می‌دهد. دومین دوره نمایشگاه ایران گلس‌شو به همت آوای موفق ایرانیان برگزار می‌شود و از ۲۳ تا ۲۶ بهمن‌ماه دایر خواهد بود.

از نظر فناوری، در شرایط خوبی هستیم

آیا صنعت شیشه ایران از نظر فناوری و ماشین‌آلات، به‌روز است؟ رئیس انجمن شیشه ایران در پاسخ این سوال اظهار داشت: وضعیت هر بخش از صنعت شیشه فرق دارد. به عنوان مثال تولیدکنندگان شیشه فلوت با آخرین فناوری روز کار می‌کنند. ما در شیشه‌های تخت و رنگی هیچ مشکلی نداریم. البته فناوری ما در دو زمینه، کامل و به‌روز نیست: شیشه‌های کد شده مثل شیشه‌هایی که جهت ذخیره انرژی یا به منظور زیبایی استفاده می‌شود. باید دانست که خطوط این نوع شیشه‌ها را داریم و از عهده تولید شیشه‌های لوحی برمی‌آئیم اما احتمالا به این دلیل که بازار داخل، اعتماد نکرده، تولیدکننده هم به آن سمت نرفته است.

بازار؛ مهمترین ملاحظه

رئیس انجمن شیشه در تشریح اهمیت بازار برای رونق فناوری‌های نو اظهار داشت: شرکت‌های ۲۰۰ ساله‌ای مثل گاردین که شرکت‌های بین‌المللی زیادی دارند همواره برای بازارهای جدید، فناوری‌های جدید ارائه می‌کنند. توان تکنولوژیک ما بالاست اما بنا به دلایلی مثل نبود بازار مناسب یا مقرون به صرفه‌ نبودن، فلان فناوری را نخریده‌ایم. خرید فناوری و استفاده از آن باید اقتصادی باشد. از طرف دیگر فرهنگ مصرف این نوع شیشه‌ها فقط ۵ یا ۶ سال قدمت دارد. باید به این سمت برویم و خوشبختانه هم دانش فنی و هم فناوری تولید این قبیل محصولات نو را داریم.

زلزله کرمانشاه و حرفی که شنیده نشد

رئیس انجمن صنفی شیشه در تکمیل بحث خود درباره جا نیفتادن فرهنگ استفاده از محصولات جدید یک مثال آورد: در جریان زلزله کرمانشاه از ما خواسته شد که شیشه‌های موردنیاز را تامین کنیم. من به نمایندگی از صنعت شیشه گفتم حالا که قصد بازسازی خانه‌ّها را دارید ما می‌توانیم از شیشه‌هایی استفاده کنیم که استانداردهای ذخیره انرژی را داشته باشند. می‌خواستیم از شیشه‌هایی دوجداره‌ای استفاده کنیم که یک لایه‌اش، شیشه ذخیره انرژی باشد. این ساده‌ترین شیوه کار بود اما هیچکس پیشنهاد ما را نشنید و حتی متوجه نشدند چه می‌گوئیم. منظورم آن است که حتی بعضی شخصیت‌هایی که در مقام تصمیم‌گیری هستند با این اقلام آشنا نیستند. استفاده از این نوع شیشه‌ّها کمی گرانتر تمام می‌شود ولی در بلندمدت، به شدت در ذخیره انرژی کارآمد است. خیلی‌ها حتی آنهایی که همکار ما هستند اطلاعات چندانی درباره جزئیات شیشه ندارند. کلماتی مثل شیشه خوب و شیشه بد، کلی و بی‌معنا هستند و مشتری و باید مشخص شود که منظور شما از شیشه خوب چه نوع شیشه و با چه ویژگی‌ها و خواصی است.

نگرانی تولیدکنندگان کوچک

در جریان مجموعه گفتگوهایی که با تولیدکنندگان شیشه داشتیم بسیاری از آنها از کمبود مواد اولیه گله‌‌مند بودند. تعدادی از آنها گفته بودند که صادرات و درآمد دلاری، به کام کارخانجات بزرگ، خوش آمده و تولیدکنندگان کوچک داخلی را رها کرده‌اند. آیا این گونه است؟ رئیس انجمن شیشه ایران در پاسخ این سوال اظهار داشت: این طور نیست چون در حال حاضر مازاد تولید داریم و تولید همچنان بیشتر از صادرات است. صادرات به واسطه مسائلی مثل گران شدن حمل و نقل بسیار سخت‌ شده است. دیگر به اندازه سابق از هند، برزیل، اروپا و جاهای دیگر کشتی نمی‌آید که محصولات خود را صادر کنیم. تازه، هزینه ارسال محصولات چند برابر شده و به هیچ عنوان اقتصادی نیست. با این همه صادرات یک ضرورت است و شرکت‌ها علی‌رغم اقتصادی نبودن صادرات باید این کار را انجام دهند. بحث کاهش تولید و کمبود مواد اولیه و مسائلی از این قبیل نیست. شرکت‌های بزرگ فقط شرایط فروش را تغییر داده‌اند و به عنوان مثال حالا به صورت نقدی به شرکت‌های کوچک می‌فروشند.

پیشنهاد ما به تولیدکنندگان کوچک

حسین زجاجی در تکمیل این بخش از سحنان خود افزود: از طرف دیگر تولیدی‌های کوچک، برنامه‌ریزی‌های شرکت‌های بزرگ را ندارند. به عنوان مثال ما به عنوان تولیدکننده شیشه اتومبیل، هماهنگی‌ها و برنامه‌ریزی‌های لازم را به عمل آورده‌ایم و می‌‌دانیم که سالانه باید ۱۰ میلیون متر شیشه تولید شود. این مقدار شیشه، به موقع تولید و تحویل داده می‌شود. اما مدیر فلان شرکت کوچک می‌خواهد ۲ هزار متر شیشه دودی بخرد و توجه نمی‌کند که کارخانجات بزرگ، همیشه این نوع شیشه را تولید نمی‌کنند. همیشه به شرکت‌های کوچک گفته‌ام که مجموع نیاز سالانه خود و مشخصات سفارشی که می‌خواهند را به انجمن اعلام کنند تا متناسب با عدد گزارش‌شده، برنامه‌ریزی شود. متاسفانه انتظار دارند هر موقع خواستند بتوانند بروند و شیشه موردنیاز خود را بخرند. آخر مگر شیشه‌ رنگی چند درصد تولید کشور را به خود اختصاص می‌دهد؟ نمی‌توان انتظار داشت که کارخانجات بزرگ در تمام فصول سال این قبیل اقلام کم‌مصرف را تولید کنند.

اهمیت کوره ذوب

حسین زجاجی در ادامه سخنان خود به بعد دیگری از این مشکل پرداخت و گفت: یکی از پرهزینه‌ترین اقلام سرمایه‌گذاری در صنعت شیشه به کوره‌های ذوب مربوط می‌شود. کوره‌های ذوب ۴۰ درصد هزینه‌ سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص می‌دهند. تمام یا ۸۰ درصد کوره‌های ذوب، وارداتی است. وقتی عمر کوره ذوب به ۱۲ سال می‌رسد باید احیا شود و برای این کار باید دوباره هزینه بسیاری صرف شود. تولیدکننده، کوره را به دلار ۴ هزار تومانی وارد کرده و حالا باید با دلار ۱۰ هزار تومان خریدهای جدید خود را انجام دهند. متاسفانه تولیدکنندگان کوچک این مسئله کلیدی را نادیده می‌گیرند. منظور من آن است که حالا زمان تعویض و احیای کوره‌های ذوب با گرانی دلار همزمان شده و شرکت‌های کوچک خواهی‌نخواهی به تنگنا می‌افتند. در چنین شرایطی نمی‌توان فقط انگشت اتهام را به سوی شرکت‌های بزرگ و صنایع مادر دراز کرد. کسی که وارد این صنعت می‌شود باید از قبل برنامه‌ریزی کرده باشد و بداند که بعد از چند سال باید بتواند یک سرمایه‌گذاری ۴۰ درصدی دیگر (برای کوره‌ذوب) در انتظار اوست. بنابراین این درخواست که دولت باید جلوی صادرات را بگیرد ممکن است. مازاد تولید چه می‌شود؟ تولیدکننده کوچک در شرایط عادی که کارخانجات بزرگ می‌توانستند در قالب چک‌های چند ماهه به آنها جنس بفروشند وارد این صنعت شده و حالا که شرایط اقتصادی سخت شده و تغییر کرده با مشکل اساسی مواجه شده‌اند. کسی که وارد یک فعالیت اقتصادی می‌شود باید بنیه اقتصادی لازم را داشته باشد. نمی‌شود هیچ سرمایه‌ای نداشت و فقط روی نسیه‌فروشی و قسطی‌فروشی حساب کرد. تولیدکننده باید حرفه‌ای باشد و آمادگی این روزها را داشته باشد. بسیاری از شرکت‌های تولیدی کوچک با مسائل مهم و بنیادی مثل کد اقتصادی، مالیات و ارزش‌افزوده بیگانه هستند. ما به حرف‌ها و نگرانی‌های این قشر زحمتکش و فعال گوش می‌کنیم ولی انتظارات باید معقول داشته باشد. آیا تولیدکننده نباید به اندازه سه ماه خود موجودی انبار داشته باشد؟