سدسازی ترکیه زیر ذره‌بین
ایران به عنوان یکی از کشورهایی که در معرض آسیب‌های ناشی از گرد و غبار است، در چند روز گذشته میزبان نمایندگانی از کشورهای جهان بود تا با بررسی این معضل راهکارهای لازم برای برون‌رفت از این بحران ارائه شود.
به گزارش پایگاه خبری گسترش، روزنامه صمت نوشت: حسن روحانی، رئیس‌جمهوری کشورمان با اعلام اینکه ۸۰درصد از گرد و غبار موجود در ایران منشأ خارجی دارد کشورهای همسایه را به بررسی مشکلات و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از آن دعوت کرد. این در حالی است که ترکیه در هفته اخیر به دلیل اجرای پروژه سد گاپ مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان ایرانی قرار گرفته است. در حاشیه این همایش و در جلسات با مسئولان، کشورمان ضمن رد آسیب‌های ناشی از آن اعلام کرده است بعد از پرشدن مخزن سد در ۵ سال آینده این پروژه منافعی برای مناطق پایین‌دست خواهد داشت. با این حال کارشناسان ایرانی معتقدند آسیب‌های ناشی از این سد توجیه‌پذیر نیست و این کشور باید حقابه را بپردازد. نماینده ترکیه در همایش بین‌المللی مقابله با گرد و غبار در تهران ضمن دفاع از احداث پروژه سدسازی در جنوب شرقی این کشور گفت: تا هنگامی که براساس آمار و نتایج علمی منشأ گرد و غبارهای منطقه‌ای مشخص نشود، اعتقاد ما راسخ و تغییرناپذیر است. با توجه به اینکه در هفته‌های اخیر بسیاری از متخصصان و کارشناسان داخلی یکی از دلایل مهم ایجاد گرد و غبار به ویژه در مناطق غربی کشورمان را احداث سد ایلیسو در جنوب شرق ترکیه می‌دانند بررسی وضعیت اقلیمی این سد از اهمیت بالایی برخوردار است، چراکه این سد عامل انحراف آب‌های دجله و فرات است و علت اصلی ایجاد گرد و غبار در خوزستان به شمار می‌رود. به گفته کارشناسان، این سد از ظرفیتی معادل ۳ برابر بزرگترین سد ایرانی یعنی کرخه برخوردار است و از ورود همه ۵۶درصد حجم آبی که از خاک ترکیه به دجله سرازیر می‌شد، جلوگیری کرده و مسائلی همچون بیابان‌زایی و خشکسالی در عراق را به دنبال داشته است. توفان‌های گرد و غبار، مشکلی است که در «همایش بین‌المللی مقابله با گرد و غبار؛ چالش‌ها و راه‌حل‌های عملی» دوشنبه با حضور وزیران و نمایندگان ۴۳ کشور جهان در تهران مورد بررسی قرار گرفت. فضلی چرمان به عنوان نماینده ترکیه و رئیس هیات ترکیه‌ای نیز از شرکت‌کنندگان در این همایش بود.چرمان در حاشیه گشایش همایش بین‌المللی گردوغبار در محل اجلاس سران کشورهای اسلامی در گفت‌وگو با ایرنا درباره تاثیر احداث سد ایلیسو بر وضعیت خشکسالی و گرد و غبار در منطقه، چنین تاثیراتی را ادعاهای بی‌پایه و اساس دانست و گفت: ما از همایش‌ها، گفتمان‌ها و گفت‌وگوها استقبال کرده، اما خواهش می‌کنیم بدون مطالعه از ما انتقاد نشود. ما اعتقاد نداریم که بروز گرد و غبار و توفان‌های گرد و غباری در منطقه نتیجه پروژه‌های سدسازی ترکیه (گاپ) است. هیچ داده، پژوهش یا اطلاعات ملی برای حمایت از این مسئله وجود ندارد. هنگامی که ما برای احداث سدسازی در ترکیه تصمیم‌گیری می‌کنیم، دقت داریم که به هیچ‌وجه آسیبی به برادران همسایه‌مان وارد نشود و پیش از شروع احداث این سدها پژوهش‌های جامعی درباره تاثیرات زیست‌محیطی آن نه‌تنها در ترکیه بلکه در کشورهای همسایه انجام داده‌ایم. به نظر من مطالبی که درباره تاثیر زیست‌محیطی این سدها بر کشورهای پایین‌دست مطرح می‌شود، نادرست است. رئیس هیات ترکیه‌ای در همایش بین‌المللی مقابله با گردو غبار با این تاکید که باید در سطح منطقه صحبت شود، افزود: خواهش می‌کنم انگشت اتهام به سوی ما گرفته نشود، اگر می‌خواهید همکاری‌های نتیجه‌بخشی شود، باید بحث‌ها و مذاکراتی که می‌شود، عاری از هرگونه سرزنش طرف مقابل و با حسن نیت باشد. چرمان در ادامه با تاکید بر اینکه ترکیه برای پر شدن مخازن پشت سد ایلیسو به ۲ تا ۵ سال زمان نیاز دارد، در عین حال گفت: ما در این مدت حقابه پایین‌دست را به طور کامل متوقف نمی‌کنیم و تصمیم‌گیری در این زمینه به نوع سد بستگی دارد؛ این یک واقعیت اساسی است که پرشدن مخازن زمان‌بر است. رئیس هیات ترکیه‌ای همچنین گفت: اگر کل آب را قطع کنیم در دو سال، اگر ۵۰درصد آب را رها کنیم در ۴سال و اگر ۲۵درصد آن را رها کنیم در ۸ سال مخازن سد پر خواهد شد. این فرضیات می‌تواند نشان دهد چه زمانی برای پرشدن مخزن لازم است تا حقابه پایین‌دست تامین شود. از سوی دیگر ما به تحولات در پایین‌دست بی‌اعتنا نیستیم. چرمان در عین حال گفت: به‌طور قطع در یکی دو سال نخست که باید مخازن پشت سد پر شود، تاثیرهایی روی کشورهای پایین‌دست خواهد داشت و این یک واقعیت است، اما زمانی که بازه زمانی ۲ تا ۵ ساله برای پر شدن مخازن پشت سد تمام شد، حتی نقش مثبتی برای مناطق پایین‌دست ایفا خواهیم کرد. زمانی که یک یا چند کشور پایین‌دست با خشکسالی روبه‌رو شوند، می‌توانیم میزان آب مورد نیاز را در اختیارشان قرار دهیم. چرمان همچنین درباره تاثیرهای احداث سد ایلیسو بر عراق گفت: ما در حال مذاکره با عراق هستیم، اما مسئله‌ای که باید به آن توجه شود امنیت منطقه است؛ اکنون عراق و سوریه در آتش هستند و دولت این کشورها نمی‌توانند به تعهدات‌شان عمل کنند. وی با اشاره به حملات تروریست‌های داعش در منطقه، این‌طور عنوان کرد: بنابراین حتی اگر توافق‌های جامع و مستحکمی با کشورهای پایین‌دست مانند عراق و سوریه داشته باشیم، دولت‌های آن کشورها قدرت کافی برای اجرای قراردادها ندارند. چرمان همچنین درباره آثار باستانی در بالادست سد ایلیسوی ترکیه که با آب‌گیری به زیرآب خواهند رفت، گفت: در این زمینه در ترکیه بسیار صحبت شده است اما با وجود مخالفت‌ها، ما این پروژه را اجرا کردیم. در این راستا یکی از مقبره‌های باستانی را که از جمله سرمایه‌های برگشت‌ناپذیر بود، به دو کیلومتر بالاتر جابه‌جا کردیم تا زیر آب نرود. چرمان در عین حال با اشاره به اینکه فعالیت‌های بشری از قبیل سدسازی به‌طور قطع در داخل و خارج هر کشوری تاثیرگذار خواهد بود، گفت: البته سد در کنار خود منافع و مزایایی نیز ایجاد می‌کند، این تنها در ترکیه نیست و در ایران هم سدسازی منافع خود را دارد. ترکیه باید به حقابه کشورهای پایین‌دست توجه کند ناصر مقدسی، قائم‌مقام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با اشاره به تاثیر ۸۰درصدی منشأهای خارجی در گرد و غبار ایران اظهار کرد: این موضوع که سدسازی‌های ترکیه اقدام تخریبی نیست و بر توفان‌های گرد و غبار منطقه تاثیر ندارد، تنها ادعای نماینده ترکیه است. او در گفت‌وگو با ایسنا درباره اظهارات رئیس هیات اعزامی ترکیه به همایش بین‌المللی مقابله با گرد و غبار که تاثیر سدسازی‌های ترکیه بر وقوع توفان‌های گرد و غبار منطقه را انکار می‌کند، گفت: دولت ترکیه معتقد است که اقدامات‌شان در حوزه سدسازی تخریبی نیست. این ادعای نماینده ترکیه است که در جلسه مطرح شده است. از این‌رو، نماینده عراق، سوریه و ایران باید درباره این موضوع در جلسه صحبت کنند. قائم‌مقام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور افزود: آنچه رئیس‌جمهوری کشورمان درباره منشأهای خارجی گرد و غبار ایران مطرح کرد به‌طورکامل درست است و ۸۰درصد گرد و غبار ایران از کانون‌های خارجی نشأت می‌گیرد. این عدد را سازمان هواشناسی جهانی نیز تایید کرده است. مقدسی با بیان اینکه ترکیه در مقام نفی این موضوع برآمده است، گفت: به موضوع مدیریت منابع آب تاکید بسیاری داریم و رژیم آبی در پایین‌دست و بالادست باید رعایت شود. رئیس‌جمهوری نیز بر این موضوع تاکید کرد که نباید هیچ کشوری تنها به منافع ملی خود فکر کند زیرا این مسئله هم به ضرر منطقه و هم به ضرر همان کشور خواهد بود. قائم‌مقام سازمان جنگل‌ها با تاکید بر ضرورت رعایت حقابه پایین‌دست از سوی ترکیه اظهار کرد: سیکل جریان آب باید در برنامه‌ریزی‌ها دیده شود. مقدسی در پاسخ به این موضوع که نماینده ترکیه در همایش بین‌المللی گرد و غبار معتقد است سدسازی ترکیه موضوعی است که بین دولت عراق و ترکیه است و به نگرانی دولت ایران نیاز نیست، اظهار کرد: یکی از منشأهای گرد و غبار ایران، هورالعظیم عراق است. سایر هورها که به علت قطع شدن آب دچار خشکی شده به کانون گرد و غبار تبدیل شده است و منشأ گرد و غبار برای ایران هستند. این بسترها ابتدا روی عراق و سپس بر ایران اثر می‌گذارد.
ارسال نظر