داستان نرخ سود سپرده بانکی در جهان

بانک‌های مرکزی در سراسر جهان در طول بحران مالی سال‌های ۲۰۰۷ (۸۶-۸۵) تا ۲۰۰۹ میلادی (۸۸-۸۷) به شدت نرخ‌های سود بانکی را پایین آوردند.

به گزارش پایگاه خبری گسترش، روزنامه صمت نوشت: از آن زمان به بعد نرخ سود بانکی در بسیاری از کشورها در یک رقم بسیار پایین تاریخی باقی ماند؛ رقمی که برای بیشتر کشورهای توسعه‌یافته نزدیک به صفر بود. در این سال‌ها کشورهای توسعه یافته همین سیاست را پیش بردند و حالا در کشورهایی چون بریتانیا، امریکا و اعضای اتحادیه اروپا نرخ سود سپرده پایین است. این درحالی است که سود بانکی در برخی کشورهای درحال توسعه نه به دلیل قدرت اقتصاد که به دلایل دیگر بالا و به ضرر رشد اقتصادی در این کشورها است. بریتانیا ( بانک مرکزی انگلیس) «کمیته سیاست پولی» (MPC) بانک مرکزی انگلیس نرخ اصلی سود سپرده (نرخ پایه) را در روز ۴ اوت ۲۰۱۶ (۱۳ مرداد ۹۵) از ۵/۰ درصد به ۲۵/۰ درصد کاهش داد. این نخستین تغییر از مارس ۲۰۰۹ (اسفند ۸۷) و کمترین میزان سود سپرده از زمان تاسیس این بانک در سال ۱۶۹۴ میلادی (۱۰۷۳) است. تصمیم کمیته سیاست پولی در آن زمان به این دلیل گرفته شد که این کمیته چشم‌انداز ضعیف‌تری برای اقتصاد بریتانیا در پی رای مردم این کشور به خروج از اتحادیه اروپا پیش‌بینی می‌کرد. در واقع مهم‌ترین دلیل کاهش نرخ سود سپرده بانکی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا است که رای آن سال گذشته داده شده و تا سال آینده نیز اجرایی می‌شود. کمیته سیاست پولی بانک مرکزی انگلیس در کنار کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی به ۲۵/۰ درصد به طرح اقدامات دیگری در راستای بهبود وضعیت اقتصادی این کشور نیز روی آورد که توسعه برنامه «کاهش کمی(quantitative easing) » یکی از آنها است. کاهش کمی یک سیاست پولی غیرمتعارف است که در آن بانک مرکزی اوراق بهادار دولتی یا سایر اوراق بهادار را از بازار با هدف کمتر کردن نرخ سود و افزایش عرضه پول می‌خرد. پس از تعیین نرخ سود سپرده در اوت سال گذشته (مرداد ۹۵) این نرخ تا نشست بعدی بانک مرکزی انگلیس در اوت امسال (مرداد ۹۶) بدون تغییر باقی ماند. در نشست اوت امسال (مرداد ۹۶) نیز بیشتر اعضای کمیته سیاست پولی بانک مرکزی انگلیس یعنی ۶ نفر رای به ثابت ماندن این نرخ دادند و تنها ۲ نفر خواهان تغییر در این نرخ بودند. اعضای رای دهنده به افزایش نرخ سود سپرده بانکی نگران این بودند که نرخ تورم سریع‌تر از پیش‌بینی ماه‌های گذشته بالا برود. به هر حال مقامات انگلیس بسیار نگران پیامدهای خروج از اتحادیه اروپا هستند و تلاش می‌کنند این خروج با کمترین هزینه ممکن انجام شود. حوزه یورو (بانک مرکزی اتحادیه اروپا) «بانک مرکزی اروپا» (ECB) در مارس ۲۰۱۶ (اسفند ۹۴) نرخ پایه سود برای کشورهای حوزه یورو را به کمترین میزان یعنی صفر درصد رساند و نرخ سپرده نیز در همان زمان از سوی این بانک منهای ۴/۰ درصد اعلام شد. بانک مرکزی اروپا همچنین راهبری یک برنامه کاهش کمی را آغاز کرد هدف از این کار ایجاد محرک اقتصادی برای این منطقه پولی اعلام شد. در روز ۸ دسامبر سال گذشته (۱۷ آذر ۹۵) بانک مرکزی اروپا اعلام کرد که از برنامه کاهش کمی خود خواهد کاست و خرید اوراق بهادار را از ۸۰ میلیون یورو در ماه به ۶۰ میلیون یورو کاهش می‌دهد؛ برنامه‌ای که از ماه آوریل (فروردین) اجرایی شد. این سیاست پولی در نشست ماه ژوئیه (تیر) امسال بانک مرکزی اروپا بدون تغییر باقی ماند. امریکا (فدرال رزرو) فدرال رزرو یا بانک مرکزی امریکا در تازه‌ترین نشست خود در روزهای ۲۵ و ۲۶ ژوئیه (۳ و ۴ مرداد) نرخ سود سپرده بانکی را بدون تغییر یعنی ۱ و ۲۵/۱ درصد باقی گذاشت. این نرخ‌ها کم‌کم از صفر و ۲۵/۰ درصد در دسامبر ۲۰۱۵ (آذر ۹۴) به این نرخ رسیده است. رشد اشتغالزایی در امریکا و رشد اقتصادی پیوسته دلیل این افزایش سود بانکی اعلام شده است. بازار کار در امریکا در حال تقویت شدن و نرخ بیکاری نیز کاهش یافته است. هزینه خانوارها و سرمایه‌گذاری ثابت کسب‌وکارها نیز افزایش داشته است. در سال گذشته میلادی کلی صرف‌نظر از نرخ مواد غذایی و انرژی کاهش پیدا کرده و به کمتر از ۲ درصد در امریکا رسید. با توجه به اینکه نرخ تورم برای تعیین نرخ سود بانکی عامل مهمی به شمار می‌آید و تورم بلندمدت نیز در امریکا در آینده در تعادل و با تنها اندکی تغییر خواهد بود، فدرال رزرو اقدام به افزایش نرخ سود بانکی در این مدت کرده است. بیشترین نرخ سود بانکی را کدام کشورها دارند؟ با توجه به پایین بودن نرخ سود سپرده در کشورهایی چون امریکا، بریتانیا و اعضای اتحادیه اروپا اگر شهروندان این کشورها بخواهند پول خود را به امید گرفتن سود در بانک بگذارند، نه‌تنها سودی برایشان ندارد بلکه ممکن است وادار به تحمل ضرر هم بشوند. اما کشورهای دیگری در دنیا هستند که مردمشان به حساب بانکی به چشم یک منبع درآمد نگاه می‌کنند. کشورهای اوکراین با ۲۰ درصد، ازبکستان با ۲۰ درصد، آرژانتین با ۴۵/۱۷ درصد، مغولستان با ۱۰/۱۵ درصد، آذربایجان با ۱۵ درصد و ایران با ۱۵ درصد بیشترین نرخ سود بانکی اسمی را در جهان امروز دارند. تورم که در زبان اقتصاد به‌طورمعمول به معنی افزایش نرخ کالا و خدمات در طول زمان است باید در هر کشور وجود داشته باشد. در واقع میزان مشخصی از تورم اگر وجود داشته باشد اقتصاد سالم است. اما اگر نرخ تورم بالا باشد بیماری اقتصاد حتمی است. این مشکل وقتی پیش می‌آید که مشتری‌ها به‌جای ذخیره‌کردن پول آن را خرج کرده و خرید کنند. در این شرایط تقاضا با عرضه همخوانی خود را از دست داده و گرانی به‌وجود می‌آید. اینجاست که برخی دولت‌ها تصمیم به بالا بردن سود سپرده می‌گیرند که پول ریخته شده در جامعه را جمع‌آوری کرده و به بانک‌ها بسپارند. اما وقتی تورم کم می‌شود و نرخ سود بالاتر از نرخ تورم باقی می‌ماند، اقتصاد از آن سوی پشت بام می‌افتد و این‌بار پولی در جامعه نیست که خرج کار و تولید شود. بنابراین برای برخی کشورها از جمله ایران بالا بردن نرخ سود بانکی در شرایطی که عدد آن از تورم بیشتر است، به ضرر رشد اقتصادی و اشتغالزایی تمام می‌شود. منبع: parliament