تحلیل رسانههای خارجی از سطح غنیسازی ایران
برخی رسانهها و تحلیلگران در غرب معتقد هستند گام دوم ایران در کاهش تعهدات در قالب برجام اقدامی جدی تر از سوی تهران است که تلاش میکند تا جامعه بینالمللی به ویژه اروپا را در زمینه ابتکار عمل بیشتر در مقابل امریکا و برای حفظ برجام تحریک کند.
گسترشنیوز: یک سال پس از خروج «دونالد ترامپ» رئیسجمهوری ایالات متحده از توافق هستهای چندجانبه با ایران و پس از اعلام یک مهلت ۶۰ روزه، تهران گام دوم در مسیر کاستن از تعهدات هستهای خود را به جهانیان اعلام کرد.
جمهوریاسلامی ایران روز گذشته افزایش غنیسازی به سطحی فراتر از ۳.۶۷ درصد ذکرشده در توافق و راهاندازی تاسیسات هستهای در اراک را به صورت رسمی اعلام کرد. این دو گام جدید اقداماتی بودند که ایران به علت برخوردار نشدن از مزایای حفظ برجام و بیعملی کشورهای اروپایی در مقابل فشارهای حداکثری کاخ سفید انجام داد.
بسیاری از تحلیل گران مخاطب اصلی این تلاش را سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس میدانند که نتوانستند وعدههای داده شده را عملی نمایند و منافع اقتصادی ایران را تامین کنند. آنها تقریباً اقدام خاصی را هم در مقابل ترامپ به نمایش نگذاشتند. تارنمای شبکه خبری «سی.ان.ان» در گزارشی در تحلیل افزایش سطح غنیسازی ایران نوشت: ایران برای دومین بار توافق هستهای سال ۲۰۱۵ را نقض کرد با این حال نکته جالب آنجاست که روندها در خلیجفارس آرام است؛ اگرچه حملات لفظی شدیدی در جریان است اما در عمل تغییر خاصی رخ نمیدهد.
ابهام در سطح غنیسازی ایران
تهران اعلام کرد که سطح غنیسازی اورانیوم خود را به هر اندازهای که نیاز آن ایجاب کند میرساند. طبق گزارش سی.ان.ان برخلاف برخی پیشبینیها که رسانهها و تحلیلگران در مورد میزان غنیسازی بیان میکنند ایران هیچ رقمی را برای فعالیت خود اعلام نکرد. این گام تهران در ادامه روندی بود که ایران پیش از این با افزایش ذخیره ۳۰۰ کیلوگرمی اورانیوم غنی شده آغاز کرد.
بنا بر تحلیل این شبکه خبری، گام دوم ایران متفاوت از ضرب الاجل ابتدایی است. در واقع گام نخست ایران بیشتر نمادین بود زیرا با هزاران کیلو اورانیوم ۳.۶۷ درصدی و راکتورهای قدیمی نمیتوان اقدام خاصی را برای ساخت بمب انجام داد. آن سطح غنیسازی در واقع بیفایده است اما بالا رفتن سطح اورانیوم به فراتر از آن مهم است.
این شبکه خبری با ابراز تعجب از روند تحولات آورده است «چقدر زمان باعث تغییر میشود». اگرچه مقامهای ایرانی با قدرت اعلام کردند که سطح غنیسازی را افزایش میدهند اما در مورد تأمین سوخت مورد نیاز راکتور تحقیقاتی تهران نظری را ابراز نکردند. این تاسیسات نیازمند اورانیوم ۲۰ درصدی است اما نکته جالب اینجاست که امریکاییها آن را در سال ۱۹۶۷ میلادی در زمان شاه احداث کردند و سوخت آن هم از سوی این کشور تامین میشد اما امریکا اکنون رویهای کاملاً متفاوت را اتخاذ کرده است.
تحلیل بالا با بیان این نکته که افزایش سطح غنیسازی یعنی به صدا در آمدن صدای زنگ خطر، افزود ایران با اعلام نکردن سطح جدید غنیسازی چند هدف را دنبال کرده است. نخست آنکه با این اقدام نشان داد که ممکن است هر چند اندک تعهد خود در توافق هستهای برجام را رعایت نکند. از طرف دیگر این ابهام در عرصههای داخلی و خارجی و رسانهای میتواند کارساز باشد. همچنین اعلام این اقدام با هدف افزایش فشار بر سه کشور اروپایی صورت گرفت تا به ایران در مقابله با فشارهای ایالات متحده کمک کنند. دونالد ترامپ با خروج از توافق هستهای سال ۲۰۱۵ بار دیگر تحریمهایی را علیه ایران وضع کرد. ایران میخواهد کشورهای اروپایی را وادار سازد تا مکانیسمی را ایجاد کنند که از طریق آن تهران بتواند تاثیر موانع ترامپ را کم کند. با این حال به اعتقاد "سی. ان.ان" احتمال انجام چنین امری از سوی اروپا اندک است زیرا شرکتهای اروپایی حاضر به پذیرش ریسک از دست دادن تجارت با ایالات متحده به علت معامله با ایران و نقض تحریمهای واشنگتن نیستند.
سی. ان.ان: گام دوم هستهای با هدف افزایش فشار بر سه کشور اروپایی صورت گرفت تا به ایران در مقابله با فشارهای ایالات متحده کمک کنند.
در طرف مقابل این ابهام باعث اظهارات متعارضی هم شد. اندک زمانی پس از اعلام مقامهای ایرانی «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر اسرائیل مدعی شد افزایش غنیسازی به معنی آن است که ایران به دنبال ساخت بمب اتمی است. این درحالی است که هیچ نشانهای از دنبال کردن چنین هدفی از سوی تهران وجود ندارد و ایران تاکید کرده است که برنامههایش را با اهداف صلح آمیز دنبال میکند.
«امانوئل مکرون» رئیسجمهوری فرانسه اگرچه پس از یک گفتوگوی تلفنی طولانی با همتای ایرانی خود اعلام کرد تهران باید متن توافق را رعایت کند اما به نوشته سی.ان.ان. این اتفاق رخ نخواهد داد زیرا امریکا هم از سطح تحریمهای خود نکاسته، ضمن اینکه اروپا هم تاکنون اقدامی برا کاهش فشار تحرمها انجام نداده است.
سی. ان.ان شرایط کنونی را برای همه طرفها به گیر افتادن دریک بن بست تشبیه کرد. این مانند افتادن در آسانسوری خراب است که همه افراد راهی به جز فریاد زدن ندارند حال آنکه درجه حرارت به آهستگی بالا میرود. نکته بارز آن است که ایران و امریکا مایل به جنگ نیستند اما در هر دو کشور دیدگاههای تندی وجود دارد که میتواند به راحتی شرایط را تغییر دهد.
اروپا مخاطب اصلی ایران
برکسی پوشیده نیست که هدف ایران از اعلام گام دوم تحریک کشورهای اروپایی برای اقدام عملی بهتر و سریعتر در قبال تعدات آنها در برجام است. دلیلی که چنین تحلیلی را منطقی تر جلوه میدهد آن است که ایران تاکید کرد در صورتی که کشورهای اروپایی به تعهدات خود به ویژه ۱۱ اقدام تصریح شده عمل کردند تهران بار دیگر ضمن بازگشت به برجام، مفاد آن را همچون گذشته به اجرا در میآورد.
تارنمای نشریه « Common Dreams» نیز ضمن بیان این نکته آورده است ایران اقدامات تحریمی دونالد ترامپ را تروریسم اقتصادی میداند و اقدامات متقابل اخیر ایران را قابل بازگشت عنوان کرد.
این نشریه با بیان اینکه تهران گامهای خود را برای افزایش فشار بر اروپا در عمل به وعدهها انجام میدهد افزود از زمانی که دونالد ترامپ با خروج از برجام تعهد خود در این توافق را نقض کرد تحریمهای سختی را علیه تهران به اجرا در آورده است. اگرچه این اقدام رئیسجمهوری امریکا با محکومیتهای جهانی و هشدار در مورد تبعات آن همراه بود اما تاکنون ایران و اروپا تلاش کردند تا توافق را حفظ کنند. با این حال تحریمهای روز افزون و فشار حداکثری امریکا صدمات زیادی را بر اقتصاد ایران وارد کرده است.
به اعتقاد کارشناسان این نشریه، اگرچه اروپا از تحریمهای ترامپ حمایت نکرد و حتی در برخی مواقع مخالفت خود را هم اعلام کرد اما اروپاییها ابتکار چندانی را برای حفظ نجات توافق و پایههای اصلی آن نشان ندادند.
«جان آلترمن» مدیر برنامه خاورمیانه در «مرکز مطالعات بینالمللی و راهبردی» هم بر این اعتقاد است که دولت ایران سعی میکند وضعیت مبهمی را ایجاد کند تا بدون مطرح بودن وقوع جنگ، باعث راهاندازی گفتوگوهای چندجانبه بینالمللی شود.
به اعتقاد تحلیلگران در این شرایط اکنون توپ در زمین غربیها به ویژه اروپا قرار دارد که نشان دهد تاچه اندازه برای حفظ برجام و تامین نظرات و منافع تهران اهمیت قائل میشود. به طور قطع اقدام مناسب وعده داده شده به ایران در زمینه تامین منافع و تجارت با تهران در سطح پیش از خروج ترامپ از توافق میتواند نشان دهنده عزم دوطرف برای عمل به تعهدات و کاهش سطح بحران باشد و زمینه را برای تعاملهای سازنده بیشتر در آینده فراهم آورد.
منبع: ایرنا
ارسال نظر