حفظ برجام مقابل هولیگان‌ها
امیر مهرزاد/ روزنامه‌نگار
از نخستین موارد هولیگانیسم را می‌توان آشوب و آتش‌سوزی حومه شهر قسطنطنیه بعد از انجام مسابقه ارابه‌رانی گروههای آبی و سبز یاد کرد که بر اثر آن بیش از ده‌ها هزار نفر کشته شدند. هولیگانیسم فوتبالی نیز در انگلستان در دهه ۱۹۷۰ میلادی همزمان یا بعد از برگزاری مسابقه‌های فوتبال رواج یافت که مخالفان یا موافقان گروههای فوتبال به عنوان اعتراض یا خوشحالی شروع به انجام اعمال غیرقانونی و هیجانی می‌کردند.
خروج دونالد ترامپ از برجام را نیز از منظری می‌توان با رفتار هولیگان‌ها مقایسه کرد. در شرایطی که ایران، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان در حال تماشای انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای و بازگشت ثبات به روابط اقتصادی و سیاسی در دنیا بودند، ناگهان امریکا در نقش هولیگان‌های فوتبالی دهه ۱۹۷۰ ظاهر شد. ترامپ به دور از اصول دیپلماسی حتی تمدید ۴ ماهه خودش را زیر سوال برد و در حالی که هنوز چند روز به پایان مدت تعلیق تحریم‌ها مانده بود، تعلیق خودش را شکست و به دنیا ثابت کرد پایبند به توافق‌های جهانی نیست. البته پیش از این نیز امریکا بارها و بارها از توافق‌های جهانی خارج شده بود. کشوری که امروز مدعی است ایران استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته ندارد، تنها کشوری است که از بمب‌های هسته‌ای استفاده کرده است. امریکا در زمان ریاست‌جمهوری هری ترومن هیروشیما و ناکازاکی را مورد هدف بمب‌های اتمی قرار داد و بارها و بارها سلاح شیمیایی به کشورهایی مانند عراق، عربستان، رژیم اشغالگر قدس و دیگر هم‌پیمان‌های دائمی یا مقطعی خود فروخته است. با تمام اینها اکنون امریکا مدعی است که انرژی هسته‌ای در ایران صلح‌آمیز نیست.
اقتصاد و برجام
یکی از جدی‌ترین ملزومات ایران برای توافق با کشورهای موسوم به ۱+5 شرایط اقتصادی ایران در زمان تحریم‌ها بود. شرایطی که به دلیل نبود روابط مناسب با دنیا و ضعف در سیاست‌های اقتصادی داخل کشور، آواری از نابودی سرمایه و بی‌کفایتی بر اقتصاد ایران ریخت. ایران در سال‌های تحریم گاهی برای واردات کالاهای اساسی باید ماه‌ها منتظر می‌ماند. در مقطعی سرنگ در کشور وجود نداشت و بسیاری از بیماران در انتظار سرنگ می‌ماندند. این تنها گوشه کوچکی از بحران‌های ایران در زمان تحریم‌ها بود. البته در این زمینه هرگز فراموش نخواهد شد که نخبگان و مهندسان ایرانی چطور بخش قابل توجهی از نیازهای صنعتی و تولیدی کشور را برطرف کردند اما اختلاس‌های سریالی، پروژه‌های نیمه‌تمام، بخشی از قراردادهای نفتی و جریمه‌های بین‌المللی از جمله محورهایی بود که اقتصاد ایران را به شرایط بحرانی کشاند.
پس از برجام آواربرداری از اقتصاد ایران آغاز شد و طبیعی بود که این آواربرداری به صرف زمان بسیاری نیاز دارد. در این عرصه یکی از سیاست‌هایی که ایران در پیش گرفت عقد قراردادهای جدی در حوزه صنعت و نفت و گاز بود. ایران در این زمینه توانست با غول‌های بزرگ دنیا قرارداد همکاری به امضا رساند.
توتال، گازپروم، زاروبژنفت، رنو، پژو، ایرباس، بوئینگ و برخی دیگر از شرکت‌های بزرگ جهانی از جمله قراردادهای پسابرجامی ایران را تشکیل می‌دهند. ایران در سال‌های پس از تحریم توانست با این شرکت‌ها و کشورهای بسیاری همکاری‌های جدی داشته باشد. رفتار ترامپ و اتهام‌ها و توهین‌های او نشان می‌دهد هر کدام از این قراردادها نقش توپی را داشت که از زمین ایران به دروازه ترامپ زده می‌شد. اکنون طبیعی است که ترامپ در نقش هولیگانی گل‌باران شده این‌طور رفتار کند و پیش از موعد مقرر آخرین تصمیم خودش را نقض کند.
ناظران این نمایش هولیگانیستی
اکنون ترامپ و مجلس سنای امریکا تصمیم خود را گرفته‌اند و بر اساس آن تعلیق تحریم‌ها تمدید نشده است. در این زمینه نگاهی به رفتار اتحادیه اروپا و مسیری که دیپلماسی ایران طی می‌کند می‌تواند دور‌نمای روشن‌تری از آینده ایران در شرایط تحریم‌های امریکایی بدهد. اتحادیه اروپا با انتقاد شدید از تصمیم تازه ترامپ سعی کرد فاصله معناداری بین خودش با امریکا ایجاد کند. دیپلمات‌ها و مسئولان ایرانی نیز سعی کردند با همین انتقادها ماجرا را پیش ببرند. در صورتی که ایران از حمایت کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا برخوردار است نیازی به برخورد مستقیم دیده نمی‌شود. ایران با روندی که تا‌‌کنون در پیش گرفته می‌تواند روابط خود را با کشورهای عضو اتحادیه اروپا تقویت کند. در شرایطی که اتحادیه اروپا و شرکت‌های اروپایی صلح‌آمیز بودن انرژی هسته را در ایران پذیرفته و قراردادهای بزرگی با ایران امضا کرده‌اند بهترین سیاست برای مهار کردن امریکا ادامه روند همکاری‌های اقتصادی و صنعتی با کشورهای غیر‌هولیگانی در دنیا است.
ارسال نظر