خرس ولخرج و پول هدر ده

محسن جلال‌پور/ فعال اقتصادی

آب در ایران با سرعت هرچه تمام‌تر به سمت تبدیل شدن به یک بحران اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی پیش می‌رود. باوجود اینکه کشور ما یکی از قدیمی‌ترین و بهترین ساختارها را برای بهره‌برداری از منابع آب داشته، اکنون به‌دلیل سیاست‌گذاری‌های نادرست، با سرعتی باور نکردنی به سمت یک بحران غیر قابل مهار پیش می‌رود. افت شدید میزان بارش‌ها، ضعف سیاست‌گذاری و اوج گرفتن تقاضای آب، منجر به بهره‌برداری بیش از حد از منابع آب در ایران شده است. این روند پایه‌گذار بحرانی است که آینده این سرزمین را تحت تاثیر قرار خواهد داد زیرا سرعت مصرف آب‌های زیرزمینی بسیار بیشتر از سرعت جایگزینی این آب‌هاست. این نامتعادلی، درنهایت منجر به تخلیه پایدار منابع آب زیرزمینی می‌شود و این آغاز یک فاجعه بسیار نگران‌کننده است که علاوه بر آثار زیست‌محیطی، آثار اقتصادی، اجتماعی و امنیتی فراوانی هم به دنبال خواهد داشت. اقتصاددانان بارها هشدار داده‌اند باوجود کمیابی شدید منابع آبی، نرخ آب در ایران به قدری ناچیز است که به مردم سیگنال‌های نادرست می‌دهد. ما قدر آب، نان، انرژی و منابع تجدید ناپذیر خود را نمی‌دانیم و از آنجا که هزینه ناچیزی بابت آنها می‌پردازیم، هرگز قادر به اصلاح الگوی مصرف خود نیستیم. یارانه گزافی که دولت بابت آب، برق و انرژی ارزان متقبل می‌شود، باعث شده انگیزه‌ها برای مصرف بهینه این منابع از بین برود. بخشی از چالش آب در کشور ما به مدیریت تقاضا و ایجاد انگیزه برای مصرف بهینه آن ارتباط پیدا می‌کند. سیاستمداران برای اینکه محبوبیت بخرند، واسطه شده‌اند تا منابع با نرخ ارزان در اختیار ما قرار گیرد، ما هم خوشحالیم که از این خرس ولخرج و پول هدرده، مویی بکنیم، اما غافلیم از اینکه داریم سهم فرزندان‌مان را می‌خوریم. به‌تازگی معاون وزیر نیرو در امور آب و فاضلاب گفته در ۵۰ سال گذشته هیچ سالی کمتر از امسال بارش نداشتیم. اگر باران نبارد و ما به همین شکل آب را هدر بدهیم، دیری نمی‌پاید که باید از این سرزمین کوچ کنیم. ادامه این مسیر غیرممکن است و به‌طور قطع در آینده‌ای نزدیک به شکل یک بحران غیر قابل مهار، عواقب بسیاری برای همه ما به‌دنبال خواهد داشت.