چرا آزمایش ایدز قبل از ازدواج اجباری نیست؟

بیماری ایدز بیماری است که از چند روش محدود منتقل می‌شود. یکی از راه‌های انتقال این بیماری رابطه‌ی جنسی پرخطر است با این حال نام آزمایش ایدز در میان آزمایش‌های اجباری قبل از ازدواج نیست.

گسترش نیوز - ایرج حریرچی سخنگوی وزارت بهداشت گفت دلایل علمی اخلاقی و حقوقی دارد. زهرا بیات جوزانی، مدیر مرکز تحقیقات ایدز ومدیر اجرایی شبکه ملی ایدز نیز در این مورد توضیح داد که خاصیت این آزمایش داوطلبانه بودن آن است و در هیچ کجای جهان این آزمایش اجباری نیست.

حریرچی: برای اجباری بودن این آزمایش ملاحظات اخلاقی وجود دارد ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت درباره‌ی اجباری نبودن آزمایش ایدز قبل از ازدواج به خبرنگار انصاف‌ نیوز گفت: «در مورد این موضوعات در دنیا تصمیمات علمی گرفته می‌شود، این تصمیمات هم باید با ملاحظات علمی و هم ملاحظات اخلاقی باشد. هرکشوری برای بیماری‌هایی مثل ایدز یا هپاتیت یا سفلیس با توجه به میزان شیوع در آن کشور و فرهنگ هر کشور روش خاصی دارد. برای این موضوع بیشتر کمیته‌های کشوری تصمیم می‎گیرند که متشکل از افراد مختلف با تخصص‌ها و ملاحظات مختلف هستند؛ در کشور ما هم برای این موضوع سال‌ها «کمیته کشوری ایدز» تصمیم گرفته است. این کمیته در وزارت بهداشت است و متشکل از اساتید مختلف رشته‌های بهداشتی، درمانی و همچنین اساتید علوم اخلاقی و اجتماعی است.» او در توضیح اثر دوره‌ی پنجره بیماری ایدز بر روی اختیاری بودن این آزمایش گفت: «برخلاف بیماری مثل تالاسمی که با یک آزمایش به طور قطعی تشخیص داده می‌شود، در مورد ایدز دوره‌ی پنجره وجود دارد؛ در این دوره تا مدت‌ها ممکن است آزمایش بیماری را تشخیص ندهد. اگر آزمایش در این زمان گرفته شود یک منفی کاذب که باعث یک اطمینان کاذب می‌شود دیده خواهد شد.» حریرچی درباره‌ی دیگر علت‌های اجباری نبودن آزمایش ایدز گفت: «از طرفی اگر خود فرد آزمایش دهد و بداند که مبتلا به این بیماری است و به پزشک مراجعه کند، با روش‌هایی مثل دارو می‌توان کاری کرد که احتمال انتقال وجود نداشته باشد. روشی که در دنیا هم معمول است این است که زوجین به طور داوطلبانه این آزمایش را بدهند. تجربه‌ی بین‌المللی این را نشان می‌دهد که با اجباری کردن آزمایش نتایج درستی نمی‌توان گرفت این به خاطر وجود مسایلی مثل تقلب، دوران پنجره و از همه مهم‌تر انگ زدن به افراد است. مسایل حقوقی هم وجود دارند همین الان پرونده‌های متعدد شکایت وجود دارد که بعد از آزمایش فرد شکایت کرده که شما چه حقی داشتید راز من را آشکار کنید؛ به طور کلی به خاطر مسایل اخلاق پزشکی و حقوقی و همچنین به این خاطر که برای این بیماری درمان موفق تجربه‌ شده وجود دارد، بهترین روش تجربه شده در دنیا این است که به افراد توصیه کنیم به طور داوطلبانه آزمایش بدهند.» او در پایان افزود: «در بعضی کشورهای آفریقایی توصیه می‌کنند همه‌ی افراد آزمایش دهند اما درکشور ما با توجه به شیوع کم این بیماری به افراد پرخطر مثل معتادان یا زندانیان این توصیه می‌شود.» زهرا بیات: داوطلبانه بودن این آزمایش دلیل علمی دارد زهرا بیات جوزانی مدیر مرکز تحقیقات ایدز در مورد وضعیت این بیماری در ایران می‌گوید: «کشور ما در وضعیتی است که به آن وضعیت متمرکز می‌گویند، یعنی در یک سری از افراد جامعه که پرخطر هستند شیوع HIV بیشتر است و در دیگر جمعیت عمومی شیوع آن آنقدر کم است که نیازی به غربالگری نیست. اگر قرار باشد آزمایشی به صورت اجباری قبل از ازدواج انجام شود باید شیوع آنقدر زیاد باشد که به صرفه باشد و از طرف دیگر بیماری نشان داده شود؛ اما با توجه به دوران پنجره که در ایدز وجود دارد ممکن است در آزمایش مشخص نشود و فرد با فکر اینکه آزمایش داده شده و مثبت نیست با فرد دیگری ازدواج کند، درحالی که ممکن است اینطور نباشد.» او در مورد داوطلبانه بودن آزمایش ایدز می‌گوید: «آزمایش HIV یک آزمایش داوطلبانه است، مثلا فردی مشاوره گرفته و می‌داند که پس از رفتار پرخطرش چه زمانی باید مراجعه کند، چون این بیماری دوران پنجره دارد و کاملا بستگی دارد به رفتار پرخطری که فرد انجام می‌دهد. وقتی فرد به صورت داوطلبانه مراجعه کند و اطلاعات را در اختیار مشاور قرار دهد و پنهان‌کاری نکند باعث می‌شود که افرادی که در موردشان تشخیص داده می‌شود کاملا روی خط درمان بمانند‌. اگر این آزمایش اجباری شود و همه‌ی افراد مجبور به دادن این آزمایش شوند و مثل آزمایش اعتیاد راه‌های دور زدن آن را پیدا کنند، ماندن افراد روی خط درمان دیگر ممکن نیست. هدف تشخیص فقط این نیست که فرد مبتلا مشخص شود، هدف اصلی ما در جامعه این است که فردی کهHIV دارد روی درمان می‌ماند.» جوزانی در ادامه می‌افزاید: «مهم‌ترین بخش برای ما این است که به افراد اطلاع و آگاهی بدهیم و روش‌های پیشگیری و محافظت از خودشان را به آنها آموزش دهیم و به کسانی که در معرض خطر و رفتار پرخطر هستند آموزش دهیم که بعد از رفتار پرخطر باید چه ‌کار کنند و چه زمانی مراجعه کنند. هدف فقط درمان است نه اینکه آنها را شناسایی کنیم، بگیریم یا کار دیگری کنیم. بنابراین اجباری نشدن این آزمایش دلیل علمی دارد؛ اگر اجباری باشد ممکن است برای درمان -که هدف اصلی ما است- مراجعه نکند. اینها را مقاله‌ها و شواهد و کارهای علمی که در دیگر کشورها انجام شده نشان داده، اینطور نیست که ما دور هم بنشینیم و تصمیم بگیریم، این حاصل تجربه‌ی دیگر کشورها و دنیا است. این موضوع درکنار دوران پنجره و شیوع متمرکز دلایل اجباری نبودن است.» او در مورد وضعیت این آزمایش در دیگر کشورها توضیح می‌دهد:«در هیچ کشوری اجباری نیست زیرا ماهیت این آزمایش offer و پیشنهادی است، حتی برای یک خانم باردار که این آزمایش را می‌گیریم باید به او توضیح دهیم که هدف این آزمایش چیست و منفی و مثبت کاذب چیست تا کاملا آگاهانه این آزمایش را انجام دهد، چون هدف این است که در درمان بماند نه اینکه صرفا متوجه وضعیتش شود و برود قایم شود که مبادا بخواهند وضعیت من را افشا کنند یا به همسرم بگویند و زندگی من را خراب کنند.» بیات جوزانی درباره‌ی راه‌هایی که جلوی شروع بیماری گرفته شود می‌گوید:«هدف ما در علم پزشکی این است که کسی که به ما مراجعه می‌کند بیمار اصلی ما است؛ بیمار اصلی اگر روی خط درمان بماند و ارتباطش را با ما حفظ کند ما می‌توانیم با مشاوره‌های قوی او را مجاب کنیم که وضعیت خود را افشا کند و به همسر و شریک جنسی خود در مورد وضعیت خود اطلاع دهد. به این کار partner notification گفته می‌شود. ما بعد از اینکه یک تستی مثبت می‌شود بیشترین تلاشمان را می‌کنیم که فرد در درمان بماند که هم درمان برای خودش موثر باشد و هم برای شریک جنسی و باقی جامعه بتواند موثر باشد. که این کار فقط با یک مشاوره‌ی قوی و توسط خود فرد انجام می‌گیرد. اگر او احساس تهدید کند علاوه بر اینکه ارتباطمان را با او از دست می‌دهیم دیگر ارتباطی با آدمهای اطراف او و کسانی که ممکن است آسیب بخورند نخواهیم داشت. این مساله در مورد زنان تن فروش و کسانی که شائبه‌ی روابط جنسی متعدد دارند دیده می‌شود.» او در مورد لزوم آموزش مستمر در مورد ایدز می‌گوید: «نکته‌ی خیلی مهم این است که آموزش را محدود به آذرماه و هفته‌ی ایدز نکنیم یک کمپیین بزرگ داشتیم که شهرداری خیلی کمک کرد. این کمپین در چند پارک بزرگ تهران و در چند بیمارستان برای کاهش انگ و استیگمایی که وجود دارد برگزار شد. البته این کارهای ما مقطعی بوده و باید آموزش‌ها مدام و مستمر باشند تا موثر شوند. ما افراد زیادی داریم که بعد از کمپین داوطلبانه آمده‌اند و گفته‌اند می‌خواهیم در این مورد اطلاع‌رسانی کنیم چون اگر خودمان اطلاع داشتیم حتما اقدامات پیشگیری را انجام ‌می‌دادیم.» او در پایان در مورد وضعیت همجنسگرایان در این بیماری می‌افزاید: «یک آقای همجنسگرا به ما مراجعه کرد و گفت حاضرم بیایم و ساعاتی را به صورت رایگان برای اطلاع‌رسانی کمک کنم و افشا کنم که وضعیتم مثبت شده و تنها دلیل آن این است که در مورد مسایل پیشگیری اطلاع کامل نداشتم. همجنسگرایان آقا با توجه نوع رابطه‌ای که برقرار می‎کنند اگر با فرد مبتلا رابطه داشته باشند بیشتر در معرض ایدز هستند.»