سهمیه ۳۰ لیتری بنزین عادلانه است؟

یک کارشناس اقتصاد انرژی و سوخت معتقد است تخصیص ماهانه ۳۰ لیتر بنزین ۱۰۰۰ تومانی به ازای هر فرد انگیزه‌ای برای صرفه جویی وجود ندارد و جای رانت را باز نگه می‌دارد.

گسترش نیوز: کمیته اقتصاد مقاومتی مجلس با انتشار یک گزارش سیاستی تحت عنوان «تخصیص سهمیه بنزین به هر نفر بر بستر کد ملّی خانوار» پیشنهادی در خصوص سهمیه‌بندی بنزین ارائه کرد. بر اساس این طرح سهمیه بنزین یارانه‌ای باید به صورت «ماهانه ۳۰ لیتر بنزین ۱۰۰۰ تومانی به ازای هر فرد» در نظر گرفته شود.

مدیریت قاچاق بنزین، توجه بیشتر به سی ان جی، عدالت از جمله مزایای این طرح است. اما در این رقم انگیزه‌ای برای صرفه جویی وجود ندارد و جای رانت را باز نگه می دارد. به نظر می‌رسد بین ۲۰ تا ۲۵ لیتر بنزین به عنوان سهمیه، عدد مناسبی باشد. این طرح باید به گونه ای تنظیم شود که انتخابات نتواند بر آن تاثیر گذارد و از اعمال سلایق تغییر دولت مصون باشد.

نرخ مصارف مازاد بر سهمیه

جواد نوفرستی، مدرس دانشگاه خاتم و کارشناس اقتصاد انرژی و سوخت با بیان این که در خوب بودن طرح «تخصیص سهمیه بنزین به هر نفر بر بستر کد ملّی خانوار» شکی نیست، به گسترش نیوز گفت: برای مدیریت سوخت کشور دیر یا زود باید به سمت سهمیه بندی بنزین می‌رفتیم. با نگاهی به آمار و ارقام مصرف بنزین می توان دریافت هر روزه چه میزان سرمایه کشور قاچاق می شود. بر اساس طرح «تخصیص سهمیه بنزین به هر نفر بر بستر کد ملّی خانوار»، سهمیه بنزین یارانه‌ای باید به صورت «ماهانه ۳۰ لیتر بنزین ۱۰۰۰ تومانی به ازای هر فرد» در نظر گرفته شود و نرخ مصارف مازاد بر سهمیه نیز (نرخ آزاد) در بازاری که بین مردم برای خرید و فروش سهمیه شکل می‌گیرد یا توسط دولت، تعیین شود.

عدالت شاه بیت طرح تخصیص سهمیه بنزین

کارشناس اقتصاد انرژی و سوخت در ارتباط با مزایای این طرح گفت: حل مشکل قاچاق و یارانه پنهان، شاه‌بیت اصلی طرح «تخصیص سهمیه بنزین به هر نفر بر بستر کد ملّی خانوار» عدالت است. بنزین با قیمت یک هزار تومان یارانه‌ای است که در جیب پر مصرف های سوخت می رود. این پرمصرف ها نیز قشر مرفه هستند، یعنی یارانه‌ها به اقشار پر درآمد تعلق می گیرد. این یعنی بی عدالتی مطلق.

لزوم تعریف چشم انداز ۱۰ ساله

وی در پاسخ به این پرسش که آیا به نظر شما رقم ۳۰ لیتر بنزین برای هر صاحب کد ملی خانوار را مناسب می دانید، گفت: در این طرح انگیزه بالایی برای صرفه جویی وجود ندارد و جای رانت را باز نگه می دارد. ۳۰ لیتر هم زیاد است چون بالاتر از مصرف واقعی امروز کشور -بدون قاچاق- است. به نظر من بین ۲۰ تا ۲۵ لیتر بنزین به عنوان سهمیه، عدد مناسبی است. اما نکته مهمتر اینکه، سهمیه نباید بصورت مقداری تعیین و تخصیص داده شود چون تخصیص سهمیه مقداری و فروش در بازار ثانونیه و ... فسادآور و رانت زاست و باعث می شود کل یارانه به کم مصرف نرسد و به دلال ها و واسطه ها برسد که قدرت چانه زنی و تعیین قیمت را دارند. بهتر است دولت سهمیه ۲۰ تا ۲۵ لیتر را به نرخ آزاد شناور (نزدیک نرخ کشورهای همسایه یا نرخ صادرات ممکن بنزین) به کارت بانکی خانوار واریز کند.

نقص هایی که باید برای آن چاره ای اندیشید

مدرس دانشگاه خاتم در ادامه افزود: این طرح با وجود نقاط مثبتی که دارد، دارای نقص هایی است که باید برای آن چاره ای اندیشیده شود. این طرح فقط سال شروع پرداخت بنزین را مشخص می کند. با توجه به آنکه سال آينده انتخابات مجلس شورای اسلامی را در پیش داریم و بعد از آن انتخابات ریاست جمهوری است، این طرح فرصت خوبی برای شعار های پوپولیستی است. لذا به نظر می رسد این طرح باید به گونه ای تنظیم شود که انتخابات نتواند بر آن تاثیر گذارد و از اعمال سلایق تغییر دولت مصون باشد

سازکاری مشخص

نوفرستی در ادامه افزود: باید میزان واقعی مصرف بنزین مشخص شود، تا کی می خواهیم بنزین را به این شکل توزیع کنیم؟ افق آینده چیست؟ این طرح باید با چشم انداز ده ساله تعریف شود، چشم اندازی که در آن بر اساس یک سازکار مشخص، هر سال از میزان سوختی که به شکل یارانه به مردم داده می شود کم شود و در نهایت در یک عددی مثلا ۱۵ لیتر به عنوان حقوق شهرونی ثابت بماند.

وی با بیان این موضوع که فضای تصمیم گیری در خصوص سوخت چندان شایسته نیست، گفت: هر یک از ارگان ها و سازمان ها برای سامان دهی موضوع سوخت طرح خاصی ارائه می‌دهند، رسانه ها نیز فراخور شرایط خود آن را بازتاب می دهند، باید مرکزیتی ایجاد شود تا تمام طرح های حول محور انرژی در آن گردآورده شود. کارشناسان مستقل و صاحب نظر، این طرح ها را نقد و بررسی کنند و در نهایت تصمیمی شایسته اتخاذ شود.