نگاهی به ۵۰ سال سابقه مونتاژ خودرو در ایران

در ابتدای دهه ۴۰ شمسی ورود شرکت‌های خودروسازی امریکایی در ایران آغاز شد و مدل‌های مختلف خودروهای امریکایی ازجمله فورد خرید و فروش شدند؛ ولی بعدازآن تحریم‌ها آغاز شد و شرکت‌های امریکایی روابط خود را با ایران قطع کردند.

گسترش نیوز - مونتاژ خودرو در ایران به سال ۱۳۴۱ برمی‌گردد. ایران‌خودرو که نام قبلی آن ایران ناسیونال بود نخستین شرکت خودروسازی ایرانی است که انواع خودروهای سبک و سنگین را با همکاری شرکای خارجی و یا به‌تنهایی مونتاژ می‌کرد. تولید اولیه شرکت، اتوبوس‌های LP بود که شاسی آن از آلمان وارد می‌شد و با نصب اتاق بر روی آن در کارخانه ایران‌خودرو مونتاژ شده و برای فروش راهی بازار می‌گردید. در سال ۱۳۴۵ قراردادی با شرکت روتس انگلیس به‌منظور تولید پیکان منعقد گردید. از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ پیکان در مدل‌های مختلف لوکس، جوانان، وانت تولید شد و خرید فروش ماشین روزبه‌روز افزایش پیدا کرد.

در سال ۱۳۵۳ شرکت ایران‌خودرو به جهت حفظ بازار به تولید پژو پرداخت. به همین منظور برای تولید خودروی جدیدتر با پژو فرانسه وارد مذاکره شد و درنهایت عقد قرارداد تولید پژو ۳۰۵ صورت گرفت. پس از انقلاب از سال ۱۳۷۴ ایران‌خودرو همکاری خود را با شرکت پژو فرانسه از سر گرفته شد و این همکاری ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۳۹۱ تحریم‌های ایران افزایش یافت و پژو رابطه‌اش را با ایران‌خودرو قطع کرد. تا اینکه در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۴ پژو با قرارداد ۴۰۰ میلیون یورویی با ایران‌خودرو به توافق رسید و دوباره فعالیت خود را شروع کرد.

سیتروئن شرکت فرانسوی دیگری است که تولید زانتیا را سال ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۰ بر عهده داشت و سپس تولیدات آن متوقف شد.

شرکت خودروسازی رنو (فرانسه) از سال ۱۳۸۳ با دو شرکت سایپا و ایران‌خودرو فعالیت خود را در ایران آغاز کرد و نخستین محصول ال ۹۰ در سال ۱۳۸۵ وارد بازار شد. در دوران تحریم رنو هم همکاری خود را با ایران قطع کرد تا اینکه سال ۱۳۹۴ بعد از توافق برجام همکاری خود را با ایران دوباره آغاز کردند و این قرارداد تا سال ۲۰۲۰ ادامه خواهد داشت، هر چند که درحال‌حاضر ادامه فعالیت این کمپانی در ایران در حاله‌ای از ابهام قرار دارد.

نخستین همکاری صنعت خودروسازی ایران و کره جنوبی به ورود پراید در دهه ۷۰ برمی‌گردد. پراید ابتدا خودرویی امریکایی-کره‌ای است که به مرور تولید ایرانی می‌شود. از سال ۲۰۰۰ مقدمات جایگزینی پراید با مدل ریو از طرف کیا موتورز صورت گرفت و پراید خودروی داخلی شد و بعد از آن همکاری سایپا و کیا ادامه پیدا کرد.

می‌توان گفت بزرگ‌ترین همکاری ایران و کره جنوبی درزمینه خودرو، به همکاری کرمان موتور و هیوندای برمی‌گردد. کرمان موتور سال‌های قبل از برجام دو مدل هیوندای آوانته و ورنا را در ایران مونتاژ می‌کرد که به دلیل شدت تحریم‌ها، تولید این محصولات متوقف شد. کرمان موتور پس از برجام، جدایی از واردات محصولات متنوع هیوندای شامل i۱۰، i۲۰، آزرا، النترا، سوناتا، اکسنت، سانتافه و توسان، موفق به راه‌اندازی خط مونتاژ مدل‌های i۱۰، i۲۰ و اکسنت در کارخانه خود شد.

پس از مونتاژ اندک مدل‌های سانگ یانگ موسو و رکستون توسط شرکت مرتب در سال ۱۳۸۰، این بار این شرکت رامک خودرو بود که با کسب عنوان نمایندگی انحصاری شرکت سانگ یانگ در سال ۱۳۸۸، زمینه‌ساز ورود مجدد محصولات سانگ یانگ شامل تیوولی، کورنادو، اکتیون، XLV و رکستون G۴به بازار کشور شد و تمامی بسترهای مربوط به فروش و خدمات پس از فروش را فراهم آورد. آخرین اخبار از این شرکت، از راه‌اندازی خط تولید مدل تیوولی در آینده بسیار نزدیک در کارخانه احداثی رامک خودرو حکایت دارد تا دوباره محصولات سانگ یانگ در ایران به مونتاژ برسند.

اواسط دهه ۸۰ خودروهای چینی در صنعت خودروی ایران حضور یافتند و رفته‌رفته به تعداد شرکت‌های چینی در ایران افزوده شد. همان‌طور که می‌دانید امروزه خودروهای چینی بخش عمده‌ای از بازار خرید و فروش خودرو را به خود اختصاص داده‌اند که در مدل‌های مختلف روانه بازار می‌شوند که گفته‌شده است کمتر از ۲۰ درصد آنها و برخی بین ۲۰ تا ۴۰ درصد ساخت داخل هستند.

مزدا نخستین خودرو ژاپنی بود که در سال ۱۳۳۸ نخستین قرارداد را با ایران امضا کرد و وانت‌های مزدا را در ایران مونتاژ کردند در دهه ۶۰ به مونتاژ وانت مزدا پرداختند و در سال ۱۳۷۲ به مونتاژ مزدا ۳۲۳ رسیدند و بعدازآن مدل‌های دیگر خودرو مزدا در ایران تولید شد و خرید خودرو افزایش چشمگیری پیدا کرد. ورود محصولات تویوتا از ژاپن به کشورمان نخستین بار در سال ۱۳۵۳ شمسی توسط نخستین و تنها نمایندگی رسمی این خودروساز در ایران، شرکت ایرتوتا صورت پذیرفت و تا به امروز شاهد حضور گسترده سبد محصولات تویوتا و لکسوس در بازار کشورمان بوده‌ایم. شرکت ایرتویا در سال ۱۳۵۲ با اخذ نمایندگی مجاز و انحصاری تویوتا در ایران تأسیس شد و با ورود ۴ دستگاه خودروی تویوتا سیلیکا در سال ۱۳۵۳ توسط ایرتویا، عملاً واردات خودروی تویوتا به ایران آغاز شد.

خودروهای نیسان تولید ژاپن، از اواسط دهه ۱۹۸۰ وارد بازار خودروی ایران گردید. نخستین شرکتی که اقدام به مونتاژ و عرضه تولیدات نیسان نمود، شرکت پارس‌خودرو بود که از سال ۱۹۸۶ تولید اتومبیل‌هایش را آغاز نمود.

هرچند که امروز به دلیل مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها، خبرهایی مبنی بر توقف تولید و یا تعطیلی به گوش می‌رسد اما مونتاژ ماشین در ایران سابقه طولانی مدت دارد و شاهد خط تولید خودروهای جدید کشورهای مختلف در ایران هستیم.

منبع: خودرو بانک