پرونده بابک زنجانی، یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های اقتصادی ایران، پس از سال‌ها همچنان در ابهام است. در حالی که دستگاه قضایی اعلام کرده است کفایت اموال بازگشتی برای تسویه بدهی‌های اوست، بانک مرکزی تنها ۱۶ میلیون یورو از بدهی ۲ میلیارد یورویی زنجانی را تسویه‌شده می‌داند و از فشارها برای تحمیل رمزپول غیرمعتبر خبر می‌دهد. مصادره اخیر حساب‌های ارزی زنجانی در مالزی، بار دیگر این پرونده را به صدر اخبار بازگرداند.

دو نماینده سازمان ملل روز گذشته در مراسم سالگرد روز جهانی اسکان‌ بشر در تهران، با یک پرسش دولت ایران درباره «تعارض بین ماموریت ۲۰۲۵ دفتر اسکان بشر و سکوت جهانی در برابر تحریم‌‌ها» روبه‌رو شدند. وزیر راه‌وشهرسازی، جنگ ۱۲روزه و تحریم‌ها را «مصداق بارز خشونت علیه شهروندان» عنوان کرد، آن هم در سالی که «هبیتات» آن را «سال تاب‌آور کردن شهرها برای تضمین حق حیات» معرفی کرده است. همچنین تحریم‌ها به مانع تامین دارو تبدیل شده و درمان بیماران پروانه‌ای را مختل کرده است.

در سال‌های اخیر، ایران با وجود فشارهای اقتصادی و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها، توانسته با تکیه بر همکاری با متحدان استراتژیک خود، بخش قابل‌توجهی از چالش‌های موجود در حوزه حمل‌ونقل را مدیریت کند. کشورهای همسو با سیاست‌های اقتصادی و توسعه‌ای ایران، از طریق سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ریلی، بندری و جاده‌ای، به نوعی ستون پشتیبان این بخش حیاتی شده‌اند. این همکاری‌ها نه تنها به حفظ جریان تبادلات تجاری کمک کرده، بلکه زمینه‌ساز ارتقای فناوری و توسعه خطوط حمل‌ونقل جدید نیز شده است.

در میانه‌ی طوفان تحریم‌ها، ایران دوباره به یکی از قدیمی‌ترین ابزارهای تجارت جهانی پناه برده است؛ روشی که روزگاری در بازارهای باستانی رواج داشت، امروز در قالبی مدرن به ابزاری برای دور زدن دلار، تحریم و سیستم بانکی جهانی تبدیل شده است. از مبادله قطعات خودرو چینی با فلزات ایرانی گرفته تا تبادل برنج پاکستانی با نفت و گسترش همکاری با قطر، ایران در حال بازتعریف مناسبات تجاری خود بر پایه «کالا در برابر کالا» است؛ راهی پرچالش اما حیاتی برای زنده نگه داشتن جریان اقتصاد در سایه‌ی فشارهای یک‌جانبه غرب.

با فعال شدن مکانیزم اسنپ‌بک، معاون سازمان توسعه تجارت از تدوین راهکارهایی برای کاهش تأثیر آن بر روابط تجاری ایران خبر داد. او تأکید کرد که تجارت آزاد با اوراسیا و پاکستان تحت تأثیر این مکانیزم قرار نخواهد گرفت و ایران با ابزارهای متنوع، به دنبال حفظ و گسترش مراودات کالایی با شرکای بین‌المللی خود است.

بهره‌وری ناوگان ریلی ایران در مقایسه با استانداردهای جهانی بسیار پایین است و این موضوع نشان‌دهنده چالش‌های بنیادی در مدیریت، زیرساخت و بهره‌برداری از تجهیزات است. بهره‌وری واگن‌های باری کمتر از یک‌دهم استاندارد جهانی است و حتی در بخش مسافری نیز رقم‌های به‌ظاهر مناسب ناشی از کمبود عرضه و ضریب اشغال بالاست، نه عملکرد واقعی سیستم. این وضعیت باعث می‌شود سهم حمل‌ونقل ریلی در جابه‌جایی بار و مسافر به‌شدت محدود باشد و بخش ریلی نتواند نقش واقعی خود را در اقتصاد ملی ایفا کند.

تورم مصالح ساختمانی یکی از عوامل کلیدی و تعیین‌کننده در افزایش قیمت تمام‌شده مسکن است. در سال‌های اخیر، رشد شدید بهای مصالحی مانند سیمان، فولاد، میلگرد، آجر، شیشه و تاسیسات ساختمانی، فشار سنگینی بر دوش سازندگان وارد کرده است. این افزایش قیمت‌ها معمولاً به‌صورت زنجیروار به سایر بخش‌های مرتبط با ساخت‌وساز منتقل می‌شود و در نهایت به رشد چشمگیر قیمت نهایی هر مترمربع واحد مسکونی منجر می‌گردد.

بازار مسکن ایران در سال‌های اخیر گرفتار وضعیتی پیچیده و دوگانه شده که اقتصاددانان از آن با عنوان رکود تورمی یاد می‌کنند. از یک‌سو قیمت مسکن به شکل مداوم و پرشتاب افزایش یافته و از سوی دیگر، توان خرید مردم به‌شدت کاهش پیدا کرده است. نتیجه این وضعیت، بازاری است که در ظاهر ارزش دارایی‌ها در آن بالا می‌رود، اما در واقع هیچ‌گونه تحرک واقعی در معاملات، ساخت‌وساز و سرمایه‌گذاری مولد مشاهده نمی‌شود.

بحران مسکن در ایران امروز فراتر از یک مشکل اقتصادی ساده است و به طور مستقیم با سرنوشت اجتماعی و امنیتی جامعه گره خورده است. زمانی که هزینه‌های زندگی و اجاره‌بها به حدی بالا می‌رود که کارگران توان تامین سرپناه مناسب خود را ندارند، انگیزه و امید برای ادامه فعالیت و تلاش روزمره به شدت کاهش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند باعث شود نیروی کار مستعد و سخت‌کوش به لایه‌ای فراموش‌شده و حذف‌شده از جامعه بدل شود، نسلی که بدون امنیت مسکن و آینده‌ای روشن، انگیزه‌ای برای مشارکت در توسعه کشور ندارد.

کشف اخیر یک میدان عظیم گازی در جنوب ایران، بار دیگر نگاه‌ها را به توان فنی و ژئو‌انرژتیک کشور جلب کرده است. بر اساس اعلام وزارت نفت، ذخایر درجای این میدان که «پازان» نام گرفته، بیش از ۱۰ تریلیون فوت مکعب گاز طبیعی برآورد شده است؛ رقمی که می‌تواند ایران را چند پله بالاتر در جدول جهانی دارندگان گاز طبیعی قرار دهد. این خبر در شرایطی منتشر شده که هم‌زمان بازار جهانی انرژی با نوسانات قیمتی، تنش‌های ژئوپلیتیکی و محدودیت عرضه از سوی برخی تولیدکنندگان روبه‌روست. از این منظر، اکتشاف تازه نه‌تنها بُعد اقتصادی بلکه جنبه سیاسی و راهبردی نیز دارد.

جهانبخش سنجابی شیرازی، دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق، با تشریح ابعاد جنگ شناختی غرب علیه ایران، هشدار داد که هدف این نبرد، ایجاد بحران موجودیت و فرسایش سرمایه اجتماعی جامعه ایرانی از طریق تضعیف اعتماد ملی و ارزش‌های اجتماعی است. او همچنین تأکید کرد که منابع ارزی ایران در عراق در برابر مکانیسم ماشه ایمن است و تجربه گذشته، کشور را برای مدیریت تحریم‌ها آماده‌تر کرده است.

بازار مسکن ایران همواره در تقابل با تحولات بین‌المللی قرار داشته و ابزارهایی مانند تحریم‌های سازمان ملل یا مکانیسم ماشه اثرات عمیقی بر آن گذاشته‌اند. این محدودیت‌ها موجب کاهش سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش هزینه واردات مصالح ساختمانی و کندی پروژه‌های عمرانی شده و به‌طور مستقیم توان خرید و توان ساخت خانه را کاهش داده‌اند. حتی زمانی که تحریم‌ها به شکل رسمی اعمال نشده‌اند، تهدیدهای احتمالی کافی بوده تا بازار مسکن تحت فشار قرار گیرد.

کریدور شمال–جنوب یکی از مهم‌ترین مسیرهای ترانزیتی منطقه‌ای است که ایران را به عنوان حلقه اتصال میان روسیه، آسیای مرکزی، قفقاز و هند قرار می‌دهد. این مسیر نه‌تنها از نظر اقتصادی برای ایران حیاتی است، بلکه از منظر ژئوپلیتیکی نیز جایگاه کشور را در معادلات منطقه‌ای و جهانی ارتقا می‌دهد. با توسعه زیرساخت‌های ریلی، بندری و جاده‌ای در این کریدور، ایران می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی حمل‌ونقل کالا در اوراسیا تبدیل شود و سهم قابل توجهی از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهد.

توجه به ظرفیت‌های داخلی برای مقابله با تحریم‌های بین‌المللی یک ضرورت راهبردی برای ایران است. تکیه صرف بر واردات و وابستگی به منابع خارجی، اقتصاد کشور را در برابر فشارهای بین‌المللی آسیب‌پذیر می‌کند، در حالی که توسعه صنایع داخلی، بهره‌گیری از فناوری‌های بومی و ارتقای خودکفایی می‌تواند اقتصاد را مقاوم و پایدار کند.

استاندار گیلان با اشاره به تصویب مشروط CFT توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام، این اقدام را گامی هوشمندانه در شرایط فعال شدن مکانیسم ماشه دانست. او تأکید کرد که پیوستن به این کنوانسیون، ضمن کاهش هزینه‌های تجاری برای ایران، کشورهای دوست را از تنبیه به دلیل همکاری با ایران نجات می‌دهد و مانعی داخلی را در برابر تحریم‌های ظالمانه برمی‌دارد.

بازار مسکن ایران در شرایطی بحرانی قرار دارد که می‌توان آن را «رکود تورمی» نامید؛ وضعیتی که در آن حجم معاملات به‌شدت کاهش یافته، اما قیمت‌ها همچنان روند افزایشی دارند. در شهریور ۱۴۰۴، تعداد فایل‌های فروش در تهران نسبت به ماه‌های گذشته حدود ۴۹ درصد کاهش یافته است که نشان‌دهنده کمبود شدید عرضه است. در عین حال، میانگین قیمت‌ها با افزایش ۲.۳۷ درصدی مواجه بوده‌اند که این افزایش در مناطق مختلف تهران متفاوت است. برای مثال، در مناطق شمالی و شرقی استان تهران، قیمت‌ها پس از جنگ ۱۲ روزه حدود ۸.۵ درصد کاهش یافته‌اند، اما در جنوب شرق و غرب استان تهران کاهش قیمت کمتری مشاهده می‌شود.

تأمین مسکن برای دهک‌های آسیب‌پذیر جامعه یک ضرورت اجتماعی و اقتصادی است. نبود سرپناه مناسب نه‌تنها فقر و نابرابری را تشدید می‌کند، بلکه امنیت، سلامت و آرامش روانی خانواده‌ها را تهدید می‌کند. دولت‌ها با ارائه برنامه‌های حمایتی، تسهیلات ارزان‌قیمت و توسعه مسکن اجتماعی می‌توانند به کاهش شکاف طبقاتی و ارتقای کیفیت زندگی این گروه‌ها کمک کنند. در واقع، دسترسی به مسکن پایدار، پایه‌ای برای عدالت اجتماعی و توسعه پایدار است.

بازار موبایل در ایران همواره تحت تأثیر تحریم‌ها و محدودیت‌های وارداتی بوده، اما در سال‌های اخیر نگرانی‌ها به شکل جدی‌تر و ملموس‌تر شده است. محدودیت واردات باعث کاهش تنوع برندها و مدل‌ها، افزایش قیمت‌ها و طولانی شدن زمان عرضه محصولات جدید شده و مصرف‌کنندگان را در بلاتکلیفی قرار داده است. بسیاری از کاربران و فروشندگان نگرانند که این روند، نه‌تنها قیمت‌ها را بالا نگه دارد، بلکه دسترسی به گوشی‌های به‌روز و باکیفیت را نیز دشوار کند.

بازار مسکن همواره تحت تأثیر عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است و تجربه نشان داده که وقایع شوک‌آور می‌توانند نوسانات شدیدی در قیمت‌ها ایجاد کنند. نمونه‌هایی مانند جنگ، بازگشت تحریم‌های بین‌المللی یا بحران‌های اقتصادی، معمولا باعث افزایش ناگهانی قیمت‌ها یا تغییر الگوی تقاضا می‌شوند و متقاضیان را با ابهام و نگرانی جدی مواجه می‌کنند.

تحریم‌ها در ایران تنها محدودیت خارجی ایجاد نمی‌کنند؛ آن‌ها فضای اقتصاد داخلی را نیز امنیتی و رانتی می‌کنند. در حالی که خانوارها و فعالان اقتصادی کوچک با چالش‌های شدید مالی و ارزی مواجه‌اند، برخی افراد و نهادهای شبه‌دولتی با روابط خاص و شرکت‌های صوری میلیاردها دلار از درآمد نفت را جابه‌جا می‌کنند و از محدودیت‌ها بهره می‌برند. بازگشت تحریم‌ها، برخلاف تصور، بیش از آنکه اقتصاد کلان را شوکه کند، فرصت‌های انحصاری و رانت را برای این گروه‌ها تشدید می‌کند و شکاف میان فعالان کوچک و ذی‌نفوذان اقتصادی را عمیق‌تر می‌سازد.