در حالی که گرانی‌های افسارگسیخته کمر کارگران ایرانی را خم کرده، دستمزدهای ناچیز و تورم سرسام‌آور، زندگی را برای این قشر زحمتکش به کابوسی طاقت‌فرسا تبدیل کرده است. سمیه گلپور، رئیس کانون‌عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران، با فریادی از عمق درد، خواستار بازنگری فوری دستمزدها در شورای عالی کار شد.

خروج صدها هزار مهاجر افغان از ایران، بازار کار کشور را در آستانه تحولی بزرگ قرار داده است. آیا این موج مهاجرت معکوس، اقتصاد ایران را به سوی بهره‌وری و شفافیت سوق می‌دهد یا شوک کمبود نیروی کار، بخش‌های کلیدی مانند ساخت‌وساز و کشاورزی را فلج خواهد کرد؟

در سایه رکود صنعت ساختمان پس از جنگ ۱۲ روزه، کارگران ساختمانی با بحرانی عمیق‌تر از همیشه دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بیکاری، نبود بیمه اجتماعی و حوادث مرگبار کار، زندگی این قشر زحمتکش را به مخاطره انداخته است. اکبر شوکت، رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی، از بی‌توجهی سازمان تأمین اجتماعی به حقوق این کارگران انتقاد می‌کند و خواستار اصلاحات فوری در این حوزه است.

کارفرمایان حق ندارند به بهانه رکود یا کاهش فروش، کارگران را بیکار کنند؛ آرمین خوشوقتی، کارشناس ارشد حقوق و روابط کار، تأکید کرد که تعلیق قرارداد کار تنها در صورت تخریب کارگاه به دلیل حوادث غیرمترقبه ممکن است و کارگران در این شرایط باید بیمه بیکاری دریافت کنند.

جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران نه‌تنها جان بیش از هزار نفر از هم‌وطنان را گرفت و ساختمان‌ها را ویران کرد، بلکه اقتصاد کشور را نیز با شوک مواجه کرده است. کسر حقوق کارگران، تعدیل نیرو و تعلیق قراردادها در برخی بنگاه‌های خصوصی، زخم‌های تازه‌ای بر پیکر نیروی کار ایران زده و حالا کارگران در انتظار حمایت و عدالت از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستند.

سازمان تامین اجتماعی، به‌عنوان بزرگ‌ترین نهاد بیمه‌ای و حمایتی کشور، با چالش‌های عمیق مالی و مدیریتی دست‌وپنجه نرم می‌کند. ناترازی منابع و مصارف، بدهی‌های انباشته دولت، و ضعف در مدیریت شفاف، این سازمان را در معرض بحران قرار داده است. احسان سهرابی، فعال کارگری، با تأکید بر لزوم اصلاحات ساختاری و مشارکت واقعی کارگران، راهکارهایی برای برون‌رفت از این بحران پیشنهاد می‌دهد که نه‌تنها پایداری مالی سازمان را تقویت می‌کند، بلکه حقوق کارگران و بازنشستگان را حفظ می‌کند.

رئیس کانون عالی کارمندان بازنشسته تأمین‌اجتماعی از طرح اصلاح قانون اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ خبر داد که با هدف حفظ مالکیت بانک رفاه کارگران برای ۵۵ میلیون بازنشسته و بیمه‌پرداز تأمین‌اجتماعی در دستور کار مجلس قرار گرفته است. این طرح در تلاش است تا با استناد به قوانین و سیاست‌های کلی، از واگذاری سهام این بانک و تضییع حقوق عمومی جلوگیری کند.

کارگران شرکت «دانا بسپار» که در زمینه تولید قطعات خودرو و محصولات پلیمری فعالیت می‌کند، از چندین ماه معوقات مزدی و تهدید امنیت شغلی پس از اعتراض به وضعیت معیشتی خود گلایه دارند. تعدادی از نمایندگان کارگری نیز به دنبال اعتراض‌ها از کار بیکار شده‌اند.

در هفته تأمین اجتماعی، اعضای هیئت مدیره انجمن صنفی کارگران ساختمانی گرگان با مدیرکل و رؤسای شعب تأمین اجتماعی گلستان دیدار کردند تا چالش‌های بیمه‌ای کارگران ساختمانی را بررسی کنند. از نبود سهمیه بیمه تا بازرسی‌های سختگیرانه و معیشت دشوار کارگران، این نشست نشان‌دهنده تلاش برای حل مشکلات دیرینه این قشر زحمتکش بود.

کارگران واحدهای تولیدی مناطق جنگ‌زده همچنان چشم‌انتظار حمایت دولت هستند؛ رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از بی‌توجهی به معیشت این قشر، خواستار تدوین فوری بسته‌های حمایتی و بیمه‌ای شد.

کارگران و کارفرمایان استان فارس در گرداب مشکلات بیمه‌ای، تأخیر در پرداخت حقوق و اختلافات بر سر تأمین مواد اولیه گرفتار شده‌اند. این چالش‌ها نه‌تنها تولید را تهدید می‌کند، بلکه آینده اشتغال و امنیت شغلی در این استان را با مخاطره جدی مواجه کرده است.

کمبود نیروی کار در ایران بیشتر از آنکه ناشی از نبود نیرو باشد، نتیجه دستمزدهای ناکافی و شرایط نامطلوب کاری است؛ مشکلی ساختاری که اقتصاد را تهدید می‌کند.

جمعی از کارگران و بازنشستگان با انتشار نامه‌ای سرگشاده خطاب به رئیس مجلس شورای اسلامی، خواستار پایان دادن به دخالت‌های دولت در سازمان تأمین اجتماعی، بازگرداندن استقلال این نهاد و سپردن اداره آن به تشکل‌های کارگری و کارفرمایی به‌عنوان مالکان واقعی آن شدند.

پس از سال‌ها اعتراض و پیگیری کارگران و بازنشستگان، نمایندگان مجلس با طرحی جدید به میدان آمده‌اند تا بانک رفاه را به سازمان تأمین اجتماعی بازگردانند. این حرکت، امیدی تازه برای حفظ حقوق بیمه‌شدگان و جلوگیری از خصوصی‌سازی غیرقانونی این بانک است که اندوخته کارگران در هفت دهه گذشته است.

رنج بازار کار ایران نه از «تنبلی جوانان»، بلکه از تحقیر مزمن نیروی کار و نظام دستمزدی است که کرامت انسان را نادیده می‌گیرد. برخلاف ادعاهای رایج، جوان ایرانی نه بی‌کار است و نه بی‌علاقه به کار، بلکه از پذیرش شغلی که دستمزدش کفاف زندگی را نمی‌دهد و شأن انسانی‌اش را لگدمال می‌کند، سر باز می‌زند.

جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، بازار کار کشور را تحت فشار شدیدی قرار داده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که برخی کارفرمایان، با سوءاستفاده از نااطمینانی‌های ناشی از این درگیری، کارگران را به اخراج تهدید می‌کنند. این وضعیت، نگرانی‌هایی را در مورد افزایش بیکاری، کاهش بهره‌وری و آسیب‌های روانی و اجتماعی برای نیروی کار ایجاد کرده است.

در سال‌های اخیر، حضور کارگران اتباع خارجی، به‌ویژه از کشورهای همسایه شرقی، در مشاغل خدماتی، عمرانی و صنعتی ایران پررنگ‌تر شده است. از رفتگری تا کار در پروژه‌های ساختمانی، دیگر کمتر کارگر ایرانی در این عرصه‌ها دیده می‌شود. این در حالی است که آمارهای رسمی، سهم اتباع در بازار کار را تنها ۵ درصد اعلام می‌کنند، اما مشاهدات میدانی و منابع غیررسمی، از حضور تا ۷۰ درصدی آن‌ها در برخی مشاغل خبر می‌دهند. این تضاد، پرسش‌های جدی را پیش روی سیاست‌گذاران و کارفرمایان قرار داده است: آیا بازار کار ایران در حال از دست رفتن برای نیروی کار بومی است؟

با تشدید موج اخراج اتباع غیرمجاز، به‌ویژه کارگران افغانستانی که در جریان جنگ ۱۲ روزه شدت گرفت، صنایع قطعه‌سازی خودرو با چالشی جدی در تأمین نیروی کار مواجه شده‌اند. برخلاف خودروسازان بزرگ مانند ایران‌خودرو و سایپا که کمتر به نیروی کار خارجی وابسته‌اند، واحدهای قطعه‌سازی به شدت متکی به این کارگران بودند و حالا با کاهش چشمگیر تعداد آن‌ها روبه‌رو هستند. محمدرضا نجفی‌منش، رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی، از کم شدن نیروهای افغانستانی از ۷۰ نفر به تنها دو یا سه نفر در برخی واحدها خبر داده و هشدار داده که با افزایش تولید خودرو در آینده، کمبود نیروی کار می‌تواند بحران‌ساز شود. در حالی که حقوق و مزایای این کارگران معمولاً برابر با کارگران ایرانی بود، اخراج گسترده آن‌ها تعادل نیروی کار در صنعت را به خطر انداخته است. این شرایط، زنگ خطری برای صنعت قطعه‌سازی است که باید هرچه سریع‌تر چاره‌ای برای جبران این خلأ نیروی انسانی بیندیشد.

در حالی که کارگران زنجان پس از جنگ ۱۲ روزه با مشکلات تعدیل نیرو، تأخیر در پرداخت حقوق و رفتارهای غیرانسانی برخی کارفرمایان دست‌وپنجه نرم می‌کنند، دبیر اجرایی خانه کارگر زنجان این اقدامات را سوءاستفاده از شرایط بحرانی کشور می‌داند و خواستار نظارت جدی‌تر و حمایت از تولیدکنندگان واقعی شد.

سخنگوی هیئت رئیسه مجلس با تأکید بر اینکه جنگ ۱۲ روزه به دلیل محدودیت زمانی و گستردگی کم، تأثیر عمیقی بر بازار کار نداشته، از وزارت کار، صمت و دستگاه‌های نظارتی خواست از حقوق کارگران دفاع کنند و اجازه ندهند این شرایط به بهانه‌ای برای کاهش حقوق یا تعدیل نیرو تبدیل شود.