نبض نمایشگاه کتاب خوب نمی‌زند

گفته می‌شود که میزان خرید کتاب در نمایشگاه کتاب ۱۰ درصد افزایش یافته است اما این افزایش را نمی‌توان به پای بازدید بیشتر مردم و خرید بیشتر گذاشت. بررسی قیمت پشت جلد کتاب‌های عمومی نشان می‌‌دهد که در حال حاضر قیمت هر صفحه کتاب چیزی حدود ۱۲۰ تا ۱۴۰ تومان است.

گسترش‌نیوز: رئیس شواری نظارت و ارزشیابی کتاب از افزایش ۱۰ درصدی فروش کتاب در مقایسه با سال قبل خبر داده اما واقعیت آن است که نمی توان از این بابت چندان خوشحال بود چون رقم اظهار شده، مجموع فروش کتاب در دو روز اول است و مشخص نیست دقیقا «چه تعداد» فروخته شده است. باید توجه داشت که قیمت پشت جلد کتاب در مقایسه با سال قبل به شدت افزایش یافته بنابراین مقایسه مجموعه فروش این دو سال نمی تواند معیار خوبی برای مقایسه فروش کلی باشد. باید منتظر ماند و دید که در نمایشگاه سی و دوم، چند جلد کتاب فروخته شده است؟ آمار تفکیک‌شده فروش هنوز منتشر نشده است بنابراین بهترین کار برای رصد وضعیت بازدید حضوری از نمایشگاه است. با گزارش گسترش‌نیوز همراه باشید.

کار حتی بر ناشران کمک‌آموزشی سخت شده

در بین اهالی نشر جمله‌ای هست که می‌گوید «کتاب کمک آموزشی زمین نمی‌خورد». همین طور هم هست و در بازار کم‌فروغ نشر ایران فقط در این حوزه است که کتاب‌ها به چاپ ۳۰ می‌رسند و در تیراژ چند ده هزاری، منتشر می‌شوند. بازدیدی گذرا از سالن‌های این ناشران شما را به این نتیجه خواهد رساند که آنها همچنان بازار خود را دارند. غرفه‌ها عموما شلوغند اما حتی این بخش مطمئن هم از طوفان گرانی کاغذ، بی‌نصیب نمانده و رونق سال‌های قبل را ندارند. انتشاراتی‌ّهای متعلق به موسسات کنکور همچنان حاکم بلامنازع این بازار هستند. در بخش‌های مهارت‌ها هم، ناشرانی که در حوزه مهارت‌های کار با رایانه کار می‌کنند خوش می‌درخشند. به هر حال کاهش محسوس بازدیدکنندگان سالن‌های کمک‌آموزشی نگران‌کننده است چون قبل از هر چیز بر اوضاع وخیم بازار نشر شهادت می‌‌دهد. از طرف دیگر افزایش شدید نرخ کاغذ ممکن است روی قدرت خرید بعضی دانش‌آموزان و دانشجویان تاثیر سوء بگذارد و عدالت آموزشی را به خطر بیندازد.

ناشران کودک و نوجوانان امیدوارکننده اما گران

وقتی به سالن‌های ناشران کودک و نوجوان وارد می‌شود خوشحال و امیدوار می‌شوید. ترافیک والدین و کودکان و صف‌هایی که در بعضی غرفه‌ها تشکیل شده است واقعا خوشایند است. حسن دیگر این سالن‌ها آن است که برخلاف سالن های دیگر سر همه غرفه‌ها شلوغ است. قیمت بالای کتاب‌های کودک و نوجوان منطقی است چون از کاغذ گلاسه و چاپ تمام‌رنگی استفاده می‌شود ولی با هر متر و معیاری که حساب کنید ۲۰ هزار تومان برای یک کتاب ۲۰ صفحه‌ای گران است. نکته منفی دیگر آن است که بازار کتاب نوجوان به اندازه کتاب کودک داغ نیست. فرق این دو آن است که خرید کتاب کودک به صلاحدید والدین انجام می‌شود ولی کتاب نوجوان را خود نوجوانان به میل و اراده خود انتخاب می‌کنند. دومی است که بر زنده بودن فرهنگ کتاب و کتابخوانی دلالت دارد.

سالن عمومی‌ها

اگر می‌خواهید وضعیت کلی بازار نشر را رصد کنید باید از سالن‌ ناشران عمومی دیدن کنید. چرا؟ چون ناشران عمومی بیشترین تعداد ناشران کشور را به خود اختصاص می‌دهند و افت و خیر سرانه مطالعه و از همه ممهتر وضعیت قیمت‌ها را در این بخش باید بررسی کرد. مشتری کتاب کودک از ابتدا به قیمت بالای کتاب عادت کرده است و ناشران کمک آموزشی هم به دلیل فروش بالایی که دارند می‌توانند تا حد زیادی افزایش قیمت کاغذ را در قیمت‌های پشت جلد خود اعمال نکنند. کتاب‌های عمومی از این مزایا برخورد نیستند و به سرعت از گرانی کاغذ و هزینه‌های دیگر چاپ تاثیر می‌گیرند.

به محض ورود به سالن‌ ناشران به این نتیجه می‌رسید که نبض بازار کتاب خوب نمی‌زند. تا چند سال قبل بازدید از غرفه‌های حاضر در سالن‌های عمومی، انرژی بسیاری از بازدیدکنندگان می‌گرفت و برای ورود و خروج به این سالن‌ها و عبور از لابلای جمعیت، باید حسابی وقت می‌گذاشتید. قطعا آن روزگار به پایان رسیده است. ناشران شناخته‌شده و خوش‌نام به ویژه آنهایی که در حوزه ادبیات و داستان کار می‌کنند همچنان بازدیده‌کننده زیادی دارند ولی بازار آنها هم در مقایسه با سالیان قبل به شدت افت کرده است.

افزایش دو برابری قیمت پشت‌جلد

با نگاهی گذار به قیمت پشت جلدکتاب‌ها، دلیل اصلی این افت را پیدا خواهید کرد. به عنوان مثال یکی از کتاب‌های که نشر آگاه در حوزه هنر منتشر کرده است فقط ۱۶۰ صفحه دارد اما ۲۲ هزار تومان پشت جلد خورده است. بررسی قیمت کتاب‌ها نشان می‌دهد که مشتری بابت هر صفحه کتاب باید بین ۱۲۰ تا ۱۴۰ تومان پرداخت کند. لازم به ذکر است که میانگین قیمت هر صفحه کتاب در سال‌های ۹۷ (نیمه اول) و ۹۶ به ترتیب چیزی حدود ۹۰ و ۶۰ تومان بود. به این ترتیب می‌توان گفت که میانگین قیمت پشت جلد کتاب‌های عمومی حداقل دو برابر شده است.

بازدید مردم از غرفه‌های ناشرانی که کتاب‌های انگیزشی، موفقیت و خودیاری منتشر می‌کنند بسیار بیشتر است. دست فعالان این بخش از کتاب در قیمت‌گذاری کتاب اندکی بازتر است چون به واسطه فروش بالایی که دارند (و دستمزد کمتری که به مترجمان و صاحبان اثر پرداخت می‌کنند) می‌توانند تا حدی از قیمت محصولات خود بکاهند. به هر حال بحران تورم و کمبود قیمت کاغذ باعث شده که قیمت این نوع کتاب‌ها هم به شدت افزایش پیدا کند. به عنوان مثال برای تهیه آخرین نسخه کتاب ۳۵ استراتژی موفقیت (۶۵۰ صفحه است) باید ۷۰ هزار تومان پرداخت کنید.