سازمان تأمین اجتماعی در مسیر ورشکستگی

سهراب بختیار / کارشناس مسائل اقتصادی

سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان بیمه‌ای برای رفاه اجتماعی محسوب می‌شود و وظیفه پوشش اجباری بیمه کارگران، کارمندان حقوق‌بگیر و پوشش اختیاری کارفرمایان را عهده‌دار است که تعهداتی به شکل کوتاه و بلندمدت را به بیمه‌شدگان ارائه می‌کنند.

این در حالی است که انحصار در بحث تأمین اجتماعی و ورود به مباحث بنگاه‌داری، فرازوفرودهایی را برای این سازمان رقم‌زده است.

طبق قانون اساسی بخش خصوصی اجازه ورود و در اختیار گرفتن شرکت بیمه کارگری را ندارد و برخلاف کشور ما این امر در کشورهای پیشرفته چنین روالی را ندارد. درواقع ده‌ها شرکت بیمه‌ای به‌صورت غیرانتفاعی و مدیریت عمومی اداره می‌شود و بخش خصوصی هزینه این خدمات را پرداخت می‌کند.

از طرفی منابع درآمدی سازمان تأمین اجتماعی در ماده ۲۸ قانون تأمین اجتماعی مصوّب سال ۱۳۵۴ مشخص‌شده اما نگاه تجاری و ابزاری دولت و مجلس مشکلات و معضلات شدیدی را برای این سازمان که بیش از نیمی از جمعیت کشور را تحت پوشش قرار داده، ایجاد کرده است.

در حقیقت طرح تحوّل سلامت و تصویب مقررات تحمیلی از سوی مجلس بار مضاعف مالی را بر دوش این سازمان نهاده است.

سرمایه‌گذاری‌های ناکارآمد و زیان ده شرکت‌های زیرمجموعه همچون شستا نیز نمود ناکارایی این سازمان را آشکارتر می‌سازد.

بدهی دولت به این سازمان طبق ادعای تأمین اجتماعی ۱۲۰هزار میلیارد تومان هست که دولت این عدد را در حدود ۳۰هزار میلیارد و دیوان محاسبات ۶۲ هزار میلیارد تومان اعلام کرده است.

این تفاوت فاحش در عدد و رقم خود علّتی بر بی‌کفایتی این سازمان هست که در طول حیات خود نتوانسته به تفاهم واحدی با دولت برسد.

بعضی از زیرمجموعه‌های نا پنهان سازمان تأمین اجتماعی

_ شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی(شستا)

_ بانک رفاه کارگران

_ شرکت میلاد سلامت

_ موسسه حسابرسی تأمین اجتماعی

_ شرکت مشاور مدیریت و خدمات ماشینی تأمین اجتماعی

_شرکت سرمایه‌گذاری خانه‌سازی ایران

_ شرکت رفاه گستر

_ موسسه املاک و مستقلات تأمین اجتماعی

_ موسسه عالی پژوهشی تأمین اجتماعی

_ سهامداری چند بانک و شرکت راه و ساختمانی

_ سهامداری در شرکت‌های داروسازی، سیمان، پتروشیمی، پالایشگاه، راه‌آهن، دخانیات!!!!! و....

با نگاهی اجمالی بر شرکت‌های فوق و ده‌ها شرکت پنهان و نا پنهان دیگر آنچه ملموس هست حضور سازمان تأمین اجتماعی به‌عنوان متولی توسعه رفاه اجتماعی، درمانی در کشور، دیدگاه به نگاهداری در این صحنه است و بجای مدیریت در جهت تعاریف و تکالیف واقعی این سازمان، روزبه‌روز از سطح خدمات خود می‌کاهد.

این در حالی است که با مقایسه خدمات بیشتر کشورها، ارائه خدمات سازمان در ایران، از پیش‌پاافتاده‌ترین خدمات رفاه اجتماعی محسوب می‌شود.

بی مدیریتی‌های فوق، تعادل منابع و مصارف را برهم زده(تراز ۱۵درصد منفی درسال) و این سازمان نیز بهترین سوء مدیریت ممکن یعنی سخت‌تر کردن شرایط بازنشستگی و کاستن از میزان مستمری پرداختی به بازنشستگان، زیان ناشی از عدم پرداخت سهم تکلیفی دولت را از جیب قشر آسیب‌پذیر جامعه پرداخت می‌کند.

شریعتمداری وزیر محترم تعاون، کار و رفاه اجتماعی، انتخاب دوستانی از بدنه غیر مرتبط و خارج از سازمان به‌عنوان ریاست یا سرپرست سازمان و بی‌توجهی به رسالت اصلی این سازمان دررسیدن اقشار مختلف جامعه به رفاه اجتماعی را چگونه توجیه می‌کند

آقای وزیر با چشم‌انداز موجود از عملکرد این سازمان طرح همسان‌سازی حقوق بازنشستگان و...تأمین اجتماعی، مطابق با اهداف برنامه ششم توسعه به‌عنوان ابتدایی‌ترین موارد تحقّق می‌شود؟

بسیار واضح است که با ادامه این روند به نگاهداری غلط و عدم تغییرات اساسی در نظام اجرایی، مدیریتی و قوانین این بنگاه اقتصادی بیمه‌ای طی یک دهه آینده به شکل ورشکستگی کامل درمیاید و یکی از بزرگ‌ترین مصیبت‌های اقتصادی جامعه را خواهد ساخت.

امید است این سازمان با شناسایی تهدیدات و فرصت‌ها و شفافیت و استقرار انضباط مالی و تشکیلاتی با مدیریتی کارا و یافتن راهکارهای مناسب و جایگزین برای وصول مطالبات دولت و جلوگیری قاطعانه بر دخالت‌های سیاسی و اقتصادی دولت و مجلس دررسیدن به رسالت واقعی، پایه‌گذار توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و رفاهی در کشور عزیزمان باشد و نظام را در ارائه خدمات اجتماعی به مردم و حفظ عدالت در حقوق عامه مردم یاری کند.