چرا کشورها از خیر تیلاپیا نمی‌گذرند؟

تیلاپیا یک گونه مهاجم است. این خلق‌وخو, کانون مخالفت‌هایی است که با پرورش این گونه ابراز می‌شود.

گسترش نیوز: منشاء تیلاپیا رودخانه نیل در مصر است. مصر اکنون بعد از چین و اندونزی بزرگ‌ترین پرورش‌دهنده این ماهی است. کمتر کشوری یافت می‌شود که تیلاپیا در آن پرورش داده نشود. این ماهی در لیست پرمصرف‌ترین غذاهای دریایی جهان جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است.

چند ویژگی منحصربه‌فرد تیلاپیا را به گونه‌ای ایدئال برای پرورش تبدیل کرده است. رشد و زادوولد تیلاپیا در آب شور به حداکثر می‌رسد و این خصلت در عصر و دنیایی که کمبود آب شیرین به معضلی جدی تبدیل شده؛ به‌خودی‌خود یک مزیت بزرگ است. کمتر ماهی‌ای یافت می‌شود که سرعت رشد و ضریب تکثیرش با این ماهی برابری کند. تیلاپیا گونه‌ای به‌شدت مقاوم است, خود را با اکثر شرایط اقلیمی و محیطی (حتی محیط‌هایی که کمترین غذای ممکن در آن یافت می‌شود) وفق می‌دهد, امکان پرورش انبوه و متراکم آن در فضاهای پرورشی کوچک وجود دارد. همه این محاسن دست‌به‌دست هم داده‌اند تا تیلاپیا در همه جای جهان یک ماهی ارزان‌قیمت باشد.

همان‌طور که گفته شد انطباق‌پذیری بالا یکی از مزایای بزرگ تیلاپیا است اما این ویژگی وقتی در کنار یکی دیگر از ویژگی‌های این ماهی قرار داده شود ترکیب نگران‌کننده‌ای به دست می‌آید: تیلاپیا یک گونه مهاجم است. این خلق‌وخو, کانون مخالفت‌هایی است که با پرورش این گونه ابراز می‌شود.

البته مهاجم بودن با ذهنیتی که من و شما ممکن است از این کلمه داشته باشیم فرق دارد. آیا به‌راستی ماهی تیلاپیا، گونه‌ای خطرناک به شمار می‌آید و آن‌طور که ادعا می‌شود به حال محیط‌زیست، ضرر دارد؟ برای بررسی بیشتر این موضوع, نظر حسن آقازاده، مدیرعامل اتحادیه ماهیان گرم‌آبی را جویا شدیم. وی در ارتباط با این موضوع گفت: «این ماهی را خطرناک می‌دانند چون در زنجیره غذایی گونه‌های دیگر, دخالت می‌کند. این گونه نیست که تیلاپیا حمله کند یا از نظر ویروس و بیماری، مشکل خاصی داشته باشد».

وی در ادامه افزود: «تیلاپیا در خوردن حریص است، همه‌چیزخوار است و هر چیزی را می‌خورد. این موضوع به زنجیره غذایی محیط پیرامون لطمه می‌زند. نگرانی اصلی کسانی که از خطرناک بودن تیلاپیا حرف می‌زنند آن است که این ماهی ممکن است به آب‌های آزاد راه پیدا کند. متاسفانه این اتفاق در جنوب کشور افتاده است و صیادان این ماهی را در تورهای خود می‌یابند. تیلاپیا از طریق کشورهای همسایه‌ای که اقدام به پرورش آن می‌کنند هم به آب‌های آزاد راه یافته است. به‌هرحال در مناطق دیگر و رودخانه‌ها اثری از آن دیده نشده است. در ارتباط با ارزش‌ غذایی پایین تیلاپیا زیاد سخن گفته می‌شود و من از این بخش موضوع، مطلع نیستم».

سوال اینجاست که در کشورهای دیگر چه رویکردی در پیش گرفته شده است؟ آیا پرورش آن متوقف شده است و از همه مهم‌تر برای جلوگیری از این مشکل چه می‌کنند؟ محاسن و مزایای این ماهی بیشتر از آن است که به پرورش آن خاتمه داده شود. همان‌طور که می‌توان حدس زد از فرار تیلاپیای پرورشی جلوگیری می‌شود. در همین راستا تیلاپیا در مکان‌های محصور و بدون ارتباط با آب دریا یا رودخانه یا در داخل تانکرهای بزرگ پرورش داده می‌شود. راهکار دیگر آن است که برای تعداد ماهی پرورش داده شده, حد و استاندارد مشخصی تعریف می‌شود. غذای اصلی تیلاپیا جلبک است اما در عمل همه‌چیزخوار است و زندگی در جمعیت‌های متراکم را تاب می‌آورد اما مشکل اینجاست که امکان شیوع بیماری در جمعیت زیاد به‌شدت بالا می‌رود. برای جلوگیری از بروز این مشکل, جمعیت گله‌های پرورشی را محدود نگه می‌دارند. تجارب پرورش‌دهندگان نشان می‌دهد که آب تمیز و تازه و رژیم غذایی کافی و غنی به شدت روی کیفیت گوشت و طعم و مزه ان تاثیر می‌گذارد.

در بیشتر انتقاداتی که از پرورش این ماهی می‌شود به ارزش غذایی پایین آن و خطراتی که برای سلامتی انسان به همراه دارد استناد می‌شود. واقعیت آن است که تیلاپیا جز ماهیانی است که چربی کمی و پروتئین بالا دارند. سازمان غذا و دارو ایالات‌متحده این ماهی را یک گزینه ایدئال برای زنان حامله یا مادرانی که به کودکان خود شیر می‌دهند می‌داند.