نقش و نگارهای ۲۰۰ میلیون تومانی

بازار فرش‌ هم مانند دیگر بازارها دستخوش تغییر و تحولات قیمتی شده است. همین موضوع زمینه را برای نارضایتی فروشندگان فراهم کرده، این در حالی است که قیمت فرش دستباف از ۲۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و گاهی به ۲۰۰ میلیون تومان می‌رسد.

گسترش‌نیوز: قدمت فرش‌ دستباف در ایران به ۱۲۰۰ سال پیش برمی‌گردد و جزوی از تاریخ و هنر کشورمان محسوب می‌شود. این دست از فرش‌ها از پشم حیوانات به ویژه گوسفند تهیه می‌شود که کاملا طبیعی بوده و به پوست ضرر نمی‌رساند از دوام و کیفیت بالایی برخوردار است. در این گزارش به توضیح درباره فرش‌ دستبافت و فرق آن با فرش ماشینی و همچنین چگونگی تولید و قیمت این دست از فرش‌ها پرداخته‌ایم.

مزیت‌های فرش دستبافت نسبت به فرش ماشینی

یکی از فروشندگان فرش‌‌های دستبافت واقع در بازار پانزده خرداد در زمینه فرق بین فرش‌های دستبافت و ماشینی به گسترش نیوز گفت: فرش‌های دستباف به دلیل طبیعی بودن و استفاده از رنگ و مواد طبیعی از دوام بیشتری برخوردار هستند و سال‌ها الیاف خود را حفظ کرده و تار و پود آن از هم جدا نمی‌شود اما فرش‌های ماشینی بعد چند سال مواد پلاستیکی آن آزاد می‌شود که برای پوست و ریه ضرر دارد که بسیاری از مردم از این موضوعات اطلاع دقیق ندارند و فکر می‌کنند این فرش‌ها باهم فرقی ندارد و چون فرش ماشینی ارزان‌تر است آن را می‌خرند.

وی در ادامه درباره اینکه مردم بهتر است کدام دست از فرش‌ها را خریداری کنند، گفت: اگر مردم آگاهی لازم در مورد فرش‌های دستبافت و فرق آن با فرش ماشینی را بفهمند و از ضررها و مزیت‌های آن آگاه شوند، بدون توجه به قیمت آن، بیشتر فرش دستبافت می‌خرند. البته به دلیل دوام بالا و کیفیت خوب فرش دستبافت، مردم می‌توانند این فرش‌ها را دست دوم خریداری کنند، به طور مثال فرشی که ۱۰ میلیون قیمت دارد را می‌توانند به نصف قیمت دست دوم خریداری کنند که به صرفه‌تر است. در این میان تبلیغاتی که برای فرش‌های ماشینی انجام می‌شود هم بی‌تاثیر نیست، چرا که باعث افزایش اعتماد مردم و تمایل هرچه بیشتر آنان برای خرید فرش می‌شود.

در حال حاضر مردم بیشتر کشورهای اروپایی به فرش‌های دستباف علاقه دارند. به همین دلیل هم فرش‌های دست دوم ایرانی را بازسازی کرده و مورد استفاده قرار می‌دهند. یکی از مهم‌ترین دلایل این انتخاب آن است که بیشتر زمانی که در خانه هستید بر روی این فرش‌ها راه می‌روید و برای حفظ سلامت پوست، بهتر است از فرش‌های دستبافت استفاده کرد.

چند نوع رنگ فرش وجود دارد؟

یک فروشنده فرش دستبافت درباره رنگ فرش‌ها و طرز تهیه و تنوع آن اظهار کرد: فرش دستبافت از پشم حیوانات تهیه می‌شود. در این روند در ابتدا پشم‌ها که به رنگ سفید و خام هستند، شستشو داده ‌می‌شون و سپس برای رنگرزی فرستاده می‌شوند. رنگ‌های رنگرزی به دو نوع گیاهی و صنعتی تقسیم می‌شود. رنگ‌های گیاهی از تنوع رنگ کمتری برخوردارند و شامل تقریبا ۵ تا۶ نوع رنگ می‌شوند. اگر بخواهیم رنگ‌های متنوع‌تری را داشته باشیم مجبوریم رنگ‌های صنعتی به آن اضافه کنیم که البته دستمزد بیشتری دارد و باعث افزایش قیمت می‌شود. به عنوان نمونه در بافت فرش‌های قم که از تنوع رنگ بسیاری برخوردار است و تقریبا همه رنگ فرش را عرضه می‌کند، از رنگ‌های صنعتی استفاده می‌شود.

نوسانات ارزی و تاثیر آن بر قیمت فرش‌های دستبافت

بازاریان درباره نوسانات ارزی و تاثیر آن بر قیمت فرش معتقدند: «برخلاف عقیده بسیاری که فکر می‌کنند فرش‌ دستبافت به صورت کامل در داخل کشور تولید می‌شود و وابستگی به ارز و محصولات خارجی ندارد باید گفت تقریبا ۷۰ درصد مواد اولیه بافت فرش وارداتی است، به این دلیل که ابریشم کم است و ما تولید انبوه ابریشم نداریم. علاوه بر این تولید پشم هم در ایران بسیار کم است و به ناچار باید این پشم‌ها را از کشورهایی مانند نیوزلند، استرالیا و حتی چین وارد می‌کنیم.»

در حال حاضر میزان تولید ابریشم در شهر قم برای تامین نیاز تمام کشور کافی نیست و فقط برای تولید همان شهر یا شهرهای اطراف کافی است. البته در شهر صومعه‌سرا هم زمینه تولید ابریشم وجود دارد که تنها برای تامین نیاز همان منطقه کافی است و پاسخگوی نیاز تمامی شهرهای ایران مانند اصفهان، شیراز و... نیست. در مقابل می‌توان گفت ما از نظر بافت، نقشه و طرح خودکفا هستیم.

باید توجه داشت که یکی از دلایل گران شدن فرش‌ها دستمزد کارگران است. به همین دلیل است هم میزان تولید فرش دستباف ایرانی کم شده و دیگر مانند گذشته بیش از تقاضای بازار فرشی بافته نمی‌شود. این در حالی است که در فاصله سال‌های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۰ تقریبا ۲۰ میلیون نفر در صنعت تولید فرش دستبافت به طور مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار بودند.

تاثیر فرش‌بافی در اشتغالزایی

یکی از فروشندگان در بحث خرید فرش‌های دستبافت و چگونگی تهیه آن از تولیدکننده، گفت: در حال حاضر بافت فرش‌های دستباف بیشتر به صورت خانگی و با کمک چند دار قالی است. این روش از تولید در کارگاه به صرف‌تر است به این دلیل که هم دستمزد کمتری دارد و برای فرش‌باف به صرفه‌تر است و هم برای خانواده‌ای که همه اعضای آن مشغول بافتن فرش هستند، ایجاد اشتغال و درآمدزایی می‌کند. . به عنوان مثال ۱ متر فرش اگر در کارگاه تولیدی بافته شود حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان برای هر کارگر دستمزد ایجاد می‌کند، اما اگر بافت آن به صورت خانگی باشد دستمزد آن ۵۰۰هزار تومان می‌شود.

تقریبا ۹۰ درصد خرید فرش دستباف فروشندگان از طریق واسطه‌های شهرهای مختلف و ارتباط آنان با واسطه‌های روستایی و فرش بافان خانگی ساکن در روستاها است. این چرخه باعث اشتغال بسیاری از مرد و به ویژه آنهایی که در خانه فرش‌ می‌بافند، شده است. در صورتی که اگر بخواهیم روند خرید را از طریق کارگاه اجرا کنیم. به دلیل سربار شدن هزینه آب، برق، حقوق کارگران و ... هزینه بافت فرش بالا می‌رود، اما در مقابل دستمزد چندانی به بافنده یا همان کارگر نمی‌رسد.

قیمت‌گذاری فرش‌های دستبافت چگونه است؟

در میان فرش‌های دستبافت، فرش تبریز طرفدار بیشتری دارد. قیمت این فرش‌ها از ۲۰۰ هزار تومان به بالا است و گاهی حتی قیمت آن به میلیاردها تومان می‌رسد. با این حال بحث قیمت فرش‌های دستبافت و تابلوفرش‌ها تمامی فروشندگان بر این عقیده بودند که برای فرش‌ها نمی‌توان به طور دقیق قیمت مشخص کرد. به طور مثال شاید براساس نوع فرش دستبافت می‌توان قیمت گذاری را انجام داد، اما در مقایسه با سایر صنایع مانند صنعت خودرو که در آن هر ماشینی قیمت مشخصی دارد که از طرف شرکت تولیدکننده اعلام می‌شود، این موضوع چندان اهمیتی ندارد. فرش‌های دستبافت با توجه به نوع بافت، رنگی که در آن به کار رفته، ابعاد فرش یا تابلوفرش و حتی خود بافنده فرش قیمت‌گذاری می‌شود.