موسیقی «نواحی» ایران را فراموش کرده‌ایم

استاد شاهین فرهت یکی از موسیقیدان‌های بزرگ ایرانی است که این روزها روی سمفونی شماره ۱۸ خود تمرکز کرده است. قطعاتی که با خیام، دماوند و امام رضا(ع) آغاز شد و تا خلیج‌فارس و پیامبر(ص) ادامه یافت. شاهین فرهت، فرزند غلامعلی فرهت است که از شاگردان درویش خان بود و تار می‌نواخت.

به گزارش پایگاه خبری گسترش، روزنامه صمت نوشت: نخستین سمفونی او را یکی از بزرگترین رهبران تاریخ ارکستر سمفونیک «فرهاد مشکات» رهبری کرده است؛ سمفونی «خیام» که فرهت در سال ۵۶ به عنوان تز فارغ التحصیلی‌اش در دانشگاه نیویورک روی ۱۱ رباعی خیام نوشته است. یاد آن روزها می‌افتد و استقبالی که از این سمفونی شد: «خیام به اندازه‌ای مورد استقبال قرار گرفت که نوشتن سمفونی دومم را شروع کردم. من از‌‌ همان کودکی عاشق موسیقی کلاسیک بودم و این عشق هنوز هم ادامه دارد، باید هر روز دو- سه ساعت موسیقی کلاسیک کار کنم. از دوران نوجوانی هم فرم سمفونی را بیشتر از هر چیزِ‌ دیگری دوست داشتم. خیلی از کار‌ها را بدون اینکه سفارشی وجود داشته باشد، ساختم. خیلی‌هایش را هم با هزینه‌های شخصی‌ام از سوی ارکسترهای بزرگ ضبط یا منتشر کردم.» او حالا سمفونی‌های بسیاری را نوشته که بسیاری‌ از سوی ارکسترهای بزرگ و معتبرِ جهانی منتشر شده و البته تعدادِ اندکی از آنها این فرصت را یافته تا در کشورِ خودشان اجرا شوند. استاد شاهین فرهت که برای ضبط سمفونی ۱۸ به اکراین سفر خواهد کرد در گفت‌وگو با صمت درباره فعالیت‌های خود گفت: کاری را می‌نویسم که شامل خاطرات خودم از بچگی است و تا بزرگسالی ادامه دارد که مبنای این قطعات با موسیقی فورکلر و نواحی درآمیخته است و حس نوستالژیک را به مخاطب منتقل می‌کند. وی با انتقاد از بی‌توجهی به موسیقی نواحی ایران گفت: متاسفانه موسیقی اصیل ایرانی در سال‌های گذشته با بی‌مهری‌ها و بی‌توجهی‌های فراوانی روبه‌رو بوده است. با هجوم قطعات موسیقی شبه پاپ که رنگ و بویی از علم موسیقی نبرده‌اند کم کم جایگاه موسیقی اصیل ایرانی از بین می‌رود و این زنگ خطر خیلی وقت است که به صدا درآمده است. این استاد موسیقی کشورمان در ادامه افزود: موسیقیدان‌های بزرگ دنیا هیچ‌گاه در زادگاه خود فراموش نمی‌شوند و هنوز هم قطعات سمفونی بتهوون اجرا می‌شود اما موسیقی نواحی و دستگاه‌های موسیقی اصیل ایرانی از خاطر شنوایی ایرانی‌ها رفته و این موضوع بسیار ناراحت‌کننده است. امیدوارم با اجرای این قطعاتی که در دست تهیه دارم بتوانم خاطر موسیقی نواحی ایرانی را زنده نگه دارم. وی در ادامه گفت: قطعاتی که من می‌سازم تکیه‌اش بر مبنای ملودی‌ها و موسیقی‌های قدیمی ایرانی است و سعی می‌کنم بر مبنای سمفونی، کار را گسترش می‌دهم و در واقع قرار است با این کار، بزرگداشتی برای موسیقی وطنم برگزار کنم. فکر می‌کنم این ایده یک اتفاق تازه‌ در عرصه موسیقی است که امیدوارم در حافظه موسیقایی مردم ماندگار شود. استاد شاهین فرهت در ادامه گفت: موسیقی نواحی ما به دلیل فقدان پژوهش و نبود بودجه کافی برای حمایت از استادان این حوزه به منظور پخش و تکثیر این نوع موسیقی در حال فراموشی است. وی در ادامه افزود: یکی دیگر از مشکلات موسیقی نواحی، ورود موسیقی بی‌هویتی است که سلیقه مخاطب را به سمت و سویی می‌کشاند که نمی‌تواند اثر خوب را گوش کند و با آن ارتباط برقرار کند. وی گفت: الان جوانان ما موسیقی بزرگانی مانند بنان را گوش نمی‌کنند و حوصله شنیدن آن را ندارند. اینکه بگوییم موسیقی ایران نوین نشده است نمی‌تواند پاسخ قانع‌کننده‌ای بر این ماجرا باشد. چطور ۳۰ سال پیش موسیقی بنان و گل‌نرقی و بزرگان دیگر طرفدار داشت؟ الان چرا دیگر این آثار طرفدار ندارد؟ من فکر می‌کنم از اصالت موسیقایی خود دور شدیم. فرهت با بیان اینکه با هیچ نوع موسیقی مخالف نیست گفت: من با موسیقی پاپ مخالف نیستم. من درباره اندازه آن و چگونگی عرضه آن در بازار صحبت می‌کنم. بحثم این است که چرا موسیقی ایرانی را حذف کردیم و به جای آن فقط پاپ پخش می‌شود، آن هم نه پاپ با کیفیت. الان این موضوع قابل بحث است و گرنه کسی با اصل موسیقی در هر دستگاه و سبکی مخالف نیست. فرهت که در چند سال‌ گذشته، آثار سفارشی بسیاری ساخته و آنها را از سوی ارکسترها به اجرا رسانده است اظهار کرد: بزرگترین آثار جهان از قرن ۹ سفارشی بوده است. موسیقی، حرفه گرانی است و تنها هنری نامیده می‌شود که با فناوری ارتباط برقرار می‌کند. شما می‌توانید هدفون در گوش خود قرار داده و موسیقی گوش کنید. کدام یک از هنرها چنین قابلیتی دارند؟ او در بخش دیگری از سخنانش گفت: خیلی از موسیقیدان‌ها می‌گویند از راه موسیقی نمی‌توان پول درآورد اما من می‌گویم از این راه پول درمی‌آورم. این هنرمند ادامه داد: موسیقی ارزش بسیاری دارد و باید اصالت‌های خود را حفظ کند. به اعتقاد من باارزش‌ترین اثر، سفارشی است مگر اثری با ارزش‌تر از سمفونی ۹ بتهوون داریم؟ او خاطرنشان کرد: یک هنرمند با سفارش زندگی می‌کند. او باید کار کند و به نظر من آنچه بد است بی‌اعتنایی به هنرمند است. آرزو دارم سازمان‌هایی باشند تا هنرمندان را حمایت کنند. این استاد دانشگاه معتقد است: مردم موسیقیدان‌ها را بسیار دوست دارند اما ایران کشوری است که هنوز از موسیقی اشباع نشده در حالی که موسیقی اروپایی‌ها اشباع شده و به کمال رسیده است. فرهت با اشاره به افزایش سفارش اثر به موسیقیدان‌ها گفت: احساس می‌کنم اگر شرایط پیش از انقلاب بود کسی به من اثری سفارش نمی‌داد البته هنرمند هم باید قدری بی‌دربایستی بوده و خودش را تحمیل کند چراکه تعداد هنرمندان زیاد شده و استعدادهای هنری ۱۰ برابر شده‌اند اما مسئله تشویق نیز بسیار مهم است. اگر کسی به من آهنگساز سفارش اثر ندهد شوقم را از دست می‌دهم. سال‌ها بود که کسی به من سفارش اثر نمی‌داد و مجبور بودم آثارم را برای گنجه اتاقم بنویسم. فرهت با بیان اینکه در ۸-۷ سال گذشته، شاهد استعدادهای فوق‌العاده‌ای در عرصه موسیقی بوده‌ایم گفت: باید کاری برای این جوانان کرد تا با امید بیشتری به کار خود ادامه دهند. متاسفانه بعضی از این جوانان بی‌انگیزه می‌شوند و نمی‌توانند به پیشرفت خود ادامه دهند. نسل جوان موسیقی امروز سلیقه بسیار خوبی دارد. شاهین فرهت در پایان سخنانش یادآور شد: هنر ایران تازه در حال شکوفا شدن است اما شکل پخش آلبوم‌های موسیقی در کشور مناسب نیست و برای خرید یک اثر باید به جاهای ویژه‌ای برویم.