سه سناریو از آینده تورم در ایران

پژوهشکده پولی بانکی بانک مرکزی در سه سناریو تورم پایان سال ۱۴۰۰ را پیش‌بینی کرده و مطابق با تحلیل اثر سه متغیر مهم این پیش‌بینی را منتشر کرده است.

در این داستان سه عامل در تحلیل‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. نخست روند تورم بدون هیچ پیش شرطی و صرفا ادامه روند آماری از ابتدای سال هفتاد تاکنون، دوم تاثیر‌گذاری نرخ ارز و سوم پیش‌بینی بر اساس تغییرات متغیر پایه پولی.

حداکثر ۳۳.۵ درصدی در پیش‌بینی تورم آخر سال

در سناریوی غیر شرطی در پیش‌بینی تورم تنها روند سری زمانی این متغیر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در این بررسی مشاهده می‌شود متوسط بلند مدت تورم از ابتدای سال ۹۰ تاکنون در حدود ۲۰ درصد قرار داشته است اما به صورت نقطه‌ای در پایان سال ۹۹ به ۴۵ درصد رسیده است.

ادامه روند متغیرها در سه حالت آماری نشان از سه رقم مختلف در پایان سال ۱۴۰۰ دارد.

پیش‌بینی بهترین مدل در هر گام، ترکیب پیش‌بینی و پیش‌بینی مدل با کمترین میانگین خطا سه حالتی است که طی آن بررسی می‌شود تورم در پاپان ۱۴۰۰ به ترتیب معادل با ۲۸.۷ درصد، ۳۳.۵ درصد و ۲۴ درصد خواهد بود.

پیش‌بینی تورم مشروط به سناریوهای نرخ ارز

به طور کلی تورم ایران در دهه ۹۰ متاثر از سه تکانه ارزی بوده است. در سال ۹۱ تحت تاثیر تکانه ارزی ۹۱ به بالای ۴۰ درصد رسیده و در سال‌های ۹۲ تا ۹۶ در میانگین بلند مدت ۲۰ درصد قرار گرفته است. در سال ۹۷ شوک ارزی دیگر تورم را به بالای ۵۰ درصد در سال ۹۸ رساند و آخرین شوک نرخ ارز در سال ۹۹ موجب شد در حالی که نرخ تورم داشت در مسیر کاهشی قرار می‌گرفت به سطح بالای ۴۵ درصد ارتقا پیدا کند.

محاسبات انجام داده شده در این نهاد نشان می‌دهد در صورتی که نرخ ارز معادل با زمان نگارش مقاله یعنی ۲۵ هزار تومان در سال ۱۴۰۰ ثابت بماند تورم در پایان سال به ۱۹.۹ درصد خواهد رسید.

طبق تحلیل‌های این مرکز اگر نرخ ارز به پایین تر از سطح ۲۵ هزار تومان تنزل پیدا کند نرخ تورم نقطه به نقطه به ۱۲.۷ درصد( ۵ تا ۷ درصد کمتر از میزان پیش‌بینی در حالت نرخ ارز ثابت) و اگر از ۲۵ هزار تومان فراتر رود نرخ تورم به ۳۱.۷ درصد (۹ تا ۱۱ درصد بیشتر از سناریوی نرخ ارز ثابت) خواهد رسید.

پیش‌بینی تورم در اثر رشد پایه پولی تا پایان سال

عامل دیگر در افزایش تورم را می‌توان به پایه پولی مرتبط دانست. زمانی که پایه پولی در کشور روندی فزاینده داشته باشد با اندکی تاخیر درنهایت در شراطی خاص می‌تواند به تورم منجر شود. به طور کلی در شرایط تحریم‌ها زمانی که دولت‌ها با رکود و شرایط شدید اقتصادی مواجه هستند مجبور هستند برای بیرون آمدن از این وضعیت دست به اعمالی زنند که پایه پولی را در کشور ارتقا می‌دهد. اکنون بررسی می‌شود این روند در صورت ادامه چه تورمی را در پایان سال به همراه خواهد داشت؟

در همین رابطه سناریوهای پیش‌بینی تورم در سال ۱۴۰۰ در اثر افزایش در پایه پولی به سه بخش تقسیم بندی می‌شود.

نخست سناریوی سیاست پولی انبساطی که در آن فرض می‌شود پایه پولی به اندازه میانه پنج فصل منتهی به پایان سال ۹۹ به صورت فصلی رشد پیدا کند. میزان این رشد برابر با ۸.۷ درصد محاسبه شده و تا پایان ادامه پیدا کرده است. در همین رابطه تورم نقطه‌ای پیش‌بینی شده در پایان سال برابر با ۳۰.۱ درصد برآورد شده که بالاترین میزان تورم در میان سه سناریوی رشد پایه پولی بوده است.

سناریوی دوم سیاست پولی انقباضی است یا بازگشت به میانگین بلند مدت است که در پایان سال تورم ۲۵.۸ درصدی را در پی خواهد داشت. در این سناریوی رشد فرض می‌شود که رشد پایه پولی به میانگین بلندمدت خود برگردد. میانگین رشد فصلی پایه پولی در بازه بلندمدت سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۹ حدود ۵ درصد بوده است و این نرخ رشد فصلی برای همه پنج فصل آتی لحاظ می‌شود.

سیاست پولی انقباضی شدید: در این حالت رشد فصلی پایه پولی برای پنج فصل برابر با ۲٫۷ درصد در نظر گرفته می‌شود. بررسی میانگین چهار دوره‌ای از رشد فصلی پایه پولی برای سال‌های اخیر نشان می‌دهد کمترین آن مربوط به سال ۱۳۹۳ و برابر با ۲٫۷ درصد بوده است. لذا، این نرخ به عنوان نرخ سیاست انقباضی تلقی می‌شود یعنی کمترین رشد پایه پولی در یک دهه اخیر( اگرچه در این سیاست کماکان شاهد رشد بخش پولی هستیم، کمتر بودن رشد پایه پولی از متوسط و احتمال رشد بخش حقیقی این امکان را می‌دهد آن را انقباضی درنظر بگیریم).

طبق این سناریو تورم در پایان سال معادل با ۲۳.۱ درصد به‌دست می‌آید که کمترین میزان تورم نقطه به نقطه در پایان سال ۱۴۰۰ در سه سناریوی مورد بررسی در رشدپایه پولی بوده است.