شوک و امید در بورس

مهر امسال یکی از پر حاشیه ترین، ماه‌های کاری تاریخ بورس بود. در این ماه اتفاقات عجیب و شگفت آوری رخ داد که تاکنون سابقه نداشته است.

شاخص بورس در هفته‌های اخیر دوباره وارد مدار نزولی شد، این امر منجر به ترس سهامدارانی در این بازار شد که سال گذشته متحمل ضرر و زیان‌های سنگینی از این بازار شده بودند و با ترس از تکرار دوباره معاملات سال گذشته اقدام به تصمیمات هیجانی برای فروش سهام خود و خروج از این بازار کردند، این در حالیست که مسوولان حاضر در کشور و کارشناسان خبره در بورس معتقد بودند، ایجاد چنین روندی در بازار بعد از مدت‌ها صعود شاخص بورس طبیعی است و بارها اعلام کردند که بازار همیشه بعد از تداوم رشد در بازار برای مدتی وارد مدار نزولی می‌شود تا شاخص بورس بتواند خود را برای صعودی دوباره در این بازار آماده کند.

کشف شوکه‌کننده ماینرها در شرکت بورس تهران

معاملات بازار بعد از افت شاخص بورس طی چند روز متوالی، به مرور در حال پیش روی به سمت تعادل و بازگشت به روند صعودی بود که یکباره زمزمه هایی از کشف ماینر (دستگاه استخراج ارز دیجیتال) در در شرکت بورس تهران مطرح شد و در ابتدا این خبر با توجه به هجمه‌های ایجاد شده با تکذیب از سوی شرکت بورس تهران همراه شد و روابط عمومی این شرکت در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: هیچ فعالیتی در شرکت بورس تهران در زمینه استخراج رمز ارز وجود ندارد و موضوعی که عده‌ای مدعی کشف آن شده‌اند از اساس تکذیب می‌شود، این در حالیست که ساعاتی بعد از مطرح شدن صحبت‌های ضد و نقیض شرکت بورس، کشف دستگاه ماینر در شرکت بورس تهران با تایید سازمان بورس رنگ واقعیت به خود گرفت و شفاف‌سازی دقیق از این اتفاق به پیگیری‌های معاونت حقوقی سازمان بورس و ارسال نتیجه نهایی از سوی این سازمان واگذار شد.

شفاف‌سازی از وجود چنین حاشیه‌هایی در بازار و نیز تایید شرکت توزیع برق تهران بزرگ از کشف ۸۲ ماینر غیر مجاز در ساختمان شرکت بورس تهران نقطه آغازی برای ایجاد تغییر و تحولات جدی در سازمان بورس و اوراق بهادار و دیگر ارکان این بازار بود که در نقطه شروع این تغییرات «علی صحرایی» از مدیریت عامل شرکت بورس تهران برکنار و «محمود گودرزی» به عنوان سرپرست این شرکت منصوب شد.

رخداد چنین اتفاقاتی در بازار سرمایه کشور، دولت و مجلس را بر آن داشت تا در اقدامی فوری به تحقیق و تفحص از بازار سرمایه بپردازند و در این زمینه عضو ناظر مجلس در شورای‌عالی بورس از شروع تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از سازمان بورس و شرکت‌های تابعه خبر داد و گفت: بابت اتفاقاتی که در سال گذشته در بازار سرمایه شاهد آن بودیم، تعدادی از همکاران ما درخواست تحقیق و تفحص از بازار سرمایه را ثبت کردند وبا توجه به اتفاقاتی که اخیرا در بازار سرمایه شاهد آن هستیم، موضوعاتی که از تخلفات موجود در سازمان بورس و شرکت‌های تابعه آن به گوش ما رسیده، ضرورت انجام این تحقیق و تفحص را دو چندان کرده است.

چه کسی متهم استخراج بیت کوین در بورس است؟

«محسن علیزاده» در خصوص جزییات کشف ماینر در شرکت بورس تهران به خبرنگار اقتصادی ایرنا اعلام کرد: بنده به عنوان نماینده مردم پیگیری‌های خود را در خصوص اتفاقات رخ داده انجام خواهم داد و همه ارکانی که در حال مدیریت سازمان هستند باید در دادگاه به نوعی پاسخگوی تخلفات و کم کاری‌های رخ داده باشند.

وی با بیان اینکه سوء مدیریت‌های صورت گرفته در سازمان بورس باعث ایجاد چنین تخلفاتی در برخی از ارکان بازار سرمایه شده است، گفت: سازمان بورس به عنوان متهم اصلی باید پاسخگوی کشف ماینر در شرکت بورس تهران باشد، زیرا هیچ مصوبه‌ای در شرکت بورس تهران لازمه اجرا پیدا نمی‌کند مگر آنکه در حضور ناظر سازمان به مرحله اجرا برسد که با توجه به چنین مسئله‌ای «ناظر سازمان بورس» در همه جلسات شرکت بورس حضور داشته است، از مصوبات اطلاع داشته و آنها را امضا کرده است.

علیزاده ادامه داد: مسوولان مربوطه در خصوص اینکه چه اختلافی مابین شرکت بورس تهران و سازمان بورس پیش آمده است که اکنون این موضوع را رسانه‌ای کرده‌اند باید پاسخگو باشند، حال سوال ما این است که اگر سازمان بورس نگران موضوع خاصی نیست پس به چه دلیل مصوبه را افشا نمی‌کند؟

عضو ناظر مجلس در شورای‌عالی بورس اظهارکرد: همچنین مسوولان مربوطه باید پاسخگوی این موضوع هم باشند که به چه دلیل با تخلفات ایجاد شده منجر به آسیب این بازار شده‌اند.

وی ادامه داد: شرکت بورس تهران با مصوبه هیات مدیره و برای یک کار تحقیقاتی اقدام به استفاده از ماینر کرده است که اکنون درآمد حاصل از این اقدام هم در شرکت بورس قرار دارد، به همین دلیل مجلس تحقیق و تفحص جدی را از این اتفاق به صورت جدی در دستور کار قرار داده است.

علیزاده گفت: در مدتی که شرکت بورس تهران به دنبال کار تحقیقاتی از طریق این ماینرها بوده است اقدام به استخراج سه بیت کوین کرد.

تزریق خبر خوش به بازار با تغییر رئیس کل بانک مرکزی

با توجه به کشف چنین تخلفاتی در ارکان بازار سرمایه و تاثیرگذاری آن بر روند معاملات بازار اما کارشناسان بارها این موضوع را مطرح کردند که معاملات بورس در وضعیت فعلی در موقعیتی مناسب قرار دارد و با توجه به روی کار آمدن دولت جدید و برنامه‌های اعلام شده از سوی مسوولان ارشد، خطر چندانی معاملات این بازار را تهدید نمی‌کند اما اکنون بازار فقط نیازمند خبری خوش است تا بتواند شوکی را به این بازار وارد و شاخص بورس را به مدار صعودی بازگرداند که به دنبال چنین نظراتی، هفته گذشته و در جلسه هیات دولت «علی صالح آبادی» با پیشنهاد احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی به عنوان رئیس کل جدید بانک مرکزی جمهوری اسلامی معرفی شد و در نهایت با رای اعتماد هیات وزیران به عنوان رئیس کل بانک مرکزی انتخاب شد.

انتخاب «علی صالح آبادی» به عنوان رئیس کل بانک مرکزی به دلیل شناخت وی از بازار سرمایه و روش‌های تامین مالی واکنش‌های مثبتی را در بین فعالان بازار سرمایه به دنبال داشت و معتقد بودند که سکانداری صالح آبادی در بازار پول، همگرایی خوبی را بین بازار سرمایه و بازار پول ایجاد می‌کند اما برخلاف انتظار فعالان بازار انتخاب رئیس بانک مرکزی نام آشنا در حوزه بورس هم نتوانست تکانی را در به معاملات بورس وارد کند و سبب تزریق امیدورای به این بازار شود که برخی از کارشناسان علت چنین اتفاقی را ترس سهامداران از تغییر رئیس سازمان بورس و تصمیم گیری آنها برای عرضه سهام خود از این بازار اعلام کردند.

از شایعه تا واقعیت تغییر رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار

از نخستین روزهای روی کار آمدن دولت سیزدهم زمزمه‌هایی از تغییر رئیس سازمان بورس و اوراق بهادر در میان فعالان بازار مطرح شد که با وجود پایان یافتن دوران پنج ساله مدیریت سازمان بورس و الزام در تغییر رئیس این سازمان اما حاشیه‌های اخیر ایجاد شده در بازار سرمایه کشور، وزیر اقتصاد را بر آن داشت تا تغییر هر چه زودتر سازمان بورس را به مرحله اجرا برساند که به دنبال چنین اتفاقی در چند روز گذشته اسامی مختلفی در بین فعالان بازار و در فضای مجازی برای سکاندار جدید سازمان بورس رد و بدل شد.

در ابتدا برخی تغییر رئیس سازمان بورس را شایعه‌ای بیش نمی‌دانستند و معتقد بودند با توجه به عملکرد مثبت «محمدعلی دهقان دهنوی»، رئیس سابق سازمان بورس احتمال تداوم مدیریت وی در این سازمان وجود خواهد داشت که در میان مطرح شدن چنین گمانه‌زنی هایی در بازار، پیام تلگرامی «دهقان دهنوی» به حاشیه‌ها پایان داد و با اعلام اینکه «وزیر اقتصاد و دارایی»، روز پنجشنبه ۸ مهرماه به من اطلاع داد که برنامه تغییر تیم مدیریتی سازمان بورس را در دستور کار دارد، من هم از همان روز پیگیر هستم که این اتفاق زودتر رخ دهد» مهر تاییدی بر تغییر حتمی رئیس سازمان بورس زده شد.

خانه تکانی در بورس

به دنبال چنین روندی در بازار «محمدعلی دهقان دهنوی»، رئیس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار روز گذشته به علت ضرورت تغییر مدیریتی در شرایط فعلی اشاره کرد و گفت: دوره فعالیت هیأت‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در قانون بازار سرمایه، ۵ ساله تعریف شده که در این مدت ۵ سال، رئیس سازمان برای دو دوره ۲.۵ ساله منصوب می‌شود. در همین قانون قید شده است که اگر در همین دوره، عضوی استعفا دهد و شخص دیگری جایگزین او شود، فرد جدید ادامه‌دهنده دوره فرد قبلی خواهد بود. به این ترتیب، در رأس هر ۵ سال تمامی اعضای هیأت مدیره اعم از اینکه از ابتدای ۵ سال وارد هیأت‌مدیره شده باشند یا حتی ماه آخر وارد شده باشند، دوره آنها به انتها می‌رسد.

وی خاطرنشان کرد: دوره ۵ ساله هیأت‌مدیره سازمان، چند ماه پیش از شروع دوره دولت سیزدهم، به پایان رسیده بود اما چون هنوز دولت جدید بر سر کار نیامده بود و وزرای جدید معرفی نشده بودند، در شورای‌عالی بورس، تصمیم‌ گرفته شد که انتخاب هیأت‌مدیره جدید، به پس از انتصاب وزیر دولت جدید موکول شود. به همین دلیل، در این چند ماه افزون بر دوره ۵ ساله، اعضا باقی ماندند تا کار تعیین اعضای هیات مدیره جدید توسط وزیر دولت سیزدهم انجام شود.

دهقان دهنوی تصریح کرد: اکنون هیچ کدام از مسائل استعفا و کناره‌گیری مطرح نیست، موضوع تنها پایان یک دوره ۵ ساله و تعیین اعضای هیات مدیره برای یک دوره ۵ ساله جدید است.

همچنین رئیس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد که این تغییرات، طبیعی و کاملاً قانونی است و بازار نباید نسبت به این موضوعات حساسیت داشته باشد؛ چون بازار سرمایه کشور عمیق‌تر از آن است که متأثر از تغییر رئیس سازمان باشد. تحولات اقتصادی، سیاسی، بین‌المللی، نرخ‌های بین‌المللی، بحث‌های تجارت خارجی و میزان صادرات همگی عوامل اقتصادی مهمی هستند که روندهای بازار سرمایه را تعیین می‌کنند.

انتخاب اعضای شورای‌عالی بورس در جلسه هیات دولت

با توجه به ایجاد ترس در بین سهامداران و تاثیر خبر تغییر حتمی رئیس سازمان بورس، بیشتر کارشناسان حاضر در بورس از مسوولان ارشد کشور درخواستی را مبنی بر اجرایی شدن هر چه زودتر تغییر رئیس سازمان بورس و مشخص شدن سکاندار جدید این سازمان را داشتند که مسوولان در پاسخ به چنین خواسته ای، تغییر رئیس سازمان بورس را منوط به زمان تغییر اعضای شورای‌عالی بورس دانستند و اعلام کردند که لازمه چنین تغییری در بازار، انتخاب اعضای جدید شورای‌عالی بورس است.

به دنبال خبرهای مطرح شده در بازار مبنی بر تغییر اعضای شورای‌عالی بورس روز گذشته هیات دولت، پنج عضو جدید شورای‌عالی بورس را انتخاب و معرفی کرد.

در این جلسه با توجه به صلاحیت تخصصی، سلامت مالی و تجربه پیشین، سید موسی فیض فلاح شمس، علی سعیدی و احمد شعبانی به عنوان سه خبره مالی شورای‌عالی بورس انتخاب و همچنین رسول سعدی به عنوان خبره بورس کالا و علی امامی میبدی به عنوان خبره بورس انرژی تعیین شدند.

برگزاری جلسه فوق العاده شورای‌عالی بورس

با اتمام جلسه هیات دولت و انتخاب اعضای شورای‌عالی بورس، در ابتدا خبری مبنی بر برگزاری جلسه فوق العاده شورای‌عالی بورس در روز پنج شنبه (۲۲ مهر ماه) با موضوع تغییر رئیس سازمان بورس منتشر شد اما طولی کشید که «محمدعلی دهقان دهنوی»، رئیس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار در نامه‌ای به اعضای شورای‌عالی بورس، برگزاری دویست و شانزدهمین جلسه شورای‌عالی بورس را به چهارشنبه (۲۱ مهر ماه) و در ساختمان وزارت اقتصاد و دارایی با موضوع انتخاب رئیس و اعضای هیات مدیره رئیس سازمان بورس و گزارش تحلیل تحلیل بازار موکول کرد و در نهایت این جلسه در زمان مقرر و برای تعیین تکلیف ریاست سازمان بورس برگزار شد.

شورای عالی بورس و اوراق بهادار با حضور اعضاء و به ریاست وزیر امور اقتصادی و دارایی طبق زمان اعلام شده تشکیل جلسه داد و در این جلسه «مجید عشقی» به عنوان گزینه نهایی ریاست سازمان بورس به شورا معرفی و به اتفاق آرا از سوی اعضا به عنوان رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب شد.

 اعضای جدید هیات مدیره سازمان بورس اوراق بهادار شامل مجید عشقی، محسن خدابخش، علیرضا ناصرپور، حسن فرج زاده و مهرداد مسعودی فر توسط شورای‌عالی بورس منصوب شدند.

راهکارهایی برای بازگشت روزهای خوش به معاملات بورس

حال با انتخاب و تایید نهایی رئیس سازمان بورس، دیدگاه‌های جدیدی در این بازار ایجاد شده است و کارشناسان در انتظار اعلام برنامه‌های رئیس جدید سازمان بورس برای بهبود وضعیت بازار هستند، به دنبال آن برخی از کارشناسان به مواردی اشاره داشتند که معتقدند با اجرایی شدن آنها معاملات بورس می‌تواند بار دیگر روزهای خوبی را از خود به سهامداران نشان دهد و شاهد کسب بازدهی‌های معقول از این بازار باشند.

در این زمینه «مهدی حاجی غلام سریزدی»، به تغییر رئیس سازمان بورس اشاره کرد و افزود: اهمیت و جایگاه بازار سرمایه بر کسی پوشیده نیست و از این بازار به عنوان شریان اصلی اقتصاد یاد می‌­شود.

وی نقش و اهمیت رئیس سازمان بورس را به عنوان متولی اصلی بازار سرمایه بسیار مهم و حیاتی دانست و گفت: با توجه به اهمیت بورس و نفوذ آن، انتظار می‌­رود حمایت­‌های دولت از بازار سرمایه بیش از گذشته باشد، همچنین بهتر است اقدامی صورت گیرد تا رئیس سازمان بورس در جلسات هیأت دولت حضور داشته باشد تا بتواند از طریق تعامل با سایر نهادها، ضمن حمایت و حفاظت از سرمایه ­های اقشار مختلف مردم، جایگاه بازار سرمایه را ارتقا بخشد.

حاجی غلام، اعتماد را به عنوان مهم‌ترین مشکل فعلی بازار سرمایه عنوان کرد و اظهارکرد: نگاه ما به بازار سرمایه باید مانند نگاه به آهوی ترسان باشد که با احساس کوچکترین ناامنی، فرار می‌کند لذا مهم‌ترین انتظار از رئیس جدید سازمان بورس اعتمادسازی و حفاظت از منافع بازار سرمایه است.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: به منظور توسعه و صیانت از بازار سرمایه و تقویت جایگاه این بازار، انتظاراتی از رئیس آینده سازمان وجود دارد که بهتر است آنها را به مرحله برساند.

وی به اقداماتی که باید رئیس سازمان بورس در راستای بهبود وضعیت بازار در دستور کار خود قرار دهد تاکید کرد و افزود: جلوگیری از قیمت­­‌گذاری دستوری، افزایش تعاملات بین سازمان بورس با بانک مرکزی و وزارت صمت به عنوان متولی بازار پول و صنعت کشور برای هماهنگی به منظور بهبود ارتباط و جلوگیری از تصمیمات ناگهانی و مخرب بر بازار سرمایه از جمله اقداماتی است که اجرایی شدن آنها روند بازار را بهبود خواهد بخشید.

تلاش برای توسعه زیرساخت‌های کنونی بازار سرمایه

حاجی غلام به توسعه زیرساخت‌های کنونی بازار سرمایه به خصوص سامانه‌های معاملاتی اشاره کرد و گفت: سازمان بورس بهتر است افزایش تعامل با ارکان بازار سرمایه به خصوص کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار در تدوین مقررات، دستورالعمل‌ها و تصمیم گیری‌ها را جزو تصممیات خود برای ایجاد تعامل در معاملات بازار در نظر بگیرد.

این کارشناس بازار سرمایه، مطالعه و بررسی افزایش و حذف دامنه نوسان در بورس‌ها به منظور افزایش نقدشوندگی بازار، پیگیری از مجلس و دولت در جهت تعیین فرمول‌های بلندمدت در زمینه نرح خوراک و انرژی صنایع و مشوق‌های مالیاتی به منظور امکان برنامه‌ریزی بلندمدت، ایجاد کسب و کارهای جدید و فراهم آوردن امنیت سرمایه گذاری، تسهیل قوانین ورود شرکت‌ها به بورس در جهت عمق بخشیدن به معاملات بازار سرمایه و جلوگیری از رفتار سلیقه‌ای و دخالت در مکانیزم بازار را از دیگر اقداماتی عنوان کرد که با اجرایی شدن آنها شاهد بازگشت رشد به شاخص بورس خواهیم بود.