بازندگان اشتغال در ایران

آخرین آمار مرکز آمار ایران از وضعیت نرخ بیکاری در کشور نشان می‌دهد تا پایان زمستان ۹۹ نرخ بیکاری در کشور به حدود ۹.۶ درصد رسید. این در حالی است که همه می‌دانند اقتصاد کشور در سه سال گذشته زیر فشار تحریم‌ها و در ۱۵ ماه گذشته تحت تاثیر شیوع کرونا وضعیت چندان خوبی نداشته و طبیعی است کسی انتظار اشتغال‌زایی در کشور را نداشته باشد. اما جزییات دیگر نشان می‌دهند کاهش نرخ بیکاری کشور درواقع حاصل افزایش ناامیدی در یافتن شغل مناسب در بخش رسمی است. همین امر دستمایه یک گزارش تصویری از سوی اتاق بازرگانی تهران شده است.

نرخ مشارکت اقتصادی یا همان جمعیت فعال، مجموعه افراد شاغل و جویای کار را در یک دوره مورد بررسی شامل می‌شود. به این ترتیب هر کسی در مدت جمع‌آوری در پی یافتن شغلی نباشد، بیکار محسوب نمی‌شود بلکه جزو جمعیت غیرفعال به حسال می‌آید. هرچه نرخ مشارکت اقتصادی در یک کشور بالاتر باشد، بیانگر آن است که آن اقتصاد توسعه یافته‌تر است. در سال ۹۷ میزان مشارکت اقتصادی در کشور حدود ۴۴.۵ درصد بود ولی در دو سال پیاپی روندی نزولی را طی کرد تا در پایان سال ۹۹ به ۴۱.۳ درصد برسد.

زنان بازندگان اشتغال در ایران

بخش مهمی از دلیل کم بودن نرخ مشارکت اقتصادی در ایران به سهم کم زنان در بازار شغل و اشتغال مربوط است. زنان سهمی بسیار اندک از مشارکت اقتصادی کل کشور دارند حالا آنکه آنها نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. در سال ۹۹ طبق آخرین آمارها در حالی که میزان مشارکت اقتصادی مردان در اقتصاد ۶۸.۷ درصد بود، اما اشتغال زنان تنها ۱۳.۹ درصد محاسبه شد. این مهم در حالی رخ می‌دهد که در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ مشارکت زنان ۳.۱ واحد درصد کاهش یافت. نرخ مشارکت مردان نیز کاهشی ۲.۴ درصدی نسبت به سال ۹۸ پیدا کرد.

میانگین نرخ مشارکت اقتصادی ایران در حالی به کمترین رقم خود در نیمه دوم دهه ۹۰ رسیده که در مقایسه با سایر کشورها همواره مشارکت اقتصادی در ایران نا چیز بوده است. نرخ مشارکت اقتصادی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا ۷۵ درصد است. حتی این نرخ برای کشورهای در حال توسعه‌ای چون ترکیه، اندونزی و هند نیز از ۶۰ درصد بیشتر است.

همچنین میانگین نرخ بیکاری کشور در بازه زمانی سال‌های ۹۵ تا ۹۹ به ۱۱.۴ درصد رسیده که کمترین رقم آن هم در سال ۹۹ به‌دست آمده است. بیشترین نرخ بیکاری در میان گروه‌های سنی و جنسیتی مختلف به زنان جوان با ۴۰.۵ درصد تعلق دارد و پس از آن زنان فارغ‌التحصیل دانشگاهی با ۲۷ درصد و مردان جوان با ۲۳.۵ درصد قرار دارند.

در نیمه دوم دهه ۹۰ نیز به طور میانگین تنها ۳۷ درصد از جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر کشور شاغل بوده‌اند. در همین میانگین اشتغال زنان ۱۲.۹ درصد و میانگین اشتغال مردان ۶۱.۴ درصد بوده است. به این ترتیب مردان حدود پنج برابر بیشتر از زنان توانستند شغلی به‌دست بیاورند. در اتحادیه اروپا میانگین اشتغال زنان ۶۴ درصد و در کشور ترکیه که مانند ایران کشوری مسلمان محسوب می‌شود اشتغال زنان ۳۲ درصد است که در مقابل ایران رقم بسیار بالایی به حساب می‌آید.