از عباس زبرجد بشنویم: رسیدگی به پرونده در دیوان عدالت اداری چقدر طول می‌کشد؟

دیوان عدالت اداری به‌عنوان عالی‌ترین مرجع رسیدگی به تظلمات و شکایات از تصمیمات و اقدامات و اعمالی که به‌موجب قانون به آن واگذار شده است، نقشی کلیدی در احقاق حقوق عامه و نظارت بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی ایفا می‌کند. یکی از مهم‌ترین مسائلی که در این راستا مطرح می‌شود، مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عدالت اداری است. این موضوع همیشه به‌عنوان دغدغه‌ اصلی مراجعین این مرجع قضایی به‌حساب می‌آید؛ چرا که طولانی‌شدن روند رسیدگی، علاوه بر اتلاف وقت و هزینه، می‌تواند موجب تضییع حقوق افراد نیز شود. همچنین این مسئله در کنار کیفیت رسیدگی، نقشی تعیین‌کننده در میزان اعتماد و رضایت مردم نسبت به این نهاد دارد. در این مقاله، از زبان جناب آقای عباس زبرجد، به بررسی عوامل مؤثر بر ‌زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عدالت اداری می‌پردازیم.

مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عدالت اداری چقدر است؟

عباس زبرجد، وکیل پایه یک دادگستری و کارشناس حقوقی، در مصاحبه‌ای با یکی از رسانه‌ها به موضوع مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عدالت اداری پرداخته است. او در این مصاحبه، ضمن تشریح ابعاد مختلف این موضوع، راهکارهایی برای کاهش زمان رسیدگی به پرونده در این مرجع قضایی ارائه کرده است.

به‌طورکلی، میانگین زمان رسیدگی به پرونده در این دیوان بین 4 تا 5 ماه است. با این حال، این زمان می‌تواند بسته به عوامل مختلفی که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت، کمتر یا بیشتر شود. لازم به ذکر است که در سال 1401، دیوان عدالت اداری اقداماتی را برای این موضوع انجام داد که منجر به کاهش میانگین زمان رسیدگی به پرونده‌ها، در شعب بدوی به کمتر از 4 ماه و در شعب تجدیدنظر به کمتر از 3 ماه شد.

عوامل مؤثر بر مدت زمان رسیدگی به پرونده

عوامل مختلفی در مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عدالت اداری تأثیر دارند. این موارد را می‌توان به‌طورکلی به دسته‌های زیر تقسیم کرد:

• عوامل مربوط به پرونده
  • پیچیدگی پرونده: پرونده‌های پیچیده که نیازمند بررسی‌های بیشتر و انجام کارشناسی‌های تخصصی هستند، به طور طبیعی زمان بیشتری برای رسیدگی به خود اختصاص می‌دهند.
  • تعداد مستندات و دلایل: هر چه تعداد مستندات و دلایل ارائه شده توسط طرفین پرونده بیشتر باشد، زمان بررسی و تحلیل آن‌ها توسط قاضی نیز افزایش می‌یابد.
  • حضور یا عدم حضور طرفین در جلسات رسیدگی: عدم حضور طرفین در جلسات رسیدگی می‌تواند موجب اطاله دادرسی شود.
• شعبه رسیدگی‌کننده
  • تعداد پرونده‌های ارجاعی به شعبه: شعب با حجم کاری بالا، به طور طبیعی با کمبود وقت و تراکم پرونده مواجه هستند که این امر می‌تواند منجر به افزایش مدت زمان رسیدگی به پرونده شود.
  • تجربه و تخصص قاضی: قضات باتجربه و متخصص، پرونده‌ها را با سرعت و دقت بالاتری رسیدگی خواهند کرد که این امر موجب کاهش زمان رسیدگی به پرونده‌ها می‌شود.
• عوامل سازمانی
  • کمبود نیروی انسانی: کمبود نیروی قضایی و اداری در دیوان عدالت اداری از جمله مشکلاتی است که روند کار این سازمان را با مشکل مواجه خواهد کرد.
  • فقدان امکانات و تجهیزات: فقدان امکانات و تجهیزات مدرن مانند سیستم‌های رایانه‌ای و نرم‌افزارهای تخصصی رسیدگی به پرونده‌ها را کند می‌کند.
  • نارسایی‌ها در آیین دادرسی: وجود نواقص و ابهامات در قوانین و مقررات مربوط به دیوان عدالت اداری باعث اطاله دادرسی می‌شود.

روش‌های پیگیری پرونده در دیوان عدالت اداری

• مراجعه حضوری: مراجعه حضوری به یکی از شعب این مرجع قضایی در سراسر کشور یکی از روش‌های رایج پیگیری پرونده می‌باشد.
• سامانه ثنا: سامانه ثنا، سامانه ابلاغ الکترونیکی قوه قضاییه است که می‌توانید از طریق آن به‌صورت الکترونیکی از وضعیت پرونده خود مطلع شوید. برای ورود به این سامانه، باید نام کاربری و رمز عبور ثنا داشته باشید.
• سامانه ساجد: ساجد، سامانه مدیریت پرونده‌های دیوان عدالت اداری است که می‌توانید از طریق آن به‌صورت الکترونیکی به پرونده خود دسترسی داشته باشید و اقداماتی مانند دریافت کپی لوایح، ارسال لوایح، مشاهده تاریخ رسیدگی و... را انجام دهید. برای ورود به این سامانه، به شناسه پرونده و کد ثنا نیاز دارید.
• ارسال پیامک: با ارسال پیامک به شماره 30007977، امکان بررسی وضعیت پرونده خود را دارید. لازم به ذکر است که در این پیامک باید کد ملی خود و شناسه پرونده را وارد کنید.
• استعلام از طریق دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی: همچنین شما می‌توانید با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی، وضعیت پرونده خود را پیگیری نمایید.

اقدامات انجام شده برای کاهش مدت زمان رسیدگی به پرونده

• با ایجاد شعب تخصصی برای رسیدگی به موضوعات خاص، تمرکز قضات بر روی موضوعات مرتبط افزایش یافته و در نتیجه سرعت رسیدگی به پرونده‌ها بالا رفته است.
• تاحدامکان تلاش شده تا فرایند دادرسی در دیوان عدالت اداری به‌صورت الکترونیکی انجام شود. این امر موجب تسریع در ارسال و دریافت لوایح، ابلاغ اوراق قضایی و سایر اقدامات مربوط به پرونده شده.
• از جمله اقدامات دیگر می‌توان به استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی برای مدیریت پرونده‌ها، برگزاری جلسات رسیدگی به‌صورت ویدئوکنفرانس و استفاده از هوش مصنوعی برای غربالگری پرونده‌ها اشاره کرد.

در قوانین مربوط به این دیوان، اصلاحاتی انجام شده است که به منظور کاهش تشریفات دادرسی و تسریع در رسیدگی به پرونده‌ها صورت گرفته است.

جمع‌بندی

مدت زمان رسیدگی به پرونده در دیوان عدالت اداری یکی از چالش‌های اصلی این نهاد است. برای رفع این چالش، لازم است اقدامات مختلفی از جمله تخصیص اعتبارات کافی، اصلاحات ساختاری، استفاده از فناوری اطلاعات و اصلاحات قانونی انجام شود. لازم به ذکر است که دیوان عدالت اداری برای استخدام نیروی انسانی جدید، تجهیز شعب به امکانات و تجهیزات مدرن و به‌روزرسانی سیستم‌های رایانه‌ای و نرم‌افزارهای تخصصی به اعتبارات بیشتری نیاز دارد.

نکته لازم به ذکر این است که فرآیند رسیدگی می‌تواند سرعت بیشتری پیدا کند؛ درصورتی که از یک وکیل خبره و کاربلد کمک بگیرید تا بتواند مستندات و مدارک را در سریعترین زمان ممکن در اختیار قاضی قرار داده و به طور مستمر پیگیری‌های لازم را انجام دهد. پیشنهاد می‌دهیم در این مسیر از تجربیات جناب آقای عباس زبرجد، وکیل پایه یک دادگستری به شماره پروانه وکالت 33938 استفاده نمایید.