حمل هوایی بار و فرصت‌های بر باد رفته

تبدیل شدن به مرکز اصلی حمل‌و‌نقل هوایی کالا در منطقه، اگرچه یکی از اهداف مهم ایران در تنظیم سند توسعه ۲۰ ساله کشور بوده است، اما نگاهی به وضعیت فعلی حمل هوایی بار در ایران نشان می‌دهد رسیدن به این هدف مهم، با ادامه دادن روند فعلی، امکان‌پذیر نیست.

به گزارش پایگاه خبری گسترش، روزنامه «گسترش تجارت» نوشت: براساس اعلام انجمن بین‌المللی حمل‌و‌نقل هوایی (یاتا) در سال ۲۰۱۵ میلادی (۱۳۹۴ شمسی) حمل‌ونقل هوایی کالا در جهان، بازاری ۶ هزار میلیارد دلاری داشته که سهم ایران از این بازار ناچیز بوده است. به صرفه نبودن حمل هوایی بار برای صاحبان کالا با توجه به هزینه‌های بالای حمل‌و‌نقل هوایی از یک سو و نبود شرکت‌های هواپیمایی تخصصی حمل هوایی کالا (کارگو) در کشور از سوی دیگر، ازجمله دلایل اصلی عقب‌ماندگی ایران از بازار پرسود حمل هوایی کالا در جهان به شمار می‌رود.

تامین زیرساخت‌هایی مانند پایانه‌های بار و تسهیلات قانونی، از اقداماتی است که برای افزایش توان و عملکرد ایران در زمینه حمل‌و‌نقل هوایی کالا نیاز است. به گزارش گسترش تجارت، براساس سند چشم‌انداز ۲۰ساله، در سال ۱۴۰۴ ایران باید با جابه‌جایی ۱۰ میلیون تن کالا در سال، به هاب نخست حمل‌ونقل هوایی بار در منطقه تبدیل شود با این حال، نگاهی به وضعیت فعلی جابه‌جایی هوایی کالا در کشورمان و مقایسه این وضعیت با عملکرد حمل هوایی کالا در کشورهای همسایه نشان می‌دهد هنوز راه طولانی تا تحقق این هدف، پیش‌روی ایران است.

آخرین آمار جابه‌جایی هوایی کالا در ایران، بیانگر حمل حدود ۱۴۰ هزار تن کالا در سال ۱۳۹۵ است این در حالی است که شرکت هواپیمایی امارات در سال‌های ۲۰۱۵ میلادی (۱۳۹۴ شمسی) تا ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۹۵ شمسی) ۲.۵ میلیون تن کالا به بیش از ۱۵۰ مقصد در کشورهای مختلف جهان، جابه‌جا کرده و در حال حاضر، یکی از قدرتمندترین شرکت‌های هواپیمایی دنیا در زمینه بار است. این عملکرد، با عملکرد فرودگاه‌های این کشور بی‌ارتباط نیست.

نگاهی به عملکرد فرودگاه‌های بزرگ منطقه نشان می‌دهد فرودگاه‌های دوبی امارات، دوحه قطر، المکتوم‌امارات، ابوظبی‌امارات و آتاتورک ترکیه، به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم حمل هوایی بار منطقه را در سال ۲۰۱۵ میلادی (۱۳۹۴ شمسی) داشته‌اند. در همین سال، ایران فقط ۱۳۷ هزار تن کالا را با حمل‌ونقل هوایی جابه‌جا کرده است. نگاهی به این وضعیت نشان می‌دهد نه‌تنها رسیدن به افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ در زمینه حمل هوایی کالا در منطقه، برای ایران بسیار دشوار است، بلکه رقابت با همسایه‌ها نیز در عمل هر روز دشوارتر می‌شود.

محمود نویدی، مدیرعامل پیشین شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با «گسترش تجارت»، رقابت با کشورهای همسایه در شرایط فعلی را دشوار می‌داند و معتقد است دسترسی به این اهداف، غیرممکن به نظر می‌رسد. نویدی ادامه داد: در‌حال‌‌حاضر در سراسر جهان بیش از ۳۰‌درصد ارزش بار با حمل‌و‌نقل هوایی جابه‌جا می‌شود، اما کشور ما در این زمینه فعالیت قابل‌توجهی ندارد و عملکرد ما در این حوزه در حد صفر است.

مدیرعامل پیشین شرکت شهر فرودگاهی امام خمینی(ره) با اشاره به اهمیت فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب برای توسعه عملکرد حمل هوایی بار در کشور گفت: در حمل‌ونقل هوایی بار، مهم‌تر از ناوگان، تامین و رسیدگی به زیرساخت‌ها در بعد نرم‌افزاری و سخت‌افزاری است. به گفته او منظور از زیرساخت‌های نرم‌افزاری که باید برای جابه‌جایی هوایی کالا تامین شود، تسهیلات قانونی است. همچنین در بعد سخت‌افزاری، باید زیرساخت‌هایی مانند پایانه بار و سایر تجهیزات لازم تامین شود.

وی در پاسخ به پرسشی درباره دور از دسترس بودن هدف چشم‌انداز ۲۰ ساله در زمینه تبدیل شدن ایران به هاب نخست بار در منطقه و بی‌توجهی به امکانات موجود در تدوین این قانون، یادآوری کرد: طرح تبدیل فرودگاه امام خمینی(ره) به هاب حمل‌ونقل هوایی بار منطقه، پیشینه‌ای ۵۰ ساله دارد و از سال ۱۳۴۲ در برنامه‌های توسعه‌ای کشور بوده است که در سال‌های گذشته، توسعه این فرودگاه با مشکلاتی روبه‌رو شده در حالی که کشورهای همسایه، در این زمان پیشرفت کرده‌اند و همچنان هم درحال افزایش ظرفیت و توسعه فرودگاه و پایانه‌های فرودگاهی هستند بنابراین اگر حتی با سرعتی مشابه کشورهای همسایه به دنبال افزایش ظرفیت باشیم، نمی‌توانیم به آنها برسیم.

وی معتقد است در ایران باید از ظرفیت‌های جغرافیایی کشور برای تقویت حمل هوایی بار، بهترین استفاده را داشته باشیم و در این زمینه، یکی از راهکارها، عملیاتی کردن هرچه زودتر پروژه «راه ابریشم هوایی» است. احیای جاده ابریشم و تسهیل خطوط جاده‌ای، ریلی و هوایی در این مسیر، طرحی جهانی است که با ابتکار کشور چین در دستورکار قرار گرفته است.