نقش نمایشگاه‌ها در توسعه صادرات

جمهوری اسلامی ایران که برنامه اقتصاد بدون نفت را در دستور کار خود قرار داده است، تلاش برای گسترش بازارهای صادراتی، افزایش سهم در تجارت بین‌المللی و رشد صادرات غیر نفتی را به عنوان یک وظیفه و آرمان ملی مدنظر قرار داده است.

در این راستا، هر آنچه بتواند به توسعه صادرات غیر نفتی کمک کند، باید مدنظر سیاست‌گذاران، برنامه‌ریزان و فعالان اقتصادی قرار گیرد. حفظ بازارهای سنتی و تلاش برای یافتن بازارهای تازه برای صدور کالاهای غیرنفتی به فعالیت هدفمند و گسترده در امور تبلیغات و بازاریابی نیاز دارد. دولت و بخش خصوصی برای رسیدن به اهداف صادراتی باید با هماهنگی و یکدلی موانع را رفع کرده و بستر مناسب برای توسعه صادرات را فراهم سازند. یکی از ابزارهای مهم برای رونق بخشیدن به صادرات و انجام فعالیت موثر در تبلیغات و بازاریابی کالاها و خدمات، نمایشگاه‌ها هستند. نمایشگاه‌ها از موثرترین ابزارهای بازاریابی محسوب می‌شوند و چنانچه برپایی آنها با برنامه‌ریزی و تدارک قبلی انجام گیرد می‌توانند در توسعه صادرات غیرنفتی نقش مهمی را ایفا کنند و صادرکنندگان نیز قادر خواهند بود از آن برای پیشبرد فروش خود استفاده نمایند. نمایشگاه‌ها می‌توانند از طرق مختلف به بهبود اقتصاد کشور کمک نمایند که در زیر به مهمترین آنها اشاره شده است:

1- شناساندن پیشرفت‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هنری کشور به جهانیان

2- نمایش قدرت تولیدی کشور

3- بررسی امکانات سرمایه‌گذاری‌های مشترک

4- شناسایی بازارهای مختلف جهان

5- بازاریابی وسیع برای کالاهای صادراتی کشور

6- گسترش و تحکیم روابط سیاسی و اقتصادی با سایر ملل

7- به وجود آمدن امکانات لازم برای انجام مبادلات و عقد قرارداد برای فروش تولیدات داخلی

8- آشنایی با دانش فنی دیگر کشورهای شرکت‌کننده

9- توسعه همکاری‌های لازم در زمینه مبادلات فنی، علمی و تکنولوژیکی

10- ارائه راهکارهای تحقیقی، تجربی و کاربردی استادان و صاحبان مشاغل برای رفع موانع تولیدی

11- آشنا ساختن تولیدکنندگان با استانداردها و معیارهای بین‌المللی تولید و صدور کالا و ارتقای سطح کمی و کیفی تولیدات با رعایت قوانین و استانداردهای بین‌المللی

نقش برگزارکنندگان نمایشگاه‌ها برای دستیابی به اهداف ذکر شده بسیار حائز اهمیت است. در اغلب کشورهای در حال توسعه سازمان برگزارکننده نمایشگاه، شخصیتی دولتی دارد. از این جهت علاوه بر اهدافی که معمولا سازمان‌های خصوصی برگزارکننده نمایشگاه دارند از قبیل اجاره غرفه و کسب درآمد، اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کنند که مهمترین آنها گسترش روابط سیاسی و اقتصادی با دیگر کشورهای جهان است. بدین ترتیب اغلب برگزارکنندگان در جریان برپایی نمایشگاه، به دنبال گسترش روابط اقتصادی با دیگر کشورها هستند. در همین حال برای کشورهایی که درگیر تحریم اقتصادی از سوی دیگر کشورها هستند، حضور مقام‌های رسمی کشورهای مهمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به عبارتی برگزاری نمایشگاه بین‌المللی راهی برای خروج از انزوای سیاسی تلقی می‌شود. همچنین از لحاظ اقتصادی فرصتی برای عقد قراردادهای تجاری و مقابله با تحریم‌های اقتصادی به حساب می‌آید. هرچند برگزاری نمایشگاه‌ها به نظر آسان می‌رسد اما در برگزاری یک نمایشگاه موفق، عوامل و مجموعه‌های مختلفی همکاری تنگاتنگ دارند و به صورت یک زنجیره به هم پیوسته و هماهنگ فعالیت می‌کنند. لذا موفقیت هر یک مرهون تلاش و همکاری حلقه‌های دیگر می‌باشد. از جمله عوامل تاثیرگذار در موفقیت یک نمایشگاه، عواملی نظیر انتخاب موضوع و مخاطب، موقعیت مکانی مناسب، محل نمایشگاه، برخورداری از امکانات، تجهیزات و خدمات و امکانات بهینه رفاهی و عمومی، توجه مدیران و مسئولان به مقوله نمایشگاه، اطلاع‌رسانی و تبلیغات موثر و به موقع، حمایت انجمن‌ها و تشکل‌های مربوطه و ایجاد تسهیلات و خدمات ویژه برای جذب بازدیدکننده، بسیار مهم هستند. برپایی نمایشگاه در اکثر کشورهای دنیا با هدف توسعه صادرات و تسخیر بازارهای جهانی صورت می‌گیرد که برای نیل به این مهم، سازوکارها و بسترسازی‌های لازم برای برپایی کارآمد نمایشگاه‌ها به کار گرفته می‌شود.

در سال‌های گذشته که واردات کشور به طور مستمر سیر صعودی داشت، شرکت‌های خارجی برای عرضه کالاهای‌شان به ایران، اشتیاق بیشتری از طریق حضور در نمایشگاه‌های کشور(بین‌المللی و تخصصی) نشان می‌دادند، اما از دو سال گذشته که واردات ایران تا حدودی تحت نظارت قرار گرفته، این انگیزه کمتر شده است. در حالی که هنوز اشتیاق دستیابی به نوآوری‌های تازه در علم و صنعت میان صنعتگران، پژوهشگران و... وجود دارد. نمایشگاه، مرکزی برای تبادل اطلاعات و دست یافتن به پدیده‌های نوین علم و صنعت و انتقال فناوری است، به هر حال پژوهشگران، صنعتگران ناگزیر هستند برای آشنایی با فناوری‌های جدید از نمایشگاه‌های خارجی دیدن کنند که این امر نیز مستلزم صرف هزینه سنگینی است، لذا ایجاد انگیزه‌های لازم برای شرکت تولیدکنندگان خارجی در نمایشگاه‌های ایران به ویژه نمایشگاه‌های تخصصی، اقدامی ارزنده است، برای ایجاد این انگیزه‌ها، تبلیغات مناسب و به موقع درباره برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی ایران، در خارج از کشور به ویژه صاحبان فناوری‌های نو در هر رشته خاص موضوع نمایشگاه، ارائه تسهیلات مناسب برای سفر به ایران (مانند تسریع در صدور روادید و...)، دعوت از صاحبان فن و خریداران احتمالی کالاها و خدمات ایرانی، تنظیم برنامه مناسب برای ارائه خدمات نمایشگاهی و در صورت نیاز اجازه فروش کالاهای وارداتی، تدوین برنامه مناسب برای بازدید شرکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان خارجی از اماکن تاریخی، مذهبی، موزه‌ها، مناظر طبیعی دلپذیر، ارائه خدمات جهانگردی مناسب و در حد استانداردهای بین‌المللی ضرورت دارد. ایجاد فضایی آرام برای رقابت، مذاکرات تجاری، دسترسی آسان به ابزار ارتباطی، ارائه تسهیلات گمرکی، بانکی و... از مهمترین وظایف سازمان برگزارکننده نمایشگاه است.

تحولات کمی و کیفی صنعت نمایشگاهی در ایران

پیشرفت‌های بزرگی که در اقتصاد کشور ما ظرف چند دهه اخیر صورت گرفته اثرات خود را در صنعت نمایشگاهی به خوبی منعکس کرده است. تا قبل از انقلاب اسلامی سالانه تنها یک نمایشگاه بین‌المللی بازرگانی و به ندرت چند نمایشگاه داخلی در تهران تشکیل می‌شد که شرکت‌کنندگان در آنها محدود بودند.

در دهه 1360 توسعه صادرات غیر نفتی مورد توجه برنامه‌ریزان اقتصادی کشور ما قرار داشت و در اواخر دوره، هنگام تدوین نخستین برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران راهکارهای متعددی برای گسترش صادرات غیر نفتی پیش‌بینی شد اما شرایط اقتصادی کشور ما به سبب ویرانی‌های ناشی از جنگ تحمیلی و لزوم بازسازی واحدهای تولیدی-صنعتی آسیب‌دیده مانع از آن بود که صادرات غیرنفتی از افزایش مورد انتظار برخوردار شود. محدود بودن صادرات غیرنفتی و سهم ناچیز بخش صنعت در ترکیب صادرات در فعالیت‌های مرتبط با بازاریابی ازجمله گسترش نمایشگاه‌های بین‌المللی نیز تاثیر منفی داشت.

هنگام برپایی نمایشگاه‌های بین‌المللی در تهران، محدود بودن تعداد واحدهای صنعتی و رشته‌های علاقه‌مند به صادرات سبب می‌شد که تنها یک یا دو سالن برای عرضه و معرفی کالاهای صنعتی کشور ما اختصاص یابد و بخش اعظم سالن‌ها و فضای باز نمایشگاه بین‌المللی تهران در اختیار صدها شرکت یا موسسه تولیدی و بازرگانی خارجی قرار داشت که برای صدور کالاها و خدمات متنوع خود بازاریابی می‌کردند.

اغلب شرکت‌کنندگان خارجی، ایران را یک بازار وسیع مصرفی تلقی می‌کردند، بنابراین بخش بزرگی از کالاهای عرضه شده در غرفه‌های آنان را کالاهای مصرفی یا محصولات صنایع سبک تشکیل می‌داد. در مواردی نیز که برخی از کالاهای فنی پیچیده یا ماشین‌آلات سنگین صنعتی را در سالن‌های اختصاصی خود عرضه می‌کردند هدفشان عمدتا معرفی پیشرفت‌های صنعتی و برتری‌های تکنولوژیکی خودشان بود. شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران به شرکت‌کنندگان خارجی که علاقه‌مند به حضور در نمایشگاه‌های اختصاصی و بین‌المللی ایران بودند رهنمود داد که جمهوری اسلامی ایران علاقه‌مند به خرید کالاهای سرمایه‌ای، ماشین‌آلات صنعتی و کالاهایی است که مشابه آنها کمتر در بازار داخلی ایران وجود دارد لذا به تدریج تحولاتی در کیفیت کالاهای این شرکت‌ها رخ داد و این کشورها نیز تلاش کردند که به نیازهای اقتصادی جمهوری اسلامی ایران توجه کنند و عرضه کالاهای مصرفی، تجملی یا اقلامی را که برای مصرف‌کنندگان ایرانی اولویت نداشت محدود کنند.

رشد بخش صنعت در طول برنامه‌های سوم، چهارم و پنجم توسعه اقتصادی سبب شد که ارزش صادرات صنعتی از کمتر از یک میلیارد دلار در اوایل دهه 1370 به بیش از 30 میلیارد دلار در سال 1393 برسد. تنوع کالاهای صنعتی-صادراتی کشور که تعداد آنها به چندین هزار قلم می‌رسد سبب شده است که هنگام برپایی نمایشگاه‌های بین‌المللی در ایران بخش عمده‌ای از سالن‌های نمایشگاهی در اختیار شرکت‌های ایرانی تولیدکننده کالاهای صنعتی و معدنی و اقلام کشاورزی قرار گیرد.

در سال‌های اخیر تعداد علاقه‌مندان به شرکت در نمایشگاه‌های ایران به اندازه‌ای افزایش یافته است که شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران ظرفیت پاسخگویی به همه آنها را ندارد. همچنین لغو تحریم‌ها سبب شده تعداد بیشتری از شرکت‌کنندگان داخلی و خارجی برای حضور در نمایشگاه‌ها اقدام کنند. لغو تحریم‌های قدرت‌های بزرگ و آزاد شدن ذخایر ارزی مسدود شده ایران در بانک‌های خارجی و برقراری دوباره ارتباط شبکه بانکی ایران با سوئیفت (SWIFT)، بسیاری از کشورهای اروپایی، آسیایی، امریکای لاتین و حتی قاره افریقا را ترغیب کرده که ضمن اعزام هیات‌های اقتصادی و بازرگانی خود به ایران نسبت به حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی کشور ما و در مواردی برپایی نمایشگاه‌های اختصاصی کالاهای خود در سایت نمایشگاهی تهران و استان‌های کشور تمایل نشان دهند و ما نیز بتوانیم حداکثر توان خود را در نشان دادن توانمندی‌های عظیم اقتصادی کشورمان به ویژه در بخش صادرات کالا و خدمات به سایر کشورها به کار گیریم و از این فرصت مغتنم، نهایت استفاده را برده تا علاقه‌مندان به مناسبات اقتصادی و تجاری بتوانند ارتباط خود را با جمهوری اسلامی ایران گسترش دهند.

استقبال کم‌نظیر علاقه‌مندان به شرکت در نمایشگاه بین‌المللی تهران سبب شد که به منظور گسترش فضای نمایشگاهی و ایجاد سالن‌های جدید در محوطه نمایشگاه اقدامات لازم انجام گیرد. تیم کارشناسی شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران مقرر داشت تا 4000 متر دیگر به فضای خالص نمایشگاهی افزوده شود که این اقدام طی یک دوره 6 ماهه انجام خواهد شد. همچنین این شرکت با سرمایه‌گذار دیگری برای گسترش فضای سایت تهران وارد مذاکره شده که امید است خیلی زود این طرح هم به بهره‌برداری برسد.

همزمان با افتتاح مرحله نخست منطقه آزاد تجاری شهر فرودگاهی امام خمینی(ره) با حضور وزیر راه و شهرسازی، تفاهمنامه‌ای بین دکتر اسفهبدی معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و مدیر عامل شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران با محمود نویدی مدیر عامل شرکت شهر فروشگاهی امام خمینی امضا شد. طبق این تفاهمنامه که در تاریخ چهارم بهمن 1394 به امضای طرفین رسید مقرر شد تا با تاسیس سایت سوم شرکت سهامی در منطقه آزاد تجاری و اقتصادی شهر فرودگاهی امام خمینی در زمینی به مساحت 153 هکتار و به منظور انجام تعهدات این شرکت در قبال حجم انبوهی از تقاضاهای شرکت‌ها جهت برگزاری نمایشگاه و بنا به صلاحدید مدیر عامل محترم، تعدادی از نمایشگاه‌ها در سایت سوم برگزار شود که این امر در بسیاری از کشورها متداول است چراکه در بیشتر کشورها یک سایت اصلی برای برگزاری نمایشگاه‌ها وجود دارد و چندین سایت تخصصی دیگر نیز به عنوان بازوی کمکی در اطراف شهر هست تا توانایی برگزاری حجم وسیعی از نمایشگاه‌ها را داشته باشند.

قرار گرفتن سایت سوم نمایشگاه بین‌المللی تهران در منطقه آزاد تجاری شهر فرودگاهی امام خمینی امتیاز بزرگی برای فعالان اقتصادی کشور محسوب می‌شود زیرا دسترسی به مترو، فرودگاه و راه‌های ارتباطی متعدد، معافیت مالیاتی برای مدت طولانی، تابع قانون کار بودن کارگران، نیاز نداشتن به ویزا برای ورود و خروج و ورود بار بدون اخذ عوارض گمرکی، برای برگزارکنندگان نمایشگاه از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود.

تبدیل اقتصاد جمهوری اسلامی ایران به یک اقتصاد دانش‌بنیان که درخط مشی‌های اقتصاد مقاومتی مورد تاکید قرار گرفته است ایجاب می‌کند که شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی نهایت کوشش را برای انتقال فناوری‌های پیشرفته به کشور و آشنا کردن شرکت‌های دانش‌بنیان و مسئولان پارک‌های علم و فناوری با دستاوردهای شرکت‌های بین‌المللی که در این عرصه پیشتاز هستند به عمل آورد و متقابلا پیشرفت‌های کشورمان را در زمینه صنایع نوین یا موفقیت‌هایی را که در بخش تولیدات «Hi-Tech» به دست آورده است به کشورهای دیگر معرفی و برای محصولات آنها بازارهای صادراتی فراهم نماید.

برپایی این نمایشگاه‌ها در راستای تحقق هدف مزبور انجام گرفته است و در برنامه نمایشگاه‌های سال‌های آینده، تلاش خواهد شد که نمایشگاه‌های بین‌المللی مشابه دیگر نیز برگزار گردد:

* نمایشگاه بین‌المللی زیست- فناوری (بیوتکنولوژی)

* نمایشگاه بین‌المللی فناوری و نوآوری (Technology and Innovation)

* مسابقات بین‌المللی ربوکاپ

* نمایشگاه بین‌المللی مخابرات و اطلاع‌رسانی (Telecom)

* نمایشگاه بین‌المللی فناوری نانو (Nanotechnology)

* نمایشگاه بین‌المللی فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال (Information Technology & Digital Media)

* نمایشگاه بین‌المللی انرژی‌های نو، تجدیدپذیر، بهره‌وری و صرفه‌جویی

* نمایشگاه بین‌المللی الکترونیک، کامپیوتر و تجارت الکترونیکی

از طرف دیگر ظرف سال‌های اخیر سهم بخش خدمات در تولید ناخالص داخلی ایران از رشد مناسبی برخوردار شده و به بیش از 53 درصد رسیده است لذا زمینه‌‌های گسترده‌ای برای صدور خدمات (به ویژه گردشگری، حمل‌ونقل، خدمات بانکی، بیمه، خدمات فنی-مهندسی، خدمات بازرگانی و ترانزیت) فراهم شده است. به همین سبب شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران افزایش تعداد نمایشگاه‌های بین‌المللی را که نوع فعالیت آنها به بخش خدمات مربوط می‌شود در برنامه کاری خود گنجانده است و تلاش می‌کند خدمات دیگری را که امکان صدور آنها وجود دارد شناسایی و برای ارائه‌دهندگان آنها بازاریابی کند.

از مهم‌ترین نمایشگاه‌های بین‌المللی که در این زمینه در دو سه سال اخیر برگزار شده و برپایی آنها همچنان ادامه دارد به این موارد اشاره می‌کنیم:

* نمایشگاه بین‌المللی حمل‌ونقل و خدمات شهری

* نمایشگاه بین‌المللی بهداشت، ایمنی و محیط زیست

* نمایشگاه بین‌المللی تجهیزات فروشگاهی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای

* نمایشگاه بین‌المللی جامع مدیریت شهری

* نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع وابسته

* نمایشگاه بین‌المللی لجستیک و زنجیره تامین و توزیع

* نمایشگاه بین‌المللی بورس، بانک و بیمه

بخش خدمات در کشور ما در زمره مهم‌ترین بخش‌ها است که می‌‌تواند از لحاظ ایجاد اشتغال و کسب درآمد در درازمدت با بخش صادرات غیر نفتی رقابت کند مشروط بر آنکه زیرساخت‌های اساسی مورد نیاز آن (در زمینه گردشگری، حمل‌ونقل و ترانزیت) فراهم گردد. کارشناسان اقتصادی ظرفیت درآمدزایی گردشگری بین‌المللی در ایران را حداقل 20 میلیارد دلار و ظرفیت ایجاد درآمد ارزی بخش ترانزیت را حداقل 30 میلیارد دلار برآورد می‌کنند. نمایشگاه‌های بین‌المللی به خوبی می‌توانند امکانات بخش خدمات کشور ما را به جهانیان به ویژه هیات‌های اقتصادی که همزمان با برپایی نمایشگاه‌ها به جمهوری اسلامی ایران سفر می‌کنند یا به بازدیدکنندگان خارجی، معرفی نمایند. در عرصه بین‌المللی، خدمات دانش پایه سالانه بیش از 1500 میلیارد دلار درآمد ارزی عاید صادرکنندگان می‌کند.

پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان چنانچه مورد حمایت جدی قرار گیرند می‌توانند همزمان با توسعه صادرات کالاهای «Hi-Tech» در عرصه صدور خدمات دانش پایه نیز فعال باشند.

شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی نیز نهایت تلاش خود را برای معرفی دستاوردهای شرکت‌های مزبور و برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی که به انتقال فناوری‌های پیشرفته به میهن اسلامی‌مان کمک می‌نماید به کار خواهد برد و آمادگی خود را برای هر نوع همکاری با صادرکنندگان خدمات فنی- مهندسی و کالاها و خدمات دانش‌بنیان اعلام می‌دارد.

بازاریابی از طریق نمایشگاه

امروزه، بازاریابی را نباید همچون گذشته معادل فروش در نظر گرفت که شامل معرفی و فروش کالا بود، بلکه بازاریابی به معنی برآورده کردن نیازهای مشتری می‌باشد.

از آن جا که نمایشگاه بر ارتباط رودررو تاکید دارد، مشارکت در نمایشگاه‌ها همواره به عنوان اولین و موثرترین ابزار ارتباطی در زمینه اهداف بازاریابی، از سوی سازمان‌ها مدنظر قرار می‌گیرد. در دیگر روش‌های بازاریابی، کالا به روش‌های مختلف به عموم معرفی و شناسانده می‌شود در صورتی که در روش بازاریابی از طریق نمایشگاه، شرکت‌ها و کالاها در یک جا متمرکز شده و مخاطبان برای آشنا شدن و شناختن آن، به نمایشگاه مراجعه می‌کنند. شرکت‌کنندگان در نمایشگاه در مدتی محدود و معین و در مکانی با تسهیلات و امکانات مناسب، فرصت‌های بیشماری را برای تحقیق و بررسی وضعیت بازار، دیدار با رقبا و تماشای آخرین دستاوردها در زمینه‌های گوناگون به دست می‌آورند. خریداری که از نمایشگاه بازدید می‌کند در واقع این فرصت را دارد تا محصولات را از نزدیک ببیند، لمس کند و مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد، یعنی کارهایی را انجام می‌دهد که حتی تلفن و یا اینترنت چنین امکانی را برای او فراهم نمی‌آورد در واقع سرعت و سطح توسعه تکنولوژی در نمایشگاه بسیار محسوس و قابل تجزیه و تحلیل است. در محیط نمایشگاه می‌توان مشتریان بالقوه را که امکان شناسایی آنان به راحتی وجود ندارد شناسایی کرد و با توجه به ملاقات رودررو با مشتری می‌توان عکس‌العمل و احساس مشتری را نسبت به کالا درک کرد، مزیتی که بسیار مفید بوده و به راحتی قابل دسترس نیست. همچنین رقبای جدید در بازار شناسایی می‌گردد و رفتار رقبای دیرینه نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد و به واسطه تعدد حضور تولیدکنندگان یک گروه کالایی در نمایشگاه، امکان انتخاب برای مشتری آسان‌تر شده و در این میان شرکتی موفق است که کالایش دارای مزیت‌های بیشتری باشد و یا در آن نوآوری ایجاد شده باشد. شاید برخی از کارشناسان هزینه‌های بالای مشارکت در نمایشگاه را از معایب آن بدانند و یا اعتقاد داشته باشند صرفا در صورتی که غرفه بزرگ در اختیار داشته باشند امکان موفقیت خواهند داشت در صورتی که باید اذعان داشت هزینه‌های صحیح و اصولی جهت حضور در نمایشگاه نه تنها گزاف محسوب نمی‌شود بلکه همانند هزینه‌های تبلیغاتی که امروزه جزئی از هزینه‌های تولید محسوب می‌شود می‌تواند در افزایش فروش نیز موثر باشد، ضمن اینکه اداره کردن تخصصی حتی غرفه‌های کوچک نیز می‌تواند به اندازه یک غرفه بزرگ موثر باشد.

بهره‌گیری از روش‌های بازاریابی، ملاقات با مشتریان بالقوه، تحقیق و پژوهش، کسب اطلاعات کامل از بازار، حضور در هیات‌های اعزامی بازاریابی در خارج از کشور، تبلیغات هیچکدام نفی‌کننده انتخاب روش دیگری از بازاریابی به نام حضور و مشارکت در نمایشگاه‌ها نیست و هرکدام در جایگاه خود نقش موثری را ایفا می‌کنند و اینکه در موقع مناسب کدام روش، انتخاب و به کار گفته شود بیانگر موفقیت یا عدم موفقیت هر یک از آنان خواهد بود. نتایج حاصل از یک نظرسنجی در سال 2004 از مدیران شرکت‌های آلمانی در ارتباط با ارزیابی و رده‌بندی ابزارهای ارتباطی در زمینه اهداف بازاریابی نشان می‌دهد که از دیدگاه آنان مشارکت در نمایشگاه و فروش و بازاریابی مستقیم، آگهی، اینترنت، روابط عمومی، تبلیغات و اسپانسر با تمام اهمیتی که داشتند با اختلاف زیادی از نظر امتیاز کسب شده در رده‌های بعدی قرار گرفتند. در ایالات متحده امریکا نیز، شرکت‌ها برای رسیدن به اهداف خود بهترین روش را جهت بازاریابی، حضور درنمایشگاه می‌دانند به‌گونه‌ای که در تخصیص بودجه، 14 درصد را صرف شرکت در نمایشگاه، 9 درصد را به مکاتبه پستی با مشتریان و فقط 5/1 درصد از بودجه را صرف تبلیغ به روش‌های دیگر می‌کنند. لذا نمایشگاه یکی از ابزارهای بازاریابی و ایجاد ارتباط است که تحت تاثیر چهار عامل تبلیغات فروش حضوری و رفتن به سوی مردم، روابط عمومی و تشویق و ترغیب و پیشبرد فروش قرار می‌گیرد.

نقش برجسته نمایشگاه‌ها در تحقق اهداف کلی اقتصاد مقاومتی

تجارت و صنعت دو رکن اصلی اقتصاد هر کشوری محسوب می‌شوند و هر اقدامی که به منظور تقویت این دو بخش مهم اقتصادی انجام گیرد در مقاوم‌سازی پایه‌های اقتصادی کشور تاثیر بسزایی دارد.

در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی که در بهمن 1392 از طرف مقام معظم رهبری برای اجرا به وزارتخانه‌ها و سازما‌ن‌های دولتی ابلاغ گردیده است موارد متعددی وجود دارد که نمایشگاه‌ها می‌توانند به خوبی به تحقق آنها کمک نمایند از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- ارتقای جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان

2- تقویت رقابت‌پذیری اقتصاد

3- ایجاد رقابت بین مناطق و استان‌های کشور

4- افزایش تولید و اشتغال

5- حمایت هدفمند و همه جانبه از صادرات کالاها و خدمات

6- گسترش خدمات تجارت خارجی و ترانزیت

7- جلب سرمایه‌گذاری‌های خارجی برای صادرات

8- ایجاد تنوع در روش‌های فروش

9- افزایش صادرات پتروشیمی

10- شناسایی ظرفیت‌های علمی، فنی و اقتصادی

11- ایجاد تنوع در مبادی تامین کالاهای وارداتی با هدف کاهش وابستگی به کشورهای محدود و خاص

12- انتقال فناوری‌های پیشرفته به کشور

همان‌طور که قبلا توضیح داده شد نمایشگاه‌هایی که در حال حاضر درکشور برگزار می‌شوند صرفا عرضه‌کننده کالاهای سنتی یا عرصه‌ای برای فروش آنها نیستند بلکه تنوع بسیار زیادی در انتخاب نمایشگاه متناسب با نیازهای درحال تحول کشور صورت گرفته شده است.

هر سال چندین نمایشگاه در ارتباط با کالاهای دانش‌بنیان در کشور ما برگزار می‌شود. شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران کوشش می‌کند هنگام برگزاری یک نمایشگاه تخصصی دانش‌بنیان، بخش عمده‌ای از شرکت‌های بین‌المللی یا موسسات پیشرو در این عرصه را برای حضور در نمایشگاه دعوت کند. بدیهی است که کارشناسان و متخصصان ایرانی و مدیران شرکت‌های دانش‌بنیان یا پارک‌های علم و فناوری کشورمان از طریق بازدید از غرفه‌های شرکت‌های برجسته و پیشرو خارجی می‌توانند با ویژگی‌های تولیدات آنها آشنا شوند یا به گونه‌ای به ابتکارات و نوآوری‌های آنان پی ببرند و در صورت امکان از طریق مذاکره با آنان زمینه انتقال فناوری‌های پیشرفته را به کشور فراهم نمایند.

آگاهی از مشخصات ماشین‌آلات پیشرفته عرضه شده در نمایشگاه از طریق گردآوری کاتالوگ، بروشور یا مذاکره با کارشناسان خارجی حاضر درغرفه‌ها امکان‌پذیر است چه‌بسا مشاهده یک نوع کالای دانش‌بنیان جدید و آگاهی از ویژگی‌های آن بتواند در شکوفایی استعداد متخصصان ایرانی یا دانشجویان نخبه دانشکده‌های فنی کشورمان تاثیر آنی بر جای بگذارد و اطلاعاتی را به ذهن آنان منتقل نماید که با خواندن ده‌ها مقاله تئوریک یا کتب نظری کسب کردن آن مقدور نباشد.

یک نمایشگاه بین‌المللی عرصه وسیعی برای رقابت ده‌ها بلکه صدها شرکت، موسسه یا واحد تولیدی است که درمواردی عرضه‌کننده کالاهای همگن یا مشابه هستند. این وضعیت بیشتر در مورد نمایشگاه‌های تخصصی بین‌المللی صدق می‌کند. هر شرکت یا تولیدکننده‌ای خود را با رقبای متعددی روبه‌رو می‌بیند لذا کوشش خواهد کرد که کالای باکیفیت‌تری را تولید و عرضه کند. هزینه‌های تولید خود را کاهش دهد تا کالا با قیمت معقول و منطقی‌تری در اختیار مصرف‌کننده قرار گیرد. بنابراین نمایشگاه عرصه پهناوری برای تقویت حس رقابت بین شرکت‌کنندگان و تولیدکنندگان داخلی از یک طرف و رقبای خارجی آنها از طرف دیگر به شمار می‌رود و به تحقق یکی از سیاست‌های کلان مهم اقتصاد مقاومتی که رقابت‌پذیر کردن تولیدات صنعتی کشور و بالا بردن قابلیت صدور آنها در بازار خارج است کمک می‌کند.

تردیدی نیست هنگامی که کیفیت کالاهای تولیدی ارتقا یابد و قیمت‌های آنها منطقی شود مصرف‌کننده داخلی نیازی نخواهد دید که سراغ محصولات مشابه خارجی برود بدین ترتیب موجبات ترویج مصرف داخلی کالاها و گرایش مصرف‌کنندگان به این سمت نیز فراهم می‌شود. در نمایشگاه‌های اختصاصی که برای عرضه محصولات استان‌های کشور برگزار می‌شود، غالبا صنعتگران یا عرضه‌‌کنندگان محصولات کشاورزی، صنعتی یا معدنی با یکدیگر به رقابت می‌پردازند. در نمایشگاه‌های اختصاصی عرضه‌کننده صنایع دستی استان‌ها یا معرفی جاذبه‌های گردشگری آنان که ظرف چند سال گذشته به همت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برگزار شده‌‌اند شاهد چنین رقابت سازنده‌ای بین استان‌های کشور بوده‌ایم. نقش نمایشگاه‌ها در افزایش تولید و سطح اشتغال بر کسی پوشیده نیست. به طوری که می‌دانیم در نمایشگاه‌های بین‌المللی از مهم‌ترین ابزارهای بازاریابی اعم از سنتی و پیشرفته استفاده می‌شود تا برای کالاهای قابل صدور کشور بازاریابی شود. ایجاد بازار گسترده برای تولیدات کشور سبب می‌شود که واحدهای صنعتی یا عرضه‌کنندگان محصولات دیگر، ظرفیت‌های بیهوده و بدون استفاده خود را برای نفوذ به بازارهای خارجی مورد بهره‌برداری قرار دهند که نتیجه آن بالا رفتن سطح تولید و به دنبال آن افزایش سطح اشتغال خواهد بود.

شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی و مجریانی که با این شرکت همکاری می‌کنند طبق رهنمودهای مسئولان عمدتا کالاهایی را برای نمایش یا معرفی انتخاب می‌کنند که واجد شرایط خاصی باشند. یکی از مهم‌ترین این شرایط بالا بودن ارزش افزوده کالاست. در دهه‌های قبل به علت استقبال ضعیف از برخی نمایشگاه‌ها و کافی نبودن شرکت‌کنندگان، مجریان قدرت انتخاب زیادی بین متقاضیان در اختیار نداشتند و هر کالایی را با هر کیفیتی، حتی در مواردی که ارزش‌افزوده آن قابل توجه نبود برای پر کردن فضای غرفه‌ها می‌پذیرفتند. اما در حال حاضر شرایط نسبت به سابق بسیار متفاوت است و کثرت متقاضی برای حضور در نمایشگاه‌ها به ویژه نمایشگاه‌های برون‌مرزی مجریان و شرکت سهامی نمایشگاه‌ها را ناگزیر کرده است که به انتخاب شایسته‌تر اقدام نمایند.

سازمان توسعه تجارت ایران نیز ضابطه بالا بودن ارزش افزوده کالاها (Value Added) را به عنوان یکی از مولفه‌های انتخاب صادرکنندگان نمونه به کار می‌برد. به هر حال در آینده با سختگیری‌هایی که به عمل می‌آید کوشش خواهد شد عمدتا کالاهایی به نمایشگاه‌های بین‌المللی بازرگانی، در بازارهای پیشرفته و مهم ارسال شوند که از لحاظ کیفیت، بسته‌بندی، منطقی بودن قیمت و ارزش افزوده در سطوح بالاتری قرار گیرند تا شانس بیشتری برای صادرات داشته باشند و بر اعتبار و وجهه صادرکننده و تولیدکننده آن بیفزاید.

در ارتباط با گسترش خدمات تجارت خارجی و ترانزیت یادآور می‌شود که شرکت سهامی نمایشگاه‌ها به ویژه در 5 سال اخیر برای توسعه صادرات خدمات، عمدتا به خدماتی که می‌تواند جنبه صادراتی داشته باشد توجه زیادی کرده است.

جمهوری اسلامی ایران از لحاظ جغرافیایی از موقعیت کاملا ممتاز و منحصر به فردی در منطقه خاورمیانه برخوردار است و با 15 کشور که تعدادی از آنها احاطه شده در خشکی هستند و به دریاهای آزاد راه ندارند همسایه است. در نمایشگاه‌های حمل و نقل ریلی و مشابه آن امکانات جغرافیایی کشور ما نیز به شرکت‌کنندگان در نمایشگاه‌ها و هیات‌های اقتصادی که همزمان با برپایی نمایشگاه‌ به ایران سفر می‌کنند معرفی می‌شود.

در نمایشگاه‌های برون‌مرزی اعم از بین‌المللی یا تخصصی که شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران همه ساله در آنها شرکت می‌کند، صادرکنندگان با شبکه‌های جدید یا کانال‌های توزیع وسیعی آشنا می‌شوند یا برای توزیع فرآورده‌های خود با آنها قرارداد منعقد می‌کنند که هرگز به آنها دسترسی نداشته‌اند یا امکان شناسایی آنها از داخل کشور وجود نداشته است.

از طرف دیگر واحدهای تولیدی یا بازرگانی کشور در خلال برپایی نمایشگاه‌ها با هیات‌های بازرگانی شرکت‌کننده در نمایشگاه‌ به طور مستقیم وارد مذاکره می‌شوند که علاوه بر امکان عقد قرارداد، این مذاکرات برای آنها نوعی آموزش حضوری نیز محسوب می‌شود زیرا به خوبی پی می‌برند که طرف‌های تجاری آنها هنگام مذاکره از چه شیوه‌ یا روش‌هایی برای قانع کردن مشتری استفاده می‌کنند؟ چه نوع اطلاعاتی یا چه نوع تبلیغی ارائه می‌دهند و چه پیشنهادهایی را برای فروش کالاهای خود مطرح می‌کنند؟

در ارتباط با توسعه صادرات فرآورده‌های پتروشیمی که در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مورد تاکید قرار گرفته است یادآور می‌شویم که شرکت سهامی نمایشگاه‌ها همه ساله با همکاری روابط عمومی وزارت نفت به برپایی نمایشگاه بین‌المللی تخصصی ویژه‌ای تحت عنوان نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی در ابعاد وسیع اقدام می‌کند که با استقبال بسیار زیاد شرکت‌ها و موسسات داخلی و خارجی مواجه است و همایش‌های جانبی این نمایشگاه بین‌المللی فرصت استثنایی ویژه‌ای برای معرفی توانمندی‌های عظیم جمهوری اسلامی ایران برای جذب ده‌ها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای اجرای طرح‌های جدید و یا ناتمام پتروشیمی فراهم می‌کند. جمهوری اسلامی ایران درنظر دارد که ظرفیت تولید انواع محصولات پتروشیمی خود را تا پایان برنامه ششم توسعه اقتصادی از رقم 60 میلیون تن فعلی به بیش از 120میلیون تن برساند.

تداوم برپایی نمایشگاه‌های بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی با ابعاد گسترده‌تر می‌تواند در یافتن شرکای تجاری جدید و سرمایه‌گذارانی که آماده‌اند با شرایط بهتری انواع قراردادها را برای تکمیل طرح‌های ناتمام پتروشیمی یا اجرای طرح‌های جدید منعقد کنند، مسئولان و برنامه‌ریزان مربوطه را یاری نماید.

به هر حال صنعت پتروشیمی از صنایع بسیار مهمی است که توسعه آن آینده درخشانی را برای ایجاد درآمدهای ارزی برای کشور نوید می‌دهد و نمایشگاه‌های تخصصی می‌توانند ابزار مهمی برای بازاریابی جهت توسعه صادرات انواع محصولات این صنعت باشند که با رقبای نیرومند و سرشناس در عرصه بین‌المللی به ویژه درخاورمیانه روبرو است که از امکانات مادی بسیار وسیعی برای معرفی محصولات خود در سراسر جهان برخوردار هستند.

ایجاد تنوع در مبدا تامین کالاهای وارداتی نیز از مواردی است که در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی مورد تاکید قرار گرفته است و نمایشگاه‌های بین‌المللی در این زمینه می‌توانند به تحقق آن کمک نمایند. اصولا تمرکزگرایی در تجارت خارجی (اعم از واردات یا صادرات) به نفع اقتصاد هیچ کشوری نیست. هنگام برپایی نمایشگاه‌های بین‌المللی بازرگانی در داخل یا خارج از کشور، مدیران غرفه‌ها یا کارشناسانی که در اختیار آنها هستند می‌توانند از طریق بازدید از غرفه‌های مختلف کشورهای شرکت‌کننده در نمایشگاه‌ها به ویژه کشورهایی که تولیدکننده کالاهای وارداتی مورد نیاز ایران هستند و سطح مراودات تجاری آنها با کشور ما ناچیز است یا جز شرکای تجاری ما محسوب نمی‌شوند به توانمندی‌های آنان در تامین نیازهای ایران به اقلام خاصی از کالاها پی ببرند و نتیجه بررسی‌های خود را برای اتخاذ تصمیم در اختیار مسئولان مربوطه قرار دهند.

از طرف دیگر اطلاعات جامع و دقیقی که موسسات و شرکت‌های خارجی در یک نمایشگاه بین‌المللی از طریق روش‌های تبلیغاتی (کاتالوگ، بروشور، راهنمای صادرات) در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهند به خوبی نشان می‌دهد که اگر توانایی‌های آنان شناسایی شود می‌توان از طریق مذاکره با مدیران غرفه‌ها اطلاعات دقیق‌تر در خصوص شرایط عرضه کالاها، کیفیت، قیمت و نظایر آنها به دست آورد. این قبیل اطلاعات به مقامات بازرگانی و صنعتی کشور ما در انتخاب شرکای جدید تجاری کمک می‌کنند.

در ارتباط با انتقال فناوری‌های پیشرفته به کشور نیز همانگونه که پیش از آن توضیح دادیم شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر کوشش‌های شایان توجهی انجام داده است و برگزاری نمایشگاه‌های تلکام، فناوری‌های نوین، بوکاپ، الکترونیک وکامپیوتر، نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، نمایشگاه انرژی‌های نو، تجارت الکترونیکی و نظایر آن نمایانگر توجه خاص شرکت سهامی نمایشگاه‌ها به این نوع فناوری‌ها است. هدف اصلی صرفا معرفی توانمندی‌های عظیم کشور ما در زمینه فعالیت در تولید کالاهای مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته یا دانش‌بنیان نیست بلکه انگیزه مهم‌تر دعوت از شرکت‌های مهم و شاخص‌ بین‌المللی است که در تولید و ساخت کالاهای مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته (نظیرمحصولات صنایع هوا-فضا، زیست‌فناوری، فناوری نانو، فناوری اطلاعات، ارتباطات راه دور، مهندسی کامپیوتر، فیزیک هسته‌ای، علوم کامپیوتر، رباتیک، مدارهای تکمیل شده و نیمه‌هادی‌ها، لیزر،تلسکوپ، ابزارهای دقیق سنجش) فعالیت می‌کنند وبه سبب تحریم‌های اقتصادی ناجوانمردانه و غیرقانونی قدرت‌های سلطه‌گر تمایلی به انتقال دانش فنی مرتبط با این کالاهارا به کشور ما نداشته‌اند. شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی همواره پشتیبان شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است و آمادگی کامل دارد که دستاوردهای شاخص و مهم آنان را در نمایشگاه‌های مختلف داخلی و بین‌المللی عرضه نماید. پارک‌های علم و فناوری کشورمان که تعداد آنها به حدود 40 پارک می‌رسد می‌توانند محیط مساعدی برای تولید کالاهای دانش‌بنیان در بسیاری از زمینه‌ها باشند. نمایشگاه‌ها می‌توانند ضمن معرفی توانمندی‌های این پارک‌ها به شرکت‌های خارجی که فعالیت‌های همگن دارند ابزاری برای جلب سرمایه‌های خارجی به این پارک‌ها باشند.

لازم است یادآور شویم که رعایت نکات ایمنی در نمایشگاه‌هایی که عرضه‌کننده کالاهای ابتکاری نوین و دانش‌بنیان هستند به ویژه اقلامی که هنوز امکان ثبت آنها در سازمان‌های مربوطه فراهم نشده است نهایت اهمیت را داراست. چنانچه اطلاعات مربوط به نحوه ساخت این کالاها و ویژگی‌های فنی آنها در رایانه‌های شرکت‌های عرضه‌کننده ذخیره شده باشد امکان سرقت آنها در طول برگزاری نمایشگاه وجود دارد. تصویربرداری از کالاهای دانش‌بنیان جدید توسط بازدیدکنندگان با تلفن همراه ممنوع است. به هر حال آگاهی از استانداردهای ایمنی در نمایشگاه‌های بین‌المللی توسط مخترعان، مکتشفان شرکت‌های دانش‌بنیان و مراکز تحقیق و توسعه‌ای که دستاوردهای جدید یا یافته‌های علمی و پژوهشی را به بازدیدکنندگان و متخصصان عرضه می‌کنند، نهایت ضرورت را دارد.

تلاش شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران و سازمان‌های مربوطه برای انتقال فناوری‌های پیشرفته به کشور، هنگام برپایی نمایشگاه‌های تخصصی، در صورتی نتیجه‌بخش خواهد بود که زیرساخت‌های لازم برای بهره‌برداری از این فناوری‌ها درکشور فراهم باشد. علاوه بر آن با رعایت قوانین بین‌المللی در زمینه «کپی‌رایت» و حمایت از حقوق مالکیت معنوی، از طریق پیوستن به کنوانسیون‌های بین‌المللی که در این زمینه به تصویب کشورهای دنیا رسیده است نهایت اهمیت را داراست. زیرا شرکت‌های برخوردار از فناوری‌های پیشرفته عمدتا علاقه‌مند هستند در کشورهایی سرمایه‌گذاری کرده و فناوری‌های خود را به بهره‌برداری برسانند که امکان تقلید یا کپی‌برداری ا‌ز آنها بدون پرداخت حق‌الامتیاز یا (Patent) موجود نباشد.

- سرانجام مهم‌ترین خدمت نمایشگاه‌ها به اقتصادیک کشور بازاریابی برای کالاهای صادراتی است که به افزایش ذخایر ارزی کشورها و ایجاد اشتغال کمک می‌کند. کشورهایی که از لحاظ صادرات به مقام‌های بالایی دست یافته‌اند از ذخایر ارزی هنگفتی بهره‌مند می‌شوند که اقتصاد آنها را در برابر بحران‌های بین‌المللی و تکانه‌های ناشی از آن مقاوم کرده است.

- هر اقدامی که در جهت حمایت از صنعت نمایشگاهی در کشور انجام گیرد اثرات مثبت خود را در توسعه صادرات و بهبود تراز ارزی در درازمدت نشان خواهد داد.

نشست‌هایی با مقامات کشورهای خارجی

باوجود اعمال تحریم‌های شدید در چند سال اخیر علیه کشور عزیرمان، شرکت سهامی جمهوری اسلامی ایران نیز در این دوران با استفاده از نسخه موفقیت‌آمیز رهبر معظم انقلاب که تحت عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح شده و همچنین دور زدن تحریم‌ها توانست نقش بسزای خود را برای گذر از این دوران به خوبی ایفا کند.

با وجود بسته شدن بسیاری از دروازه‌های روابط اقتصادی کشورهای جهان با ایران، شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی توانست از تحدید به نحو احسن استفاده کرده و آن را به یک فرصت بزرگ تبدیل نماید. این شرکت توانست با ملاقات‌های رسمی با مقامات بلندپایه برخی از کشورها نظیر آلمان، ایتالیا، فرانسه، قطر، ترکیه، آفریقای جنوبی، کره تفاهمنامه‌های را به امضا رسانده و با سرمایه‌گذاری این کشورها در بخش صنعت نمایشگاهی، زمینه برپایی نمایشگاه‌های تخصصی و بین‌المللی در هر دو کشور را فراهم آورده و معرفی تولیدات ایران و محصولات کشورهای دیگر را در پرتو این مهم، محقق گرداند و باعث تقویت بنیان‌های صنعت نمایشگاهی کشور گردد و تبادل تجربیات را فراهم سازد.

شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران با توجه به تخصص و تجربیات کسب شده در دوران تحریم و پسا‌تحریم قادر خواهد بود پس از عادی‌سازی روابط اقتصادی با سایر کشورها، شرکای مطلوب‌تری را برای همکاری و ادامه راه خود انتخاب کند و با استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی کشور و در سایه تعامل با اقتصاد دنیا به بهبود کیفیت تولید، کوتاه کردن چرخه خرید، نوسازی و بهسازی خطوط تولید، استفاده از ماشین‌آلات روز دنیا و... به نحو شایسته‌ای کمک کند.

روز جهانی نمایشگاه‌ها

روز 8 ژوئن 2016 میلادی برابر با 19 خرداد ماه 1395 هجری شمسی از سوی اتحادیه نمایشگاه‌های جهانی (UFI) به عنوان روز جهانی نمایشگاه‌ها نام‌گذاری شد.

بزرگان صنعت نمایشگاهی سراسر دنیا، تعداد زیادی از اعضای انجمن جهانی نمایشگاه‌ها و فعالان صنعت نمایشگاهی و همچنین تعدادی از دانشگاه‌های معتبر به منظور گسترش این صنعت و همچنین بالا بردن سطح آگاهی مردم نسبت به صنعت نمایشگاهی که به همت انجمن جهانی نمایشگاه‌ها (UFI) روز جهانی نمایشگاه‌ها نام‌گذاری شد، حمایت کامل خود را از نام‌گذاری این روز و فعالیت‌های مربوط با تبلیغ این روز به عنوان روز جهانی نمایشگاه‌ها اعلام کرده‌اند و همین حمایت‌ها بود که باعث نام‌گذاری این روز شد.

روز جهانی نمایشگاه‌ها تنها یک رویداد نیست، بلکه یک اعلان عمومی برای تمام علاقه‌مندان و فعالان صنعت نمایشگاهی برای ترویج صنعت نمایشگاهی و به اشتراک گذاشتن یک صدای واحد و منسجم است.

ایده بزرگداشت روز جهانی نمایشگاه‌ها در شرکت سهامی جمهوری اسلامی ایران توسط آقای مدرس یکی از کارشناسان و صاحب‌نظران برجسته صنعت نمایشگاهی مطرح شد و مقرر گردید تا 19 خرداد هر سال به عنوان روز نمایشگاه‌ها در تقویم نمایشگاهی ثبت گردد. شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به اهمیت این روز در جهت ثبت تاریخی و ایجاد انگیزه بیشتر برای تولید و صادرات ملی اقدام به برگزاری جلسه شورای مدیران نمایشگاه‌ها در محل دائمی نمایشگاه‌ها کرد و آقای اسفهبدی معاون وزیر صنعت، معدن وتجارت، رئیس هیات مدیره و مدیر عامل شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین المللی جمهوری اسلامی ایران، با اهدای لوحی از آقای مدرس به عنوان پیشنهاددهنده این روز تاریخی تقدیر و تشکر نمود و ابراز امیدواری کرد که نام‌گذاری این روز، سرآغاز توجه بیشتر به مسائل مربوط به صنعت نمایشگاهی شود و پیشرفت‌ روزافزون صنعت نمایشگاهی کشور همگام با پیشرفت‌های جهانی محقق گردد. روابط عمومی و امور بین‌الملل شرکت سهامی جمهوری اسلامی ایران نیز با برنامه‌ای از پیش تعیین شده این روز را گرامی داشته و با گرفتن عکس یادگاری سهم خود را در رساندن پیام صنعت نمایشگاهی کشور برای برگزاری نمایشگاه به عنوان یک رویداد اقتصادی و نگاهی ویژه برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی وتولیدات ملی ادا کرد. گفتنی است که خبر و عکس‌های مربوط به بزرگداشت این روز در ایران در سایت رسمی انجمن جهانی نمایشگاه‌ها (ufi) منعکس شده است.

کلام آخر

شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی حدود نیم قرن در خدمت تجارت و صنعت کشور بوده و همواره تلاش کرده است که تا سرحد امکان رضایت‌خاطر شرکت‌کنندگان در نمایشگاه‌ها، بازدیدکنندگان و همه افراد، سازمان‌ها یا نهادهایی را که علاقه‌مند به معرفی کالاها و خدمات خود هستند تامین نماید و در نمایشگاه‌های بین‌المللی برون‌مرزی که در آنها شرکت کرده یا در برگزاری آنها همکاری داشته نیز همین خط مشی را دنبال کرده است.

رهنمودهای شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران برای تداوم خدمت‌گزاری به اقتصاد کشور به شرح زیر است:

1- سازمان‌های دولتی لازم است از صنعت نمایشگاهی به نحو قاطع و مداوم پشتیبانی کنند به گونه‌ای که این صنعت بتواند به اهدافی که برای آن تعیین شده است جامه عمل بپوشاند. افزایش شدید هزینه‌ها در سال‌های اخیر، انجام فعالیت‌های عمرانی و بازسازی سالن‌های نمایشگاهی و تجهیز آنها را با ادوات پیشرفته و منطبق بر استانداردهای بین‌المللی با مشکل مواجه ساخته است. ضرورت ایجاب می‌کند در بودجه‌های سنواتی اعتباری برای ایجاد زیرساخت‌های اساسی نمایشگاه‌ها در سراسر کشور گنجانده شود. تامین این قبیل هزینه‌ها، از طریق افزایش تعرفه‌های خدمات نمایشگاه‌ها نه امکان‌پذیر است نه منطقی و قابل پذیرش، زیرا مانع از آن می‌شود که بازرگانان و صاحبان صنایع از ابزار نمایشگاه در سطح مورد انتظار، برای تحقق اهداف صادراتی کشور و دستیابی به فناوری‌های پیشرفته بهره‌مند شوند. کما اینکه افزایش بهای ارز- در نیمه دوم سال 1392- تا حدود زیادی اعزام هیات‌های بازاریاب به خارج و مشارکت‌ فعال و مستمر را در برخی از نمایشگاه‌های مهم به ویژه در کشورهایی که هزینه‌های آنها بالاست محدود کرده است.

1. همان‌طور که در صفحات قبل کتاب توضیح داده شد، فعالیت‌های نمایشگاهی در دنیا به عنوان «فعالیت‌های صنعتی» به رسمیت شناخته شده و دارندگان سایت‌های نمایشگاهی برای پرداخت تعرفه خدمات دولتی، از مزایای این تعرفه‌ها بهره‌مند می‌شوند اما در کشور ما برخی نهادها تعرفه‌های بالاتری را که با ماهیت فعالیت‌های نمایشگاه‌ها همخوانی ندارد اعمال می‌کنند و با این اقدام هزینه‌های دارندگان سایت‌های نمایشگاهی و فعالان این صنعت را به مقیاس وسیعی افزایش می‌دهند. تلاش‌های شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران و شرکت‌های مشابه در استان‌های کشور برای صنعت تلقی کردن فعالیت‌های نمایشگاهی تاکنون نتیجه‌بخش نبوده است.
2. گسترش کمی سایت‌های نمایشگاهی در استان‌ها یا شهرستان‌هایی که از توانمندی‌های مادی و کادر تخصصی ورزیده برای اداره این «سایت»ها برخوردار نیستند در شرایط فعلی به مصلحت نیست و نمی‌توان با ایجاد دو یا سه سالن غیرمجهز و غیراستاندارد به برپایی نمایشگاه‌های بین‌المللی بازرگانی اقدام کرد و انتظار داشت شرکت‌های بزرگ بین‌المللی از سراسر جهان در این نمایشگاه‌ها که Show-Room نیز شبیه نیستند فعالانه شرکت نمایند. به هر حال مصالح اقتصادی کشور ایجاب می‌کند مراکز استانی کشور که از امکانات مالی کافی برخوردار هستند و موقعیت مکانی آنها به گونه‌ای است که می‌توانند در عرصه تجارت خارجی قدم‌های بلندی بردارند، بهبود کیفیت فعالیت‌های خود را در اولویت قرار دهند و از طریق تجهیز سالن‌ها و فراهم کردن زیرساخت‌ها شرایطی فراهم نمایند که بر اعتبار و وجهه کشور، هنگام مشارکت شرکت‌های خارجی در نمایشگاه‌های آنان و بازدید هیات‌های بلندپایه اقتصادی از این نمایشگاه‌ها افزوده شود.

4- لزوم تنوع در عناوین نمایشگاه‌هایی که در سراسر کشور برگزار می‌شود کاملا احساس می‌گردد. همان‌گونه که شرکت‌های سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر از تعدد نمایشگاه‌های سنتی یا اقلامی که صادرات آنها واجد اهمیت چندانی نیست کاسته است مقتضی است که شرکت‌های نمایشگاهی شهرستان‌ها مراکز استان‌ها نیز تنوع بیشتری در عناوین نمایشگاه‌های مندرج در برنامه‌های سالانه خود ایجاد نمایند و کوشش کنند که سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی را مورد توجه قرار دهند.

1. رعایت اصول مشتری‌مداری و اخلاق حرفه‌ای توسط شرکت‌ها و موسساتی که در نمایشگاه‌ها مشارکت می‌کنند - به طور کلی در همه فعالیت اقتصادی - نهایت ضرورت را دارد. جلب رضایت غرفه‌داران یا افرادی که کالاها و خدمات خود را در نمایشگاه‌ها عرضه می‌کنند باید مورد توجه اساسی دارندگان سایت‌های نمایشگاهی قرار گیرد.
2. حمایت از تشکل‌ها و اتحادیه‌ها به ویژه اتحادیه‌ها رسمی برگزارکنندگان و مجریان نمایشگاه‌ها کاملا ضرورت دارد زیرا این تشکل‌ها با ارائه پیشنهادهای سازنده و منطقی برای برون رفت از مشکلات مرتبط با نمایشگاه‌ها و حضور درکار گروه‌های تخصصی می‌توانند به پیشرفت‌ نمایشگا‌های و پویایی و پایندگی آنها کمک نمایند. علاوه بر آن اتحادیه‌های برگزارکنندگان نمایشگاه‌ها به علت ارتباط گسترده‌ای که با فعالان بخش‌های مختلف اقتصادی دارند به خوبی می‌توانند در امر بازاریابی برای افزایش شرکت‌کنندگان در نمایشگاه‌ها‌، مددکار شرکت‌های سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی یا دارندگان «سایت‌های» نمایشگاهی باشند. برخی از فعالیت‌های مرتبط با نمایشگاه‌ها، مانند آموزش شرکت‌کنندگان، برگزاری کنفرانس‌های جنبی نمایشگاه‌ها، برپایی جلسات توجیهی برای حضور در نمایشگاه‌های برون‌مرزی و تامین ایمنی نمایشگاه‌ها را می‌توان به این اتحادیه‌ها محول کرد تا به عنوان بازوهای اجرایی نمایشگاه‌ها انجام وظیفه نمایند. به هر حال میزان موفقیت اتحادیه‌ها و تشکل‌های مربوطه در امور نمایشگاهی و حمایت از آنها به مسئولت‌پذیری،صداقت، حسن عمل و میزان خردورزی اتحادیه‌ها و تشکل‌ها و درجه کارآمدی آنها بستگی دارد.
3. تحقیق و توسعه در امور مرتبط با نمایشگاه‌ها و آگاهی از تحولات عمیقی که در چند دهه اخیر در این صنعت رخ داده موضوعی است که در سال‌های اخیر - به سبب تمرکز شرکت‌های سهامی نمایشگاه‌ها بر فعالیت‌های اجرایی و امور جاری تا حدود زیادی مورد غفلت قرار گرفته است. ضرورت ایجاب می‌کند که همه شرکت‌های فعال در برگزاری نمایشگاه‌ها- به ویژه دارندگان سایت‌های نمایشگاهی شناخته شده که عضو UFI هستند، اعتبار ویژه‌ای برای تحقیق و توسعه در بودجه سالانه خود منظور نمایند. شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران آمادگی داردکه اولویت‌های تحقیقاتی در امور نمایشگاهی را با نظرخواهی از کارشناسان و استادان دانشگاه‌ها تعیین و اعلام نماید.
4. رسانه‌های گروهی به ویژه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به خوبی می‌توانند در فرهنگ‌سازی برای توسعه صادرات کشور و معرفی مهم‌ترین ابزارهای بازاریابی برای تحقق این هدف نقش‌آفرین باشند. در دهه‌های گذشته نقش رسانه‌های گروهی- به ویژه اغلب نشریات اقتصادی و صدا و سیما، در زمینه فرهنگ‌سازی برای توسعه صادرات تا حدودی کم‌رنگ یا در سطح مورد انتظار نبوده است. انتظار می‌رود که با اجرایی شدن سیاست‌های کلی اقصاد مقاومتی و توجه کامل رسانه‌های گروهی به فرهنگ‌سازی برای توسعه صادرات، معرفی اهمیت نمایشگاه‌ها و در کمک به توسعه اقتصادی کشور و بازاریابی برای صادرات در کانون توجه رسانه‌ها قرار گیرد.
5. آخرین نکته‌ای که تذکر آن واجد اهمیت شایانی است، ضرورت حفظ موجودیت «سایت‌های نمایشگاهی شناخته شده کشور و عدم واگذاری آنها بابت رد دیوان، یا گسترش حوزه فعالیت سازمان‌های دیگر است. در مواردی که برپایی نمایشگاه‌های مهم بین‌المللی پربازدید مشکلاتی به بار می‌آورند باید برای رفع مشکلات مزبور به راهکارهایی که متضمن از بین رفتن موجودیت مکان‌های دائمی نمایشگا‌ه‌ها و حسن اعتبار و معروفیت آنها نباشد فکر کرد و از توسل به اقداماتی که به سابقه جهانی نمایشگاه‌های ایران آسیب می‌رساند خودداری نمود.

قدردانی و ابراز امتنان

شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، در طول چند دهه فعالیت ثمربخش خود از حمایت‌ها و خدمات صادقانه و گسترده تعداد کثیری از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادها، اصحاب رسانه، نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی (به ویژه فراکسیون صادرات و کمیسیون‌های تخصصی مجلس) نهاد ریاست جمهوری، قوه قضاییه، نیروی انتظامی (به ویژه ماموران شریف راهنمایی و رانندگی)، اتاق‌های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی سراسر کشور، اتاق مرکزی تعاون و... برخوردار بوده است.

مرکز توسعه صادرات (سابق) و سازمان توسعه تجارت ایران که حدود دو دهه اداره سازمان نمایشگاه‌های بین‌المللی و فعالیت‌های مرتبط به آن را بر عهده داشت هموراه پشتیبان نمایشگاه‌ها بوده و در پیشرفت و تکامل آن نقش‌آفرین بوده است و پس از انتزاع نمایشگاه‌ها از سازمان توسعه تجارت ایران همچنان به حمایت‌های خود از این شرکت ادامه می‌دهد و در تعیین خط‌مشی‌های آن تاثیرگذار است.

تردیدی نیست که معاونت‌ها و مدیران حوزه‌های مختلف نمایشگاهی و کارشناسان و کارکنان صدیق و کوشای آن در موفقیت فعالیت‌های شرکت سهامی نمایشگاه‌ها طی چند دهه اخیر سهیم بوده و در پیشبرد اهداف آن اهتمام ورزیده‌اند.

شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران وظیفه خود می‌داند از همه شخصیت‌های حقیقی و حقوقی که سال‌های متمادی با آن نهایت همکاری را مبذول داشته‌اند صمیمانه سپاسگزاری نماید.

تعدادی از مدیران و کارشناسان مجرب و متخصص صنعت نمایشگاهی که سالیان متمادی در برپایی نمایشگاه‌های بین‌المللی با شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران همکاری داشته‌اند با وجود اینکه بازنشسته شده‌اند یا در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند، همچنان همکاری‌های ارزنده خود را با این شرکت در سطوح مختلف ارائه می‌دهند و مدیران و مسئولان نمایشگاه قدردان زحمات و همکاری‌های آنان هستند و در مقاطع زمانی گوناگون از طریق برگزاری جلسات مشترک از رهنمودهای آنان بهر‌ه‌مند می‌شوند.