همکاری مشترک ایران و افغانستان برای احیای هامون
تدوین و ارائه لایحه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌ها به مجلس و اجرای طرح بین‌المللی حفاظت از تالاب‌های ایران از مهم‌ترین تلاش‌های دولت یازدهم برای احیای تالاب‌های مهم بود، از این‌رو همکاری ایران و افغانستان برای تهیه سند راهبردی مشترک در احیای هامون آغاز شده است.
به گزارش پایگاه خبری گسترش، روزنامه صمت نوشت: احیای تالاب‌ها بر تقویت خدمات تالاب‌ها تاثیر بسیار دارد، خدمات تالاب ارتباط مستقیم با معیشت مردم داشته به نوعی که وضعیت خوبی را برای بسیاری از جوامع محلی فراهم کرده است، تالاب در بخش‌هایی چون صید، پرندگان و رونق گردشگری تاثیر بسیار دارد بنابراین با کمک جوامع محلی باید برنامه‌هایی براساس مطالعات انجام گرفته عملیاتی کرد. بسیاری از تالاب‌های ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های جانوری و گیاهی، به دلیل تغییر شرایط اقلیمی و بی‌توجهی به مسئله حوزه آبریز در سال‌های گذشته وارد شرایط بحرانی شدند. برپایه آمارهای اعلام شده در زمان روی کارآمدن دولت یازدهم ۴۵ تالاب کشور در معرض خطر قرار داشتند. تدوین و ارائه لایحه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌ها به مجلس و اجرای طرح بین‌المللی حفاظت از تالاب‌های ایران از مهم‌ترین تلاش‌های دولت یازدهم برای احیای تالاب‌های مهم ایران مانند «هامون»، «گاوخونی» و «بختگان» بود. در نتیجه تلاش‌ها و تدابیر مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست بود که پس از ۱۶ سال تالاب هامون در سیستان و بلوچستان و پس از ۱۰ سال تالاب گاوخونی در اصفهان بر اثر جاری شدن دوباره آب، جانی تازه یافتند. اگرچه تالاب‌های مهم ایران هنوز از شرایط بحرانی به طول کامل خارج نشده‌اند و نیازمند احیا و تثبیت شرایط‌اند اما به نظر می‌رسد با تلاش‌های داخلی و جلب حمایت‌های بین‌المللی در طرح حفاظت از تالاب‌ها و بررسی و تصویب لایحه مدیریت تالاب‌ها، زنگ خطر این زیستگاه‌های مهم خاموش شود. مسئول امور تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط‌زیست ضمن اشاره به همکاری ایران و افغانستان برای تهیه سند راهبردی مشترک اظهار کرد: احیای تالاب هامون یکی از موضوع‌هایی است که از طریق کمیته آب مشترک دنبال می‌شود. آرزو اشرفی‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: بعد از پیگیری‌های انجام شده از ابتدای دولت یازدهم و توصیه‌های اکید رهبر معظم انقلاب و رییس‌جمهوری درباره لزوم احیای تالاب هامون در دیدار با مقام‌های عالی‌رتبه دولت افعانستان و درپی آخرین سفر وزیر امور خارجه کشورمان به افغانستان و رایزنی با مقامات این کشور در اواخر اردیبهشت امسال مقرر شد سند راهبردی همکاری‌های دو کشور ایران و افغانستان تدوین شود. وی افزود: درپی این تصمیم در دو کشور ایران و افغانستان کمیته‌های مشترکی به منظور احصای زمینه‌های همکاری و مشارکت دو کشور ایجاد شده است. کمیته‌های پنج‌گانه شامل کمیته‌های آب، علمی - آموزشی، اقتصادی، کشاورزی و امنیتی می‌شود. مسئول امور تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه گفت: سازمان حفاظت محیط‌زیست در کمیته‌های آب، کشاورزی و علمی - آموزشی عضویت دارد. کمیته‌ای هم که بحث احیای تالاب هامون را پیگیری می‌کند کمیته آب است. تاکنون جلسات متعددی داخل کشور و یک نشست مشترک با نمایندگان دولت افغانستان در تهران به منظور پیگیری اهداف کمیته‌ها تشکیل شده است. اشرفی‌زاده تاکید کرد: احیای تالاب هامون بدون همکاری دو کشور محقق نخواهد شد. خوشبختانه کشور افغانستان اعلام کرده که موافق احیای هامون است و در جلسه‌های کارشناسی به اهمیت این تالاب اذعان کرده است و امیدواریم نهایت همکاری را برای بازگشت حیات تالاب هامون و به تبع آن حیات منطقه در ۲ سوی مرز داشته باشد و این موضوع به یکی از اصلی‌ترین محورهای همکاری دو کشور تبدیل شود. برداشت‌های غیرمجاز در تالاب‌ها پیش از این معصومه ابتکار، رییس پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست با یادآوری اقدام‌های دولت درباره احیای تالاب‌ها، گفته بود وزارت نیرو آب سد را برای تامین حقابه تالاب‌ها آزاد کرده اما استقرار پمپ‌ها و برداشت‌های غیرمجاز در تالاب‌ها مانع تامین حقابه‌ها شده است. حال باید توجه داشت لایحه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور و مکلف ساختن دولت برای تعیین ردیف مشخص در بودجه سنواتی برای اجرای طرح‌های احیا و مدیریت تالاب‌های کشور است. در قوانین دیگر توزیع آب برعهده وزارت نیرو گذاشته شده این لایحه نیز نافی قوانین قبل نیست در حقیقت وزارت نیرو موظف به تخصیص آب بخش کشاورزی، زیست‌محیطی و صنعت و شرب است. در سال‌های اخیر هم به شدت به این موارد توجه کرده است. متاسفانه مصارف بالای بخش کشاورزی و برداشت‌های غیرمجاز سبب تامین نشدن حقابه تالاب‌ها شده به نوعی که وزارت نیرو آب سد را آزاد کرده اما استقرار پمپ‌های غیرمجاز و برداشت‌های غیرقانونی در تالاب‌ها و رودخانه‌ها سبب این مشکلات شده است. حال تصویب لایحه حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور در صحن علنی مجلس نخستین گام قانونی برای تامین و تخصیص اعتبارات احیا و مدیریت تالاب‌های کشور است به‌ویژه در شرایطی که وزارت نیرو در دولت یازدهم برای نخستین‌بار حقابه زیست‌محیطی دشت‌ها، تالاب‌ها و رودخانه‌های کشور را اعلام کرد. براساس مصوبه‌های نمایندگان تامین میزان حقابه‌های مورد نیاز تالاب را سازمان حفاظت محیط‌زیست مشخص خواهد کرد، بنابراین سازمان با نگاه محیط‌زیستی، حقابه را تعیین و وزارت نیرو هم مکلف به تامین و تخصیص شده است. خوشبختانه برای نخستین‌بار در کشور قانونی شدن این لایحه روزآمد، بسیار کاربردی است، توجه دولت و مجلس نیز به موضوع تالاب‌ها به‌طور قطع سبب تحقق تحول‌های شگرفی خواهد شد. به نقل از ایسنا، معاون امور تالاب‌ها در دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق هم در این‌باره پیش از این گفته بود مشارکت مردمی رویکرد سازمان محیط‌زیست اجرای مدیریت زیست‌بومی در تالاب‌ها بوده است، اجرای مدیریت زیست‌بومی در تمامی مواد قانونی و در شیوه‌نامه‌های دولت و برنامه عمل ملی حفاظت از تالاب‌ها لحاظ شده و در تمام اینها رد پای مدیریت زیست‌بومی دیده می‌شود. درواقع مدیریت زیست‌بومی ۲ ویژگی عمده دارد، یکی اینکه موضوع تالاب‌ها نه در خود تالاب بلکه در حوضه آبریز جست‌وجو می‌شود؛ یعنی وقتی می‌خواهیم مشکل دریاچه ارومیه را برطرف کنیم باید حوضه دریاچه را مدنظر قرار دهیم. اشتباهی که سال‌های سال انجام داده بودیم لازم بود در این مقطع آن را اصلاح کنیم. با توجه به همین رویکرد است که معتقدیم حتی کردستان نیز باید برای احیای دریاچه ارومیه مشارکت داشته باشد. ویژگی دوم مدیریت زیست‌بومی نیز مشارکت تمامی ذی‌نفعان در تدوین، اجرا و نظارت برنامه عمل تالاب‌ها است. به گفته مسعود باقرزاده کریمی، این اقدام‌های طاقت‌فرسا و زمان‌بر است ولی معتقدیم اگر این مشارکت‌ها شکل نگیرد کارهای ما مثل بسیاری از مطالعات در کتابخانه‌ها خاک می‌خورد، برای همین تصمیم گرفتیم این‌کار شاق را رقم بزنیم. حالا خوشبختانه اتفاق‌های خوبی افتاده و این نوع رویکرد در ۱۲ تالاب کشور لحاظ شده و برنامه‌های مدیریت با نگاه زیست‌بومی تنظیم شده است. برای همین هم است که در تالاب‌هایی مانند کمجان، کانی برازان، انزلی، هورالعظیم، ارومیه و... همسویی جوامع محلی با مسئولان به منظور حفظ تالاب‌ها دیده می‌شود و علائم علاقه‌مندی مردم برای حفظ تالاب‌ها در مسیر حفظ منافع خود مشهود است. وقوع تغییر‌های اقلیمی و کاهش و افزایش بارش‌ها در تالاب‌ها و به‌طور کلی نوسان‌های حجمی تالاب‌ها ازجمله اتفاق‌هایی است که در این اکوسیستم‌ها دیده می‌شود ولی از آنجا که این زیستگاه‌ها تغییرات را به سرعت نشان نمی‌دهند ارائه آمار و ارقام درباره مساحت تالاب‌ها مورد تاکید من نیست. بنابراین جدای از نوسان‌هایی تالاب‌ها می‌بینیم که در قسمت‌های مختلف احیای تالاب‌ها حرکت‌های رو به جلو اتفاق افتاده و در مجموع در دولت یازدهم در هر ۳زمینه قانون‌گذاری، اجرا و جلب مشارکت‌ها پیش رفته‌ایم.
ارسال نظر