فرودگاه امام چقدر بین‌المللی است؟

اگر شما هم جزو کسانی باشید که تاکنون دست‌کم یک بار پای‌تان به فرودگاه امام‌خمینی(ره) بازشده باشد و از آنجا به یکی از فرودگاه‌های بین‌المللی دنیا یا حتی منطقه پرواز کرده باشید، بدون شک این دو فرودگاه را با هم مقایسه کرده‌اید یا دست‌کم این پرسش برایتان پیش آمده که فرودگاه امام چقدر استانداردهای یک فرودگاه بین‌المللی را دارد؟

به گزارش پایگاه خبری گسترش، روزنامه «گسترش تجارت» نوشت: صف‌های شلوغ و بدون نظم تحویل بار که به‌کندی جلو می‌رود یا تاخیرهای طولانی در تحویل بار، فقط یکی از مشکلاتی است که مسافران این فرودگاه به آن انتقاد دارند. وضعیت آشفته تاکسی‌ها و پارکینگ این فرودگاه نیز از جمله مسائلی است که به‌طور دائمی از آن گلایه می‌شود. بی‌توجهی به فراغت مسافران در این فرودگاه و نبود فضاهای مناسب تجاری، گردشگری، تفریحی و... نیز از مشکلات مشهود در این فرودگاه است. این شرایط در حالی در فرودگاه امام جریان دارد که برای مهم‌ترین فرودگاه بین‌المللی کشور طرح‌های خوب و ایده‌آلی روی کاغذ کشیده شده است؛ طرح‌هایی که بدون شک می‌تواند محقق‌کننده هدف تبدیل کردن این فرودگاه به هاب منطقه باشد، البته اگر اجرا شود. با توجه به اهمیت نگاه مسافران به فرودگاه‌ها و تاثیر این نگاه در رتبه‌بندی جهانی آنها، وقتی در چند روز گذشته ویدئوی انتقادی یک گردشگر خارجی درباره فرودگاه امام به‌عنوان ویترین فرهنگ و تاریخ ایران منتشر شد، انتظار می‌رفت حساسیت مسئولان نسبت به رفع مشکلات مسافری این فرودگاه افزایش یابد، با این حال پاسخ سرپرست شهر فرودگاهی امام به این ویدئو، حکایت از نگاه دیگری دارد.

به گزارش «گسترش تجارت» در چند روز گذشته ویدئویی در شبکه‌های مجازی دست به‌دست می‌شود که در آن، یک گردشگر روس، از وضعیت نامناسب ارائه خدمات به مسافران در فرودگاه امام خمینی(ره) فیلم گرفته و در آن از مسائلی همچون بی‌نظمی در فرودگاه، وجود صف‌های طولانی و انتظار یک‌ساعته هر مسافر در صف فرودگاهی و کم‌اطلاعی ماموران بررسی‌کننده روادید و گذرنامه در فرودگاه گلایه می‌کند. پس از گذشت چند روز، کورش فتاحی، سرپرست شهر فرودگاهی امام‌خمینی(ره) نسبت به این ویدئو واکنش نشان داد؛ البته واکنشی که در آن بیشتر به مسئله روادید و گذرنامه پرداخته شده و کمتر درباره انتقادهای گردشگر روس درباره وضعیت خدمات مسافری فرودگاه توضیح داده شده است. فتاحی در این زمینه گفت: در این ویدئو گردشگر روس مدعی است افسران ایران، «شینگن» را نمی‌شناسند درحالی‌که سامانه گذرنامه ایران از کشورهای پیشرو در امور مرزی است به‌طوری‌که درحال‌حاضر عضو پایگاه اطلاعات سامانه PKD ایکائو است.

وی افزود: ایران از پیشروهای گذرنامه الکترونیکی و فرودگاه امام‌خمینی(ره) از معدود فرودگاه‌های جهان است که در آن روادید فرودگاهی صادر می‌شود. فرودگاه امام در طول یک سال دست‌کم ۴میلیون مسافر خروجی دارد و افسران گذرنامه ما در منطقه به‌عنوان بهترین تشخیص‌دهنده‌های روادید درست از جعلی معروف هستند. سرپرست شهر فرودگاهی امام ادامه داد: مدت زمان کنترل گذرنامه در گیت‌های فرودگاه امام به‌طور متوسط ۶ثانیه و حداکثر زمان ماندگاری در شلوغ‌ترین صف‌ها حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه است درحالی‌که در کشورهای دیگر این رقم بیشتر است. وی اضافه کرد: کارمندان فرودگاه در تلاش شبانه‌روزی هستند تا در ظرفیتی ۴/۵ میلیونی به حدود ۹ میلیون نفر خدمات دهند و فرصتی برای خودنمایی و عرض‌اندام ندارند. آنها با تلاش‌ها و موفقیت‌های پی‌درپی خود در پروازهای تابستانی، پروازهای تحلیف، حج و... موجب سربلندی میهن و البته ترس رقبای هوایی ایران شده‌اند.

جایگاه فرودگاه امام در منطقه

اگرچه سرپرست شهر فرودگاهی امام خمینی(ره) در واکنش به اظهارات گردشگر روس، کمتر به واقعی بودن یا نبودن انتقادهای وی از خدمات مسافری این فرودگاه اشاره می‌کند، اما نگاهی به وضعیت این فرودگاه در مقایسه با فرودگاه‌های مطرح منطقه نشان می‌دهد نمی‌توانیم چشم را روی کاستی‌های مهم‌ترین فرودگاه کشور ببندیم؛ آن هم در شرایطی که تبدیل شدن این فرودگاه به هاب نخست بار و هاب دوم مسافری منطقه تا سال ۱۴۰۴ را در سند چشم‌انداز به‌عنوان هدف تعریف کرده‌ایم. براساس آمار منتشر شده از سوی شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، در مجموع ۵۴ هزار نشست و برخاست هواپیما در سال ۹۵ در فرودگاه امام خمینی(ره) انجام شده و حدود ۸میلیون مسافر از این فرودگاه اعزام یا در آن پذیرش شده‌اند، این درحالی است که در همسایگی ما، فرودگاه دوبی با خدمات‌دهی به بیش از ۸۳ میلیون مسافر در سال ۹۵ (۲۰۱۶ میلادی) به‌عنوان شلوغ‌ترین فرودگاه جهان شناخته شده است. همچنین براساس گزارش آماری دیگری، در سال ۹۴ (۲۰۱۵ میلادی) فرودگاه دوبی رتبه نخست اعزام و پذیرش مسافر منطقه را کسب کرد و فرودگاه امام، در جایگاه هجدهم این رتبه‌بندی قرار گرفت.

کاستی‌های فرودگاه امام

قصد مقایسه دو فرودگاه دوبی و امام‌خمینی(ره) با یکدیگر در میان نیست، اما آمار بیان شده، می‌تواند تاییدکننده برخی مشکلات یا نبود برخی استانداردها در فرودگاه امام باشد؛‌ مشکلاتی که می‌تواند از اشتیاق گردشگران و مسافران خارجی برای حضور در این فرودگاه بکاهد.

حامد جوادی، پژوهشگر هوانوردی غیرنظامی در پاسخ به پرسش «گسترش‌تجارت» درباره مشکلات فرودگاه امام از نظر استانداردهای بین‌المللی گفت: از نظر عمرانی فرودگاه امام‌خمینی(ره) در شرایط مطلوبی است و اقدامات مناسبی در بخش‌های مختلف در حال انجام است، اما از نظر خدمات مسافری، می‌توان گفت شرایط مطلوب نیست. بنابراین نمی‌توان بر گردشگر روس که از این فرودگاه ناراضی بوده خرده گرفت زیرا به احتمال او فرودگاه‌های مدرن و مختلف دنیا را دیده و در مقام مقایسه، متوجه می‌شود که شرایط و خدمات مسافری فرودگاه امام بسیار کمتر از بسیاری فرودگاه‌های بین‌المللی دنیاست.

وی ادامه داد: شاید بهترین اقدامی که در چند سال گذشته در فرودگاه‌های کشور در زمینه خدمات مسافری انجام شده، راه‌اندازی مترو در فرودگاه‌های مهرآباد و امام باشد اما اقدام مهم دیگری برای خدمات‌رسانی به مسافران نمی‌بینیم.

تفاوت طرح اولیه و ساختار فعلی فرودگاه امام

آنطور که این کارشناس می‌گوید، درحالی فرودگاه امام خمینی(ره) با یک باند در حال فعالیت است که در طرح اولیه، ۴ باند برای آن در نظر گرفته شده است. او تاکید کرد: در مجموع در طرح اولیه فرودگاه امام، همه چیز بسیار خوب، جامع و بسیار حرفه‌ای طراحی شده اما مسئله این است که این طرح به‌طور کامل اجرا نشده است. در بسیاری فرودگاه‌های مدرن دنیا، بسیاری از امور به‌طور خودکار و اتوماتیک انجام می‌شود، اما در فرودگاه امام روند تحویل بار مسافر، همچنان به روشی بین سنتی و مدرن در حال انجام است.

جوادی با اشاره به مشکلات ظاهری در فرودگاه امام گفت: فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی(ره) به‌طور هوشمندانه و حرفه‌ای نام‌گذاری شده تا هر شخص از هر جای دنیا به ایران وارد می‌شود، در ابتدای ورود با شناسنامه ایران در قرن معاصر آشنا شود. برهمین اساس وضعیت و کیفیت خدمات‌دهی فرودگاه امام باید در خور نام این شخصیت باشد که اکنون این‌گونه نیست.

او با تاکید بر اینکه فرودگاه امام با ارتقای ویژگی‌ها، می‌تواند تبدیل به هاب مسافری منطقه شده و برای کشورمان درآمدزا باشد، افزود: یکی از ویژگی‌های مهم فرودگاه‌ها، جذابیت‌های ظاهری است. فرودگاه امام می‌تواند با داشتن فری‌شاپ، هتل، مرکز تفریحی و... به مرکز گردشگری تبدیل شده و شرایط آن به‌گونه‌ای باشد که مسافران از حضور در این فرودگاه استقبال کنند یا اگر سفر آنها نیاز به تغییر پرواز داشته باشد، ترجیح دهند فرودگاه ترانزیت آنها، فرودگاه امام باشد تا چند ساعتی فرصت حضور و گشت وگذار در آن داشته باشند که این مسئله درآمدزایی ارزی برای کشور خواهد داشت.

او ادامه داد: درحال‌حاضر فرودگاه امام از نظر زیبایی و معماری در سطح پایینی است که باید برای حل این مشکلات برنامه‌ریزی شده و روند توسعه و رفع عیب‌ها با سرعت بیشتری پیگیری شود. از سوی دیگر تفاوت قیمت‌گذاری کالاها در فرودگاه امام با نقاط دیگر شهر، از مسائلی است که واکنش‌های منفی نسبت به این فرودگاه به‌دنبال داشته است.

جوادی یادآوری کرد: بروز تاخیر در پرواز امری طبیعی است بنابراین اگر تسهیلاتی در فرودگاه ایجاد شود که در زمان تاخیر، مسافر احساس آرامش کند، این مسئله در واکنش او نسبت به تاخیر موثر خواهد بود و مردم می‌توانند از فضای فرودگاه استفاده کنند. اما درحال‌حاضر چنین شرایطی در فرودگاه امام وجود ندارد. به گفته وی، ایجاد شرایطی از نظر زیرساخت‌های فرودگاهی و ناوبری برای اینکه خلبانان به فرود در فرودگاه امام علاقه‌مند شوند مهم است و همین مسئله می‌تواند موجب استقبال پروازهای خارجی از حضور در این فرودگاه شود. درحال‌حاضر فرودگاه امام از نظر جغرافیایی مورد توجه خلبانان و شرکت‌های هواپیمایی خارجی است اما از نظر تجهیزات ناوبری و زیرساخت‌های فرودگاهی باید این علاقه‌مندی را ایجاد کرد.

وی با تاکید بر لزوم افزایش زیبایی‌های فرودگاه امام و وجود معماری متناسب با تاریخ و فرهنگ ایران در این فرودگاه گفت: می‌توان ویترینی از ایران در فرودگاه ارائه داد تا مسافران ترانزیتی با گردش چندساعته در فرودگاه، به سفر به ایران علاقه‌مند شوند. از سوی دیگر افزایش زیبایی‌های فرودگاه موجب افزایش حضور تصویر این فرودگاه در ژورنال‌های بین‌المللی و پوسترها و مجله‌های گردشگری خواهد شد که این نیز تبلیغی برای این فرودگاه و ایران خواهد بود. وی با اشاره به اینکه معماری ایرانی در فرودگاه امام کمرنگ است و باید برجسته‌تر شود، یادآوری کرد: هرچند طرح‌های اولیه که برای این فرودگاه در نظر گرفته شده بسیار خوب و ایده‌آل بوده و می‌توانست این فرودگاه را تبدیل به قدرت نخست حمل‌ونقل هوایی منطقه کند، آنچه اکنون در اجرا می‌بینیم هنوز جای کار دارد.

به گفته وی، با توجه به ویژگی‌های ظاهری و ایجاد نمایشگاه و فروشگاه و حتی سینما در فرودگاه، می‌توان از زمان فراغت مسافر در فرودگاه به سود کشور استفاده و ارزآوری کرد. او یادآوری کرد: اگر با ارائه نمادهای فرهنگی و تاریخی و صنایع‌دستی ایران، ویترینی از زیبایی‌های ایران ارائه کنیم، می‌توانیم شرایط امنیتی خوبی را که در ایران برقرار است به دنیا نشان دهیم.

خدمات بیشتر یعنی مسافر بیشتر

برطرف کردن عیب‌ها و مشکلات مسافری فرودگاه امام علاوه بر اینکه می‌تواند در افزایش مسافر و در نتیجه ارزآوری فرودگاه موثر باشد، در شیوه رده‌بندی آن در میان فرودگاه‌های بین‌المللی موثر خواهد بود. به‌عنوان نمونه رتبه‌بندی اسکای‌تراکس یکی از رده‌بندی‌های مهم جهانی برای تعیین جایگاه فرودگاه‌ها و شرکت‌های هواپیمایی کشورهای مختلف است که در آن، از مسافران درباره فرودگاه‌ها و شرکت‌های هواپیمایی نظرخواهی و رتبه‌بندی بر اساس نظر مسافران انجام می‌شود.

بهروز حیدریان، کارشناس صنعت هوانوردی در بیان ویژگی‌هایی که می‌تواند در جلب رضایت مسافران فرودگاه امام موثر باشد، به «گسترش‌تجارت» گفت: ارائه انواع خدماتت در رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌ها، هتل، استخر و بسیاری موارد دیگر در فرودگاه موجب می‌شود هم مسافر در زمان ترانزیت به جای نشستن روی صندلی فرودگاه، اقدام به گشت زدن و پول خرج کردن در فرودگاه کند و همزمان بتواند از این خدمات استفاده کند. از سوی دیگر فرودگاه نیز می‌تواند از این راه درآمدزایی و بخشی از هزینه‌های ساخت پایانه‌های جدید را تامین کند.

این کارشناس ادامه داد: البته باید به یاد داشته باشیم که افزایش استقبال مسافران از فرودگاه، توسعه بخش‌های مختلف فرودگاه را موجب می‌شود زیرا با شلوغی گیت‌ها، شلوغی تاکسی‌وی و شلوغی رمپ‌ها روبه‌رو خواهیم شد و باید توان لجستیکی حمل بار و مسافران را با فراهم کردن زیرساخت‌های جدید مانند پایانه مسافری و باند جدید افزایش داد. او افزود: در بیشتر فرودگاه‌های دنیا که افزایش ظرفیت میلیونی مسافر در دستور کار است، پایانه‌های مسافری از ابتدا به شکل خطی یا طوری طراحی می‌شوند که امکان توسعه آنها و افزودن فضاهای جدید با کمترین زمان و هزینه در آینده وجود داشته باشد. این نوع پایانه‌ها اغلب بیشترین امتیاز را از مسافران دریافت می‌کنند.

حیدریان با بیان اینکه فرودگاه‌های پیشرفته و جذاب برای مسافران، تلاش می‌کنند با ارائه خدمات لوکس و فضاهای تجاری، جایگاه خود را نزد مسافران بالاتر ببرند، ادامه داد: ارائه هرچه بیشتر امکانات و خدمات به مسافران، بهترین راه افزایش استقبال آنها از فرودگاه و افزایش درآمدهای آن است. در واقع در بیشتر فرودگاه‌هایی که رتبه‌های خوبی از نگاه مسافران دریافت کرده‌اند، امکاناتی فراتر از امکانات اولیه فرودگاه‌های ما یعنی کانتر، پارکینگ و رستوران وجود دارد.