کارشناسان با توجه به فعالیت بیش از ۲۳ هزار شعبه بانکی در کشور، تاکید کردند
زمانی برای کاهش شعبه‌ها
رشد قارچ‌گونه شعب بانک‌ها در سالیان اخیر به نحوی پیش رفته که این امر در نهایت سبب شده سرانه تعداد شعب بانکی در کشور از بسیاری از کشورهای با حجم اقتصادی گسترده نیز فراتر برود.
وضعیت بانک‌ها در سال‌های گذشته به گونه‌ای بوده که این روزها وقتی وارد خیابانی می‌شوی بدون تردید چندین شعبه بانکی را می‌بینی که در کنار یکدیگر، فعالیتی مشابه انجام می‌دهند که با توجه به هزینه بالای شعبه‌داری؛ شاید فعالیتشان با توجه به توسعه بانکداری الکترونیک در کشور توجیه چندانی نداشته باشد. پدیده شعبه‌داری، زمانی به معضل جدی‌تری تبدیل می‌شود که در تهران بزرگ و بسیاری از کلانشهرها ساختمان‌های سوپرلوکس و رنگارنگ در خیابان‌ها و اماکن لوکس و به اصطلاح بالاشهرها دیده می‌شود که بسیاری از آنها با مدرن‌ترین معماری ساخته شده که بدیهی است خرید و ایجاد چنین بانک‌هایی در اماکن گران‌قیمت، منابع زیادی می‌خواهد که شاید درنهایت نتیجه آن فقط افزایش هزینه‌های بانکی و بالا رفتن قیمت تمام‌شده پول در بانک‌ها خواهد بود. به هرحال بالا بودن تعداد شعب بانک‌ها درحالی، در سال‌های گذشته انتقادهای زیادی را با خود همراه کرده که آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد، درحال حاضر به ازای هر ۳۴۰۰ نفر در ایران یک شعبه بانکی وجود دارد که به نظر می‌رسد تعداد آن به مراتب بیشتر از کشورهای توسعه یافته است. آخرین آمار بانک مرکزی حاکی از فعالیت ۲۳ هزار و ۲۳۰ شعبه در قالب ۴۲ بانک و موسسه در سراسر کشور است که بر این اساس سهم هر ۳۴۰۰ ایرانی معادل یک شعبه است. نحوه پراکندگی شعب بانک‌ها از جمله موضوعات مهم و قابل تأمل در نظام بانکی است. کدام بانک بیشترین شعبه را در ایران دارد؟ براساس آمارهای بانک مرکزی ، بانک‌های ملی با ۳۳۴۸ شعبه، صادرات ایران با ۳۰۱۶ شعبه، تجارت ۲۱۴۴ شعبه، کشاورزی ۱۹۷۳ شعبه، سپه ۱۸۲۰ شعبه، ملت ۱۵۷۷ شعبه، مسکن ۱۲۷۲ شعبه و رفاه کارگران ۱۰۶۱ شعبه، رتبه‌های نخست تا هشتم را در تعداد شعب کسب کرده‌اند. در سایر بانک‌ها هم وضعیت به این صورت است که اقتصاد نوین ۲۸۳ شعبه، استاندارد چارتر یک شعبه، انصار ۶۳۴ شعبه، ایران زمین ۳۳۹ شعبه، آینده ۱۶۵ شعبه، پارسیان ۳۰۵ شعبه، پاسارگاد ۳۳۰ شعبه، ایران و اروپا دو شعبه، توسعه تعاون ۴۳۴ شعبه، توسعه صادرات ۴۱ شعبه، بانک حکمت ایرانیان ۲۰۵ شعبه، خاورمیانه ۱۶ شعبه، دی ۸۰ شعبه، سامان ۱۳۹ شعبه، سرمایه ۱۱۹ شعبه، سینا ۲۴۹ شعبه، شهر ۳۴۷ شعبه، صنعت ومعدن ۶۲ شعبه، قرض‌الحسنه رسالت ۲۱۱، قرض الحسنه مهر ایران ۵۴۵ شعبه، قوامین ۷۵۶ شعبه، کارآفرین ۱۰۸ شعبه، گردشگری ۸۷ شعبه، ایران و ونزوئلا یک شعبه، پست بانک ۴۲۲شعبه، تعاون اسلامی یک شعبه و فیوچر بانک نیز دارای یک شعبه است. همچنین در بخش موسسه ها، نیز موسسه اعتباری توسعه دارای ۴۹ شعبه، کاسپین دارای ۸۰ شعبه، کوثر دارای ۳۵۲ شعبه، ملل دارای ۳۲۰ شعبه و نور نیز دارای ۳۳۶ شعبه است. تعداد شعب بانکی منطبق با نیاز واقعی اقتصاد با توجه به بالا بودن تعداد شعب بانکی حال سوالی که گاهی میان صاحب‌نظران مطرح بوده، میزان انطباق تعداد شعب بانک‌ها با نیاز واقعی بخش پولی و مالی اقتصاد است. درحالی که برخی ایجاد محدودیت برای بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری غیربانکی به منظور گسترش تعداد شعب خود را غیرقابل توجیه و مخالف با محیط مساعد کسب و کار می‌دانند، اما برخی، تعداد زیاد شعب بانکی را یکی از معضلات اقتصاد کشور برشمرده و معتقدند باید بانک‌ها برای افزایش تعداد شعب خود، با محدودیت‌هایی روبه‌رو شوند تا این امر مانع افزایش قارچ‌گونه شعب‌شان شود موضوعی که در سال‌های اخیر به عنوان یکی از سیاست‌های بانک مرکزی در دستور کار قرار گرفته است. به هرحال با توجه به گسترش و توسعه بانکداری الکترونیک می‌توان انتظار داشت که در آینده‌ای نزدیک روند روبه رشد شعب بانک‌ها، معکوس شده و از تعداد آنها کاسته شود و در سال‌های آینده اقتصاد ایران شاهد کاهش تعداد شعب بانکی باشد. اما بالابودن شعب بانکی چه تبعات منفی می‌تواند برای بخش پولی و اقتصادی کشور داشته باشد و راهکار کوچک‌سازی بازار پولی کشور چیست؟ شعب ناکارآمد جمع‌آوری شوند علی‌رضا امینی، از کارشناسان اقتصادی و عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی در این باره در گفت‌وگو با گسترش تجارت با بیان اینکه رشد بی‌رویه شعب بانک‌ها و خرید ساختمان‌های شیک برای دایر کردن این شعب، از انتقادهایی است که به نظام بانکی وارد است و باید هرچه زودتر برای آن چاره‌اندیشی شود، گفت: در حال حاضر بالا بودن تعداد شعب بانک‌ها در کشور عاملی مهم در افزایش نرخ تمام‌شده پول در بانک‌ها است. به گفته او این شرایط در حالی است که برخی از شعبی که در حال‌حاضر فعال هستند، بازدهی و کارآیی لازم را ندارند و می‌توان گفت که فعالیتشان دارای توجیه نیست. او تاکید کرد: برای افزایش بهره‌وری در نظام بانکی، کاهش هزینه تمام شده پول در بانک‌ها و در کل کوچک‌سازی بازار پولی کشور که درنهایت نظارت و کنترل‌ها را بهتر خواهد کرد، به نظر می‌رسد شعب ناکارآمد باید شناسایی و برای جمع‌آوری یا ادغام آنها در شعب دیگر اقدام شود. وی بر این باور است که شعب ناکارآمد می‌تواند میزان قابل توجهی بازدهی و کارآیی بانک‌ها را کاهش دهد. امینی معتقد است: این مشکل در کنار سایر موضوعاتی که در نظام بانکی کشور وجود دارد، از جمله بالا بودن نرخ سود‌های بانکی باعث شده بانک‌ها از شرایط مناسبی برخوردار نباشد و از نظر ساختار مالی نیز دچار مشکل باشند که این موضوعات باید مورد توجه باشد. ادغام، یک راه‌حل مناسب عبدالرضا امیرتاش عضو هیات علمی دانشگاه آزاد تهران مرکز و صاحبنظر در حوزه اقتصادی نیز دراین باره در گفت‌وگو با «گسترش تجارت» با بیان اینکه در سال‌های گذشته افزایش تعداد بانک‌ها و شعب‌شان، هزینه‌های بالایی را برای بانک‌ها به وجود آورده است که این موضوع در شرایط فعلی اقتصاد چندان توجیه ندارد، افزود: یکی از راه‌های کوچک‌سازی بازار پولی کشور، تجمیع بانک‌ها و همچنین شعب آنهاست که می‌تواند اقدام بسیار موثری باشد و مزیت‌های زیادی برای اقتصاد کشور به همراه آورد. وی معتقد است: در حال حاضر اقتصاد ایران ظرفیت این تعداد شعبه بانکی را ندارد و این امر می‌تواند حتی بحث کنترل و نظارت‌ها را تحت شعاع قرار دهد. این موضوع مهمی است که باید برای آن چاره‌ای اندیشیده شود و به نظر می‌رسد در شرایط حاضر، چاره‌ای جز ادغام بانک‌ها برای کوچک‌سازی بازارپولی وجود ندارد. این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: با این اقدام، ضمن اینکه می‌توان نظارت و کنترل را در بازار پولی افزایش داد و شرایط بهتری را برای فعالیت بانک‌ها ایجاد کرد، می‌توان امیدوار بود که هزینه و قیمت تمام شده پول در بانک‌ها نیز کم شود تا در نهایت این امر به نفع بخش‌های اقتصادی که نیازمند منابع با نرخ مناسب هستند، شود. امیرتاش بر این باور است که کاهش تعداد شعب بانک‌ها می‌تواند این زمینه را ایجاد کند تا بخشی از منابعی که برای خرید ملک، هزینه پرسنل، هزینه‌های جاری اداره شعب و.... در این بخش‌ها بلوکه شده آزادسازی شود و این امر به تقویت بنیه مالی بانک‌ها کمک کند تا از این طریق بانک‌ها نیز بتوانند از ساختار مالی بهتری برخوردار شوند و این یعنی گامی در جهت حرکت به سمت استانداردهای بین‌المللی. به گفته او، این موضوع باید بررسی شود هرچند زمانبر باشد. سخن آخر گسترش شعب بانک‌ها و بالا رفتن هزینه‌های این بخش، در سال‌های اخیر، در کنار سایر عوامل، باعث شده بانک‌ها در این سال‌ها از وظایف اصلی خود فاصله گرفته و با روی آوردن به بحث بنگاهداری، آسیب‌های جدی به اقتصاد کشور وارد کنند. این موضوعی است که انتقادهای زیادی را با خود همراه کرده و این سوال را در ذهن‌ها به وجود آورده است که به‌واقع فلسفه وجودی این تعداد بانک و شعب در کشور چیست؟ درحال‌حاضر بسیاری از شعب بانک‌ها هستند که در خیابان‌ها و مراکز اصلی احداث شده‌اند و به طور حتم خرید چنین اماکنی هزینه بالایی دارد که اگر هزینه‌های جاری و پرسنل و سایر موارد را به این هزینه‌ها اضافه کنیم، رقم قابل توجهی خواهد شد. این در شرایطی است که به گفته کارشناسان، شبکه بانکی باتوجه به این گستردگی نتوانسته در بخش اقتصادی عملکرد مثبتی از خود به جای بگذارند و گویا فقط عاملی شده‌اند برای بالا رفتن هزینه‌های بانک‌ها و درنهایت گران شدن قیمت تمام شده پول و تسهیلات. به هرحال آنطور که کارشناسان می‌گویند بانک‌ها باید به سمت اصلاح این پدیده بروند و تلاش کنند شعب بانک‌های ناکارآمد و آنهایی که از توجیه اقتصادی مطلوبی برخوردار نیستند را جمع‌آوری کنند. به عبارتی بانک‌ها باید توسعه بانکداری الکترونیک را جایگزینی برای افزایش شعب‌شان کنند تا این امر در نهایت باعث کارآمدتر شدن نظام بانکی در حوزه اقتصادی شود.
ارسال نظر